به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، رهادخت رستگار- حدود سه هفته پیش بود که خبری مبنی بر غرق شدن چندین نفر از اتباع افغانستان در هیرمند رود، مرز ایران و افغانستان منتشر شد که حواشی زیادی را به دنبال داشت و پس از اینکه این خبر به شبکه‌های فارسی زبان مستقر در لندن رسید، مدعی شدند عده‌ای از مهاجران افغان در مرز ایران شکنجه شده و حدود ۴۰، ۵۰ نفر از آنان جان خود را از دست داده‌اند، اما تهران به صراحت هرگونه دخالت مرزبانی ایران را در این حادثه رد کرد و علاوه بر بیانیه ناجا، اداره کل حقوقی وزارت خارجه، ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، سفارت ایران در کابل و کنسولگری ایران در هرات مامور بررسی این موضوع شدند که تمامی گزارش‌ها همگی از دست نداشتن نیرو‌های ایرانی در این حادثه بود.

اما این اتفاق هم مانند هر حادثه دیگری زوایای پیدا و پنهان زیادی دارد که نادیده گرفتن آنها، اذهان عمومی را از حقیقت منحرف کرده و کم لطفی در حق نیرو‌های زحمتکش و جان بر کف مرزبانی کشورمان است.

مرزی طولانی و پیچیده میان ایران- افغانستان

طول مرز میان ایران و افغانستان حدود ۷۰۰ کیلومتر است و با توجه به حضور و قدرت نیرو‌های تروریستی در کشور همسایه، مرزبانی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه وظیفه‌ای سنