به گزارش خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، وکلای جدیدالورود بهارستان در نخستین روزهای کاری خود با طرح «شفافیت آرا» به استقبال شفافیت رفتند و اولین گام تحول‌گرایی را برداشتند. 

وکلای ملت در اولین جلسه صحن علنی پارلمان با امضای ۱۷۰ نماینده از طرح جدید شفافیت آرای نمایندگان رونمایی کردند تا اقدامی که نمایندگان دوره دهم از آن واهمه داشتند در مجلس یازدهم عملی شود. البته ناگفته نماند که محمدباقر قالیباف اولین نفری بود که طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را امضا کرد.

یک طرح و هزار سودا / چرایی عقب افتادن تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان

در توضیح عدم توفیق تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان می‌توان گفت که این اولین طرحی نیست که در سال‌های گذشته چندین بار در صحن مجلس مورد بی‌مهری نمایندگان قرار می‌گیرد.

ارائه پشت سر هم طرح شفافیت آرا از سوی نمایندگان طیف‌های مختلف سیاسی از سال ۹۶ و به نتیجه نرسیدن آن تا اواخر سال ۹۸ نشان می‌دهد که اراده‌ای قوی برای اجرای این طرح وجود نداشت، اما یازدهمی‌ها در همان ابتدای کار عزمشان را جزم کردند تا تکلیف طرح شفافیت آرای نمایندگان را روشن کند.

طرح شفافیت آرای نمایندگان، یکی از طرح‌های جنجالی مجلس دهم بود که پارلمان را ملزم می‌کرد تا هر بار که رأی‌گیری در صحن علنی مجلس صورت می‌گیرد، به صورت شفاف و علنی منتشر شود، اما عملا به بن بست خورد. 

سابقه ارائه این طرح به هشتم آذر سال ۹۶ برمی‌گردد که محمدجواد فتحی، نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید طرح شفافیت آرای نمایندگان را مطرح کرد. در آن زمان هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان این موضوع که طرح‌های متعددی در دستور کار مجلس است، اعلام وصول این طرح را به تعویق انداخت، بنابراین در ۱۷ مرداد سال ۹۷ حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین‌شهر، میمه و برخوار دوباره طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را با ۲۹ امضا تهیه کرده و به هیئت رئیسه مجلس تحویل داد.

او در توضیح این طرح گفت که یکی از بهترین معیار‌های ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند نمایندگان آنها در خصوص طرح‌ها و لوایح چه نظراتی داشته‌اند، در خیلی از کشور‌های دنیا از همین روش برای شفافیت استفاده می‌شود و این می‌تواند برای کشور مفید باشد.

در نهایت طرح فتحی در کنار تلاش حاجی دلیگانی برای جلب حمایت نمایندگان، به هیئت‌رئیسه مجلس تحویل و در تاریخ ۱۴ شهریور ۹۷ اعلام وصول شد.

بیشتر بخوانید

• حاضر نیستم به کمپین شفافیت آرا بپیوندم +تصاویر
• طرح شفافیت آرا هنوز تقدیم هیئت رئیسه نشده است/ مجلس دهم برای مجلس یازدهم تعیین تکلیف نکند
• #شفافیت_آرا راه حل تمام مشکلات؛ بر طبل شفافیت بکوبید

  ---

شفافیتی که موجب افزایش مسئولیت می‌شود

در حال حاضر نمایندگان در قبال رأیی که در مجلس می‌دهند، هیچ مسئولیتی ندارند و به عقیده برخی از وکلای ملت طرح شفافیت آرا می‌تواند نمایندگان را در قبال آرای آنها مسئولیت‌پذیر کند. موضوع دیگری که بر ضرورت تصویب این طرح می‌افزاید این است که بیشتر نمایندگان اکنون حتی مسئولیت مدنی هم در قبال آن ندارند و اگر رأی آنها باعث خسارت به جامعه شود، نه تنها توسط هیچ نهادی مؤآخذه نمی‌شوند، بلکه مردم و موکلان آنها نیز از آرای نمایندگان خود باخبر نمی‌شوند، بنابراین بر اساس تبصره یک این طرح در تمام مواردی که به موجب این قانون رأی‌گیری به عمل می‌آید و مصادیق آن در ماده ۱۲۱ مشخص شده، برای اطلاع مردم اسامی نمایندگان موافق، مخالفت و ممتنع، منتشر می‌شود.

