به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْکُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ

و (یاد آرید) هنگامی که از بنی اسرائیل عهد گرفتیم که جز خدای را نپرستید و نیکی کنید درباره پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران، و به زبان خوش با مردم تکلّم کنید و نماز به پای دارید و زکات (مال خود) بدهید، پس شما عهد شکسته و روی گردانیدید جز چند نفری، و شمایید که از حکم خدا برگشتید.

فایل صوتی تلاوت آیه ۸۳ سوره بقره

تفسیر آیه ۸۳ سوره بقره

امام باقر (ع) در روایتی فرمودند: رسول‌خدا (ص) یکی از والدین [برای مؤمنین]و علی (ع) آن دیگری است.

حضرت فاطمه (س) به یکی از زنان فرمود: «پدر و مادر دینی خود، محمّد و علی (علیهما السلام) را خشنودکن؛ گرچه با خشم پدر و مادر نَسَبیّت همراه باشد. مبادا پدر و مادر نَسَبی را با خشم پدر و مادر دینی، خشنود گردانی، زیرا اگر پدر و مادر نَسَبیّت خشمگین شوند محمّد (ص) و علی (ع)، به ثواب یک میلیونیم از یک ساعت اطاعت‌کردن تو از محمّد و علی (علیهما السلام)، پدر و مادرت را راضی می‌کنند و، امّا اگر پدر و مادر دینی‌ات خشمگین شوند، پدر و مادر نسبیت نمی‌توانند آن‌ها را خشنود کنند، زیرا تمام ثواب اطاعت‌کردن اهل دنیا با خشم محمّد (ص) و علی (ع) برابر نمی‌شود.

احسان، جامع‌ترین و وسیع‌ترین واژه در باب نیکی است. در حال فقر والدین، احسان مادّی و در حال غنای آنان، احسان روحی. چنانکه احسان به یتیم شامل؛ تأدیب، حفظ حقوق، محبّت و تعلیم او می‌شود.اصول همه‌ی ادیان یکی است. چون همه این میثاق ها، در اسلام نیز هست.

پیام‌های آیه ۸۳ سوره بقره

۱-خداوند از طریق عقل، فطرت و وحی، از مردم پیمان می‌گیرد. «أَخَذْنا مِیثاقَ»

۲-توحید، سرلوحه‌ی مکتب انبیاست؛ و بعد از آن کار‌های نیک قرار گرفته است. «لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»

۳-در کنار توحید، احسان به والدین مطرح است. «لا تَعْبُدُونَ... وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»

بیشتر بخوانید

• خداوند دو بال رستگاری انسان‌های خاشع را چه چیزی معرفی می‌کند؟ + صوت آیه

۴-تبعیض و گرایش به یکی از پدر و مادر، ممنوع است. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»

۵-ابتدا خویشان نیازمند، سپس دیگران. «ذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ...» البتّه در بین خویشاوندان نیز اولویّت‌ها محفوظ است. «أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ»

۶-احسان باید همراه با ادب و بدون منّت باشد. در کنار احسان، جمله «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً» آمده است.

۷-اگرچه به همه‌ی مردم نمی‌توان احسان کرد، ولی با همه می‌توان خوب سخن گفت. «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً»

۸-برخورد خوب و گفتار نیکو، نه تنها با مسلمانان، بلکه با همه‌ی مردم لازم است. «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً»

۹-علاوه بر پرداخت زکات، احسان به مستمندان و ایتام نیز لازم است. در آیه هم زکات آمده و هم احسان به مساکین. «إِحْساناً... وَ الْمَساکِینِ... وَ آتُوا الزَّکاهَ»

۱۰-نماز ورابطه با خداوند، از زکات ورابطه با فقرا جدا نیست. «أَقِیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ»

۱۱-نماز و زکات در ادیان دیگر نیز بوده است. «أَقِیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ»

۱۲-اعتقاد به توحید، احسان به والدین وایتام ومساکین، همراه با دستور پرداخت زکات وبرخورد نیکو با مردم، وبپاداشتن نماز، نشانه‌ی جامعیت اسلام است.

۱۳-ادای حقوق، دارای مراتب و مراحلی است. اوّل حقّ خداوند، سپس والدین، سپس خویشاوندان، سپس یتیمان که کمبود محبّت دارند وآنگاه مساکین که کمبود مادّیات دارند.

۱۴-تمام احکام اعتقادی، اخلاقی وفقهی، میثاق وعهد خدا با انسان است. بعد از «مِیثاقَ» سخن از عقیده توحیدی، احسان به والدین، نماز وزکات آمده است.

انتهای پیام/