تپه سلام مشهدی ها در بین آسمان خراش ها گم شد
در روزگاری نه چندان دور زائران و مسافران مشهد عطش دیدار امام رئوف را در اولین منزلگاه که چشم‌اندازی به بارگاه ملکوتی داشت و به نام «تپه سلام» سیراب می‌کردند.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، یک پژوهشگر و محقق مشهدشناس با اشاره به سابقه هزار ساله «تپه سلام» ها، گفت: عواملی مانند ساخت و ساز‌های شهری و مرتفع‌سازی‌ها در اطراف حرم مطهر، باعث دیده نشدن حرم از خارج از شهر شد و تغییر مسیر‌های مواصلاتی به شهر مشهد هم دست به دست هم داد تا تپه سلام‌ها به بوته فراموشی سپرده شود.
شاید جوان‌تر‌ها یادشان نباشد، اما در روزگاری نه چندان دور زائران و مسافران عطش دیدار امام رئوف را در اولین منزلگاه که چشم‌اندازی به بارگاه ملکوتی داشت و به نام «تپه سلام» معروف بود سیراب می‌کردند.
با پیشرفت و توسعه شهر و ساخت راه‌ها و جاده‌های جدید، کم‌کم این پدیده تاریخی به بوته فراموشی سپرده شد تا جایی که امروزه جز یک نام، چیزی از آن باقی نمانده است.
بیشتربخوانید:حدیث دلدادگی امام هشتم(ع) به روایت آیین ها
بهزاد چوپانکاره پژوهشگر تاریخ شفاهی مشهد گفت: به لحاظ تاریخی مشهد دارای تپه سلام‌های متعددی در بخش‌های مختلف جغرافیایی بوده، به طوری که اگر در کتاب‌های تاریخی و سفرنامه‌ها مطالعه کنیم متوجه خواهیم شد شهر مشهد صرفا دارای یک تپه سلام نبوده است.
او افزود: این شهر علاوه بر تپه سلام فعلی که در ۱۸ کیلومتری جاده فریمان به مشهد واقع شده است دارای تپه‌سلام‌های متعدد دیگری در سمت جاده قوچان حول و حوش اراضی کنونی صفی‌آباد شاندیز و همچنین در سمت جاده کلات و سرخس بوده است.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس ادامه داد: وجود مضجع مطهر و بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) باعث شده از زمان شکل گیری این شهر خیل عاشقان این حضرت تا به اکنون جهت زیارت به مشهد سفر کردند و در قرن‌های پنجم و ششم هجری قمری در سفرنامه‌ها به این شکل گفتمان و عرض سلام از روی تپه‌های مشرف به شهر (موسوم به تپه سلام) اشاره شده است.
چوپانکاره بیان کرد: مردم و مسافران در طول راه هر وقت به نزدیک شهر مشهد می‌رسیدند بر روی تپه مرتفعی که معمولا از آنجا شهر مشهد و بارگاه منور را نظاره می‌کردند می‌ایستادند و به حضرت سلام می‌دادند.
او در خصوص پیشینه تاریخی تپه سلام‌ها، تصریح کرد: کاروان سالار‌ها وقتی به تپه سلام می‌رسیدند شروع به چاوش خوانی در وصف امام رضا (ع) می‌کردند و وقتی به بالای کوه می‌رسیدند به زیارت اولی‌ها برای بار اول گنبد امام را نشان می‌دادند که به گنبد نما معروف بود.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس تاکید کرد: کاروان سالار به جهت اینکه حلاوت زیارت را بیشتر کند معمولا به چند نفری که برای بار نخست به زیارت می‌آمدند در بالای کوه گنبد مطهر را نشان می‌داد و آن افراد با این سفر لقب «مشهدی» یا اصطلاحا «مشدی» می‌گرفتند.
چوپانکاره با اشاره به تپه سلام از یاد رفته در گردنه گوجکی جاده کلات، اظهار کرد: معمولا کسانی که از این مسیر وارد مشهد می‌شدند به لحاظ ارتفاع و اشراف این نقطه به شهر مشهد، به حرم امام رضا (ع) سلام می‌دادند.
او افزود: بر اساس یادداشت‌های سفرنامه‌ها، مردم بعد ادای سلام ستون‌های دست چین مرتبی را در بالای تپه‌ای که به تپه سلام معروف بود ساخته بودند تا یادمان انسان‌هایی باشد که از این مسیر عبور کرده بودند و به امام رضا (ع) سلام داده بودند.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس ادامه داد: در قرن‌های ۱۰ و ۱۱ هجری قمری صلوات خاصه و خواندن اشعار در مدح امام رواج پیدا کرد.
چوپانکاره در ادامه سخنانش به عامل دخیل در کم رنگ شدن تپه سلام‌ها در سال‌های اخیر پرداخت و بیان کرد: بنا به تاریخ شفاهی که در دست است، تا ۳۰ سال پیش مسافرانی که به قصد زیارت به مشهد می‌آمدند، یک بقچه حاوی شیرینی محلی شهر یا روستایشان را به همراه داشتند تا وقتی به تپه سلام می‌رسند به میمنت این اتفاق و زیارت بار نخست آن شیرینی را در بین اعضای کاروان یا اتوبوس پخش کنند.
او با بیان اینکه این حرکت تا ۳۰ الی ۴۰ سال پیش ادامه داشت، تصریح کرد: بعدها، عواملی مانند ساخت و ساز‌های شهری و مرتفع‌سازی‌ها در اطراف حرم مطهر، دیده نشدن حرم از خارج از شهر شد و تغییر مسیر‌های مواصلاتی به شهر مشهد دست به دست هم داد تا این حرکت تاریخی و تپه سلام‌ها به بوته فراموشی سپرده شود.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس تاکید کرد: هم‌اکنون نیز در برخی از روستا‌ها وقتی به شهر مشهد سفر می‌کنند این بشارت را انجام می‌دهند و شیرینی پخش می‌کنند.
چوپانکاره در خصوص استفاده گردشگری از این تپه سلام‌ها، اظهار کرد: ما به لحاظ بنای تاریخی و مذهبی آنقدر در شهر مشهد غنا داریم که همین عناصری که در داخل شهر موجود است قابلیت این را دارد به عنوان مکان گردشگری برای مخاطبان خاص خودش استفاده شود.
او با بیان اینکه از قابلیت این تپه سلام‌ها می‌توانستیم برای کاروان‌های زیارتی آقا علی بن موسی الرضا علیه السلام استفاده کنیم، افزود: با توجه به قدمت هزار ساله این موضوع مطمئنا این پدیده تاریخی در هر جای دیگر وجود داشت، به عنوان یک جاذبه گردشگری از آن استفاده می‌شد، اما متاسفانه در مشهد مورد غفلت قرار گرفت.
پژوهشگر و محقق مشهد شناس ادامه داد: البته این در گرو تدبیر در خصوص ایجاد زیرساخت‌های لازم و وحدت رویه بین تمام مجموعه‌های بانی این جریان است که اگر تمام این ارگان‌ها و ادارات اعم از آستان قدس رضوی، میراث فرهنگی و اوقاف دست به دست هم در نشان دادن این پدیده می‌دادند، این موضوع امکان پذیر بود که از این پدیده به عنوان یک جاذبه گردشگری استفاده کنیم.
منبع: فارس
انتهای پیام//ف.س