به این منظور علاوه بر درج اسامی در مشروح مذاکرات، هیئت رئیسه موظف است نسبت به ایجاد سامانه الکترونیکی به طوری که قابلیت دسترسی به آن برای آحاد ملت فراهم باشد، اقدام کند. در تبصره ۲ این طرح آمده است که در موارد استثنایی با تقاضای ۱۵ نفر از نمایندگان مجلس و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران، رأی‌گیری به صورت مخفی انجام می‌گیرد.

در جلسه علنی پارلمان در تاریخ چهارشنبه ۱۴ شهریور ۹۷ مجلس یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان را به رأی گذاشت و در نتیجه یک فوریت آن با ۵۹ رأی موافق، ۱۰۸ رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماینده حاضر رد شد تا این طرح به‌صورت عادی در دستور کار مجلس قرار گیرد.

تأکید نمایندگان بر شفافیت، اما با عنوان دیگر

سرانجام این طرح در تاریخ ۷ آذر ۹۷ در کمیسیون آیین‌نامه داخلی تصویب شد، اما مصوبه مذکور با طرح اصلی تفاوت بسیاری داشت، به‌گونه‌ای که شفافیت آرای نمایندگان را محقق نمی‌ساخت.

غلامرضا کاتب، رئیس کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی دراین باره گفته است کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس طرحی که نمایندگان ارائه کرده بودند را تصویب کرد، ولی طرح جایگزینی تصویب شد و اولین طرحی که در زمینه شفاف‌سازی آرای نمایندگان تصویب شد در خصوص مشخص شدن نمایندگان فعال در رأی‌گیری‌های صحن مجلس است.

دومین طرح مربوط به شفافیت آرای نمایندگان در تاریخ ۱۳ آبان ۹۷ توسط هیئت‌رئیسه اعلام وصول شد. این طرح به ابتکار سید علی ادیانی راد نماینده قائم‌شهر، سوادکوه و جویبار ایجاد شد و به امضای ۳۸ نفر از نمایندگان مجلس رسید.

همان‌طور که گفته شد یازدهمی‌ها در همان نخستین روزهای کاری از طرح جدید شفافیت آرا پرده برداشتند. در این طرح نام‌های احمد امیرآبادی فراهانی، روح الله ایزدخواه، مجتبی توانگر، حسینعلی حاجی دلیگانی، ابراهیم رضایی، علیرضا زاکانی، مالک شریعتی، ابوالفضل عمویی، روح الله متفکر آزاد، الیاس نادران و روح الله نجابت به عنوان طراحان اصلی ثبت شده است. در بند دوم این طرح، علاوه بر شفافیت آرای نمایندگان گزارش عملکرد ماهیانه کمیسیون‌ها نیز شفاف شده و به اطلاع مردم خواهد رسید.

نگاهی به کلیات طرح شفافیت آرا

بر اساس متن طرح شفافیت آرای نمایندگان با تکیه بر اینکه عملکرد و رای وکیل نمی‌تواند از موکل پنهان باشد و با توجه به مطالبه عمومی مردم و تعهد اکثر نمایندگان مجلس یازدهم به مردم برای پیگیری موضوع همچنین به دلیل نقش مهم شفافیت در مبارزه با فساد و ویژه خواری، ماده واحده زیر تقدیم مجلس می‌شود و این تغییرات در متن قانون آیین‌نامه داخلی مجلس اعمال می‌شود؛ نخست اینکه نماینده رسانه ملی با رعایت شرایط مندرج در این ماده اجازه حضور و تهیه گزارش از جلسات کمیسیون‌های مجلس را خواهند داشت. دوم اینکه در ماده ۶۴ پس از عبارت «به اطلاع نمایندگان» کلمه «و مردم» اضافه می‌شود.

