محمد حسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره جایگاه ولایت و تبیین آن بر اساس آیات و روایات اظهار کرد: قرآن کریم در آیات متعددی به موضوع ولایت پرداخته است؛ از آن جمله می‌توان به آیه ۵۵ و ۵۶ سوره مائده که مشهور به آیه ولایت هستند، اشاره کرد.

ولایت در آیات قرآن

وی افزود: خداوند در آیه ولایت می‌فرماید «سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آن‌ها که ایمان آورده‌اند؛ همان‌ها که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند». محتوای این آیه اشاره به حرکت عظیم امیرالمومنین (ع) دارد که در بین نماز که اقامه یک عبادت بزرگ است، عبادت دیگر انجام می‌دهند و آن رسیدگی به نیازمندان و هدیه دادن انگشتر به عنوان صدقه به فقیران است.

این پژوهشگر تاریخ اسلام به دو نکته اساسی در ارتباط با آیه ولایت اشاره کرد و گفت: با توجه به این آیه باید به دو نکته اشاره کرد؛ اول اینکه امیر‌المومنین (ع) فضیلت‌های فراوانی دارند؛ مانند سبقت در تشرف به اسلام یا جانفشانی‌هایی که در جنگ‌های سرنوشت ساز اسلام به عمل آوردند. چطور خداوند در آیه ولایت به انفاق کردن ایشان اشاره کرده است؟

دغدغه ولایت؛ مشکلات مردم

رجبی دوانی در پاسخ به این سوال گفت: رهبری جامعه اسلامی باید در دست صالحان باشد؛ این امر ایجاب می‌کند آن‌ها به فکر مشکلات و معیشت مردم باشند. در حقیقت هدف از تشکیل حکومت اسلامی از منظر الهی خدمت رسانی، توزیع مواهب و نعمت‌های الهی به صورت عادلانه بین بندگان خداست. امیرالمومنین (ع) نیز به عنوان رهبر الهی در حالی که خدا را عبادت می‌کردند، به فکر بندگان فقیر و نیازمند بودند.

وی ادامه داد: نکته دیگری که در آیه ولایت مطرح است، این است که آیا مصداق این آیه شخص دیگری می‌تواند باشد یا خیر؟ متأسفانه باید گفت کسانی که به ولایت امیرالمومنین (ع) ایمان ندارند، برخی از فضیلت‌های ایشان مانند تولد در خانه خدا یا جدا کردن در خیبر را به دیگران منتسب کرده‌اند تا از بزرگی و اهمیت این موضوع بکاهند؛ اما هیچگاه نتوانسته اند آیه ولایت را به شخص دیگری غیر از امیرالمومنین (ع) نسبت دهند. در نتیجه باید گفت خداوند بعد از پیامبر اسلام (ص)، ولایت را به امیرالمومنین (ع) تخصیص داده است.

بیشتر بخوانید

• مهدویت در امتداد غدیر/ روزی که دین کامل شد

آیه‌ای که منکر امیرالمومنین (ع) را کافر معرفی می‌کند

این مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: در آیه ۶۷ سوره مائده (آیه تبلیغ)، انکار ولایت امیرالمومنین (ع) کفر محسوب می‌شود؛ لذا خداوند در این آیه به پیامبر (ص) قوت قلب می‌دهد که «می دانیم تو نسبت به برخی از اصحابت بیمناک هستی که ولایت علی را بر نتابند؛ اما تو ابلاغ کن ما تو را از شر آن‌ها حفظ می‌کنیم و خداوند گروه کافران را هدایت نمی‌کند»، یعنی منکر ولایت علی (ع) در حقیقت کافری است که قابل هدایت نیست.

رجبی دوانی در ادامه به آیه اکمال اشاره کرد و افزود: خداوند در آیه اکمال که بخشی از آیه سوم سوره مائده است، می‌فرماید: با ابلاغ ولایت امیرالمومنین (ع) مشرکین که فکر می‌کردند اسلام قائم به شخص پیامبر (ص) است و با رحلت وجود مقدس ایشان رو به اضمحلال خواهد رفت، مایوس شدند. غدیر روزی است که خداوند دینش را برای مردم کامل کرد و راضی شد که اسلام دین آنها باشد.

اسلام بدون ولایت از سوی خداوند پذیرفته نیست

وی تصریح کرد: مفهومی که از آیه اکمال (آیه ۳ سوره مائده) برداشت می‌شود، این است که اسلام بدون ولایت از سوی خداوند پذیرفته نیست. در نتیجه اسلام منهای ولایت در حقیقت اسلام نیست.

بیشتر بخوانید

• انقلاب اسلامی در امتداد غدیر/ بزرگ‌ترین نعمت الهی در دوران غیبت چیست؟

چرا اسم امیرالمومنین (ع) در قرآن به صراحت نیامده است؟

رجبی دوانی به یک امتحان بزرگ الهی در موضوع ولایت اشاره کرد و گفت: برای برخی جای سوال است که چرا اسم امیرالمومنین (ع) در این آیات به صراحت یاد نشده است. در پاسخ باید گفت این یک امتحان الهی است؛ خداوند وظیفه دارد آنچه لازم است برای اطلاع مردم و دانستن تکلیفشان ابلاغ کند و نحوه ابلاغ دست خود اوست.

ولایت در روایات اهل بیت (ع)

این مورخ تاریخ اسلام ادامه داد: به قدری ابلاغ ولایت امیرالمومنین (ع) قطعی بود که علامه امینی سه جلد اول کتاب الغدیر را به نقل راویان حدیث غدیر در منابع اهل تسنن اختصاص داده است.

وی در ادامه به بیان جایگاه ولایت در احادیث پرداخت و گفت: روایات و احادیث بسیاری در ارتباط با ولایت امیرالمومنین (ع) نقل شده است که اوج آن‌ها حدیث غدیر خم است که هیچ کس نمی‌تواند منکر آن باشد.

خدیجه (س)؛ اولین کسی که با امیرالمومنین (ع) بیعت کرد

رجبی دوانی در پایان گفت: ولایت امیرالمومنین (ع) نه در «غدیر خم» تشریع شد و نه در «یوم الانذار»؛ روزی که رسول خدا (ص) خویشان و نزدیکان خود را بیم داد و به اسلام دعوت کرد. امام کاظم (ع) به نقل از پدر بزرگوارشان امام صادق (ع) می‌فرمایند: در بعثت پیامبر اکرم (ص)، ولایت امیرالمومنین (ع) تشریع شد و حضرت خدیجه (س) اول کسی است که به ولایت امیرالمومنین (ص) ایمان آورد و با آن حضرت در روز بعثت پیامبر بیعت کرد.

انتهای پیام/