به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی  گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دفاع مقدس و رزمندگانی که در هشت سال دفاع مقدس حضور داشتند، رشادت‌های بسیاری را از خود نشان دادند. برخی از آنها شهید شدند و برخی دیگر هم به اسارت ارتش بعثی عراق درآمدند. اسارت و رنج های آن به قدری بدن‌های این اسرا را رنجور کرد که بعضی از آنان زیر شکنجه دژخیمان بعثی به شهادت رسیدند و بعضی دیگر پس از تحمل سال‌ها شکنجه و دوری از وطن به دامان میهن بازگشتند.

چرا صدام اسرای ایرانی را آزاد کرد؟

پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، در روز ۲۷ تیرماه سال ۶۷، عراق با بدعهدی خود منافقین را دوباره تجهیز کرد تا به خاک ایران حمله کنند. این حمله شکست خورد و منافقین تار و مار شدند، اما صدام دست بردار نبود و تا دو سال پس از آن عراق حملاتی را به خاک کشورمان انجام داد و حتی مناطقی را هم در اشغال خود داشت.  

پنجم اردیبهشت سال ۱۳۶۹، فرستاده ویژه صدام به‌همراه فرستاده ویژه یاسر عرفات به عنوان میانجی وارد تهران شدند تا نخستین نامه صدام و درخواست عرفات برای میانجیگری میان ایران و عراق را تسلیم مقامات ارشد جمهوری اسلامی کنند. نامه نخست صدام، به صورت مشترک خطاب به حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب و آیت الله هاشمی‌رفسنجانی رئیس جمهور وقت نوشته شده بود، اما از نامه دوم، مکاتبات میان رئیس‌جمهوری ایران و عراق صورت گرفت؛ هرچند رهبر انقلاب به‌صورت دقیق و گام‌به‌گام در جریان مکاتبات و مذاکرات قرار می‌گرفتند و همه نامه‌های ارسالی به تائید ایشان می‌رسید.

این نامه نگاری تا ۶ نامه در ۲۳ مردادماه سال ۱۳۶۹ ادامه داشت و صدام در آن تمام درخواست‌های ایران از جمله آزادی اسرا را پذیرفت. صدام در نامه چهارم به طور خاص به موضوع اسرا و تبادل آنها اشاره و پیشنهاد کرد که عقب‌نشینی نیرو‌ها به مرز‌های بین‌المللی و مبادله اسرای جنگی در مدت دو ماه از تاریخ پذیرش نهایی یک موافقتنامه صلح انجام شود. صدام به ایران پیشنهاد کرد که حقوق کشتیرانی و ماهیگیری ایران و شکلی از اداره مشترک - نه حاکمیت - را به رسمیت بشناسد.

در چهارمین نامه به ایران، از سویی صدام سعی دارد باز بر اراده به صلح خود تاکید کند، اما همزمان بحث اروندرود را با منطقی مطرح می‌کند که با همان، جنگ را آغاز کرده بود. در بند چهارم پیشنهاد بر عقب نشینی دو ماهه از تاریخ تصویب توافقنامه بین طرفین می‌دهد و حتی تاکید می‌کند هرچه کوتاه‌تر باشد، بهتر است. برای اولین بار موضوع اسرا را مطرح و پایبندی خود را به قرارداد‌های ژنو اعلام می‌کند، اما در بند شش، باز به سراغ ادعا‌های قبلی اش می‌رود و در مورد اروند رود می‌نویسد: «حاکمیت کامل بر رودخانه متعلق به عراق باشد، زیرا که حق تاریخی و مشروع آن است.»

آزادگان ایرانی چه زمانی به ایران بازگشتند؟

پس از آتش‌بس و شروع مذاکرات دقیقا دو سال طول کشید تا مبادله اسرا بین دو کشور ایران و عراق اجرایی شود، در صورتی که مطابق بند ۳ قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل و بر اساس کنوانسیون سوم ژنو مصوب ۱۲ اوت ۱۹۴۹، پس از جنگ باید تمام اسرا بدون تأخیر به کشور خود بازگردانده شوند. شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۱۸ مرداد ۶۷ قطعنامه ۶۱۹ را تصویب کرد و به موجب آن گروه ناظران نظامی ایران و عراق و سازمان ملل (یونیماگ) که حدود ۴۰۰ نفر از ۲۵ ملیت مختلف تشکیل شده بود در مرز‌های دو کشور ایران و عراق مستقر شدند.

اسرای سرافراز ایرانی از چند نقطه مرزی با تشریفات وارد کشور شدند و نخستین واکنش آنان بوسه بر خاک ایران و ریختن اشک شوق بود. زیارت حرم امام خمینی(ره) و همچنین دیدار با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از نخستین برنامه‌ها و اقدامات مشترک آزادگان ایرانی بود.

در پی بازگشت آزادگان به ایران دستور تشکیل ستاد رسیدگی به امور آزادگان صادر شد، ستاد رسیدگی به امور آزادگان در ۲۲ مرداد ۱۳۶۹، براساس قانون حمایت از آزادگان مصوب ۲۳ آذرماه ۱۳۶۸ مجلس تشکیل شد و در نخستین گام با تبادل انبوه اسرا مواجه شد و براساس همان قانون و با مساعدت و همراهی دیگر دستگاه‌ها مسئولیت این کار عظیم را به دوش گرفت و تبادل بیش از ۴۰ هزار آزاده و به همین تعداد اسیر عراقی را انجام داد. این ستاد بیش از ۲۷۰ واحد ستادی در سراسر کشور تشکیل داد و ارائه خدمات به آزادگان را در زمینه‌های گوناگون آغاز کرد.

شهید لشکری سیدالاسرای ایرانی

در بین آزادگان ایرانی اسامی به چشم می‌خورد که در نخستین روز‌های جنگ به اسارت درآمده بودند و چند سال پس از پایان جنگ به وطن بازگشتند. یکی از آن‌ها امیرسرلشکر خلبان شهید حسین لشکری بود که روز ۱۹ شهریور ۵۹ یعنی پیش از آغاز رسمی تهاجم سراسری به ایران توسط رژیم بعث به اسارت گرفته شد و به مدت ۱۸ سال یا ۶ هزار و ۴۱۰ روز در اسارت بود تا در تاریخ ۱۷ فروردین ۷۷ از بند دژخیمان بعثی رها شد و به آغوش میهن پرگشود.

بیانات رهبر انقلاب و امام خمینی(ره) درباره آزادگان

هنگامی که آزادگان به کشورمان بازگشتند مشاهده کردند که امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ارتحال کردند و پس از اینکه خبر فوت امام راحل را می‌شنیدند بی وقفه اشک می ریختند و به زیارت مرقد امام خمینی (ره) رفتند. 

امام خمینی (ره) در یکی از بیانات خود درباره اسرا می‌فرمایند:

«بسم الله الرحمن الرحیم

ما را چه رسد که با این قلم‏های شکسته و بیان‏های نارسا در وصف شهیدان و جانبازان و مفقودان و اسیرانی که در جهاد فی سبیل الله جان خود را فدا کرده و یا سلامت خویش را از دست داده‏اند یا به دست دشمنان اسلام اسیر شده ‏اند مطلبی نوشته یا سخنی بگوییم؟ زبان و بیان ما عاجز از ترسیم مقام بلند پایۀ عزیزانی است که برای اعلام کلمۀ حق و دفاع از اسلام و کشور اسلامی جان بازی نموده‏ اند.

پدران و مادران و همسران و خویشاوندان شهداء، اسرا، مفقودین و معلولین ما توجه داشته باشند که هیچ چیزی از آنچه فرزندان آنان به دست آورده‏اند کم نشده است. فرزندان شما در کنار پیامبر اکرم و ائمّه اطهارند پیروزی و شکست برای آن‌ها فرقی ندارد.

اسرا، با استقامت و پایداری و پایمردی خویش، به بنیانی مرصوص مبدل گشته‌اند که نه تهدید ابرقدرت‌ها آنان را به هراس می‌افکند و نه از محاصره‌ها و کمبود‌ها به فغان می‌آیند و نه از خیانت و وحشی‌گری‌های صدامِ دیوانه و افسارگسیخته رو به زوال در زدن شهر‌ها و ویران کردن خانه‌ها و... خم به ابرو می‌آورند و، چون گذشته به راه خود که همان راه اسلام عزیز و عزت و شرف و انسانیت است، ادامه می‌دهند و زندگی با عزت را در خیمه مقاومتِ صبر، بر حضور در کاخ‌های ذلت و نوکری ابرقدرت‌ها و سازش و صلح تحمیلی ترجیح می‌دهند.

بارالها، اسرای ما اسیر جانی‏ترین دژخیم زمان می ‏باشند مقاومت آن‌ها دنیا را شگفت زده کرده است هر چه زودتر آن‌ها را برای خدمت به تو و بندگانت آزاد فرما و به خاندان محترم همه صبر و اجر و سلامت و مغفرت عنایت فرما.

خداوند ان‏شاءالله این اسرای ما را، این کسانی که محبوب ما هستند، محبوب ملّت ما هستند این معلولین را، این اسرا را، این تمام کسانی که در آنجا در بند هستند همۀ این‌ها را خداوند ان‏شاءالله آزاد کند و ما را هم به وظیفۀ خودمان آشنا کند.»