سوم اینکه هیئت رئیسه مجلس موظف است در پایان هر جلسه علنی مجلس شورای اسلامی آرای هر یک از نمایندگان را (به جز مصادیق بند۳ ماده ۱۱۸) به تفکیک موافق، مخالف، ممتنع و عدم مشارکت در سامانه اطلاع رسانی مجلس شورای اسلامی به طور شفاف اعلام کند. به نحوی که مشاهده و داده پردازی آن برای آحاد ملت امکان‌پذیر باشد. گزارش حضور، غیاب، تأخیر و نیز مأموریت‌های داخلی و خارجی تمام نمایندگان نیز باید هر ماه توسط هیئت رئیسه مجلس به طور شفاف در سامانه مذکور اطلاع رسانی شود.

چهارم اینکه در ماده ۱۲۰ عبارت «هر یک از روش‌های دیگر اخذ رأی» جایگزین عبارت «استفاده از دستگاه الکترونیکی یا قیام و قعود» می‌شود. در نهایت هم در مواردی که حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان درخواست رأی‌گیری مخفی با ورقه دهند ابتدا بدون بحث نسبت به درخواست رأی‌گیری می‌شود و در صورت تصویب در اصل مورد درخواست رأی‌گیری مخفی ورقه انجام خواهد شد.

بند چهارم، اما نظر‌ها را به خود جلب کرده است، برخی عقیده دارند که شفافیت آرا برای دیدن وضوح و آشکار شدن است پس نباید در هیچ صورتی پنهانی رأی‌گیری شود، همچنین برخی دیگر هم می‌گویند که مگر شفافیت آرای نمایندگان، آرای وکلای ملت نیست؟ پس چرا هر زمان که صلاح بدانند اقدام به مخفی کردن آن می‌کنند؟

طرح شفافیت آرا هنوز پخته نشده است

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: نمایندگان وکلای ملت هستند و مردم باید بدانند که وکیل‌شان چه می‌کند، به چه کسی رأی می‌دهد و به چه کسی رأی نمی‌دهد، بنابراین دانستن حق هموطنانمان است.

او افزود: طرح شفافیت آرا منجر به مطالعه بیشتر طرح‌ها و لوایح توسط نمایندگان می‌شود و از عملکرد احساسی ملت هم جلوگیری می‌شود.

عضو هیئت رئیسه مجلس تصریح کرد: طرح شفافیت آرا در روزهای آغازین مجلس یازدهم اعلام وصول شد و پس از شکل‌گیری کمیسیون‌ها به آنجا می‌رود و در کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی مجلس بررسی می‌شود و سپس در صحن به تصویب می‌رسد.

حجت‌الاسلام سلیمی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در بندی از طرح شفافیت آرا آمده است که در صورت درخواست نمایندگان برای رأی‌گیری مخفی، آیا این بند با اصل طرح شفافیت آرا تناقض ندارد، گفت: در حال حاضر یک طرح و الگوی اولیه ارائه شده است و بعد از رفتن به کمیسیون ذی‌ربط و چکش‌کاری، ممکن است مواد آن تغییر کند و به عبارتی هنوز این طرح پخته نشده است.

وکلای ملت معتقدند این طرح در کمیسیون مربوط پیگیری خواهد شد تا بتوانیم به زودی آن را تعیین تکلیف کنیم، اما باید دید که مجلس یازدهم همان‌طور که در روند اعلام وصول این طرح زود وارد عمل شد آیا در روند تصویب شدن این طرح سرعتی عمل می‌کند یا مانند مجلس دهم کار به وقت اضافه و در نهایت فراموشی می‌کشد.

انتهای پیام/