آیت الله خامنه‌ای (مدظله العالی) رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با آزادگان می‌فرمایند که شما‌ها ده سال، هشت سال ـ کمتر یا بیشتر ـ سخت‌ترین دوران را گذراندید. جوانی و زندگی باطراوت دوران شباب را در راه خدا دادید، اما ضرر نکردید؛ چون با خدا معامله کردید. صبر و استقامت شما، به اسلام آبرو بخشید. خانواده‌های شما با صبر خود اسلام را روسفید کردند و به نظام و جمهوری اسلامی آبرو دادند. در این مدت هشت سال و ده سال و دوران تلخ اسارتِ شما در دست دشمن، ملت ایران با سربلندی از گذرگاه‌های بسیار سختی عبور کرد. این ملت در جاده آسفالته حرکت نکرد. گردنه‌های زیادی را طی کرد و با خطر‌ها مواجه شد... ما به شما و به خانواده‌های شما و به مجاهدت شما افتخار می‌کنیم.

شما‌ها که آمدید، قدرت این ملت ظاهر شد. امروز، دشمن از دست‌اندازی به انقلاب مأیوس است، اما از دشمنی پشیمان نیست. ملت ما باید به هوش باشد. اولین وظیفه ما این است که کشورمان را از همه جهت قدرتمند کنیم. امروزه همه برنامه‌های دولت جمهوری اسلامی، در خط قدرت بخشیدن به ایران اسلامی است. اسلام هم پشتوانه ماست. شما به عنوان عناصر ورزیده، امتحان داده، زجرکشیده و آبدیده که از میدان‌های خطر عبور کرده اید، جزو درخشنده‌ترین نگین‌های این مجموعه می‌توانید باشید.

رهبر انقلاب اسلامی در یکی از سخنرانی‌های خود درباره آزادی اسرای ایرانی بر نگاه و نصرت الهی در بازگشت آزادگان به کشور تاکید کردند و گفتند: «این احمق وقتی قضیه حمله به کویت پیش آمد، احساس کرد اگر بخواهد کویت را تصرف کند، باید از ایران مطمئن شود و هیچ راهی جزء آزاد کردن اسرا ندارد. به همین خاطر اول به رئیس جمهور وقت و بنده نامه نوشت، ولی، چون جواب درستی از سمت ما نگرفت، خودش اسرا را آزاد کرد و ناگهان با خبر شدیم که اسرا خودشان از مرز گروه گروه در حال بازگشت هستند.»

ایشان پنجم مرداد سال ۸۸ در دیدار اعضای دفتر رهبری بازگشت افتخار آمیز اسرا به میهن را «نصرت الهی» توصیف کردند و گفتند که:«من وقتی که جنگ تمام شد، به نظرم رسید که پس گرفتن این اسیر‌ها از صدام، احتمالاً سی سال طول میکشد؛ سی سال! چون تبادل اسرا را در جنگ‌های معروف دیده بودیم دیگر. در جنگ بین الملل، جنگ ژاپن، بعد از گذشت بیست سی سال، هنوز یک طرف مدعی بود که ما چند تا اسیر پیش شما داریم؛ او میگفت نداریم؛ چک چونه، بنشین برخیز؛ تا بالاخره به یک نتیجه‌ای میرسیدند. باید صد تا کنفرانس گذاشته بشود، نشست و برخاست بشود، تا ثابت کنیم که بله، فلان تعداد اسیر هنوز باقیاند؛ آن هم قطره چکانی. صدام اینجوری بود دیگر؛ آدم بدقلق، بداخلاق، خبیث، موذی، هر وقت احساس قدرت کند، حتماً قدرت نمائیای از خودش نشان بدهد؛ اینجور آدمی بود؛ صدام طبیعتش خیلی طبیعت پستِ دنیای بود. آدم‌های پست و دنی هرجا احساس قدرت بکنند، آنچنان منتفخ می‌شوند که با آن‌ها اصلاً نمی‌شود هیچ مبادله کرد؛ هیچ. آن وقتی که احساس ضعف می‌کنند، در مقابل یک قویتری قرار می‌گیرند، از مورچه خاکسارتر می‌شوند!»

توصیف‌های بنیانگذار و معمار کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری گواه جایگاه والای اسراء در کشور اسلامی ماست و این نکته را نیز نباید از یاد برد که حضور همین آزادگان سرافراز در جامعه است که باعث شده فرهنگ مقاومت در میان نسل امروز که جنگ را ندیده‌اند، زنده بماند و به دفاع از حرم اهل بیت بپردازند.

انتهای پیام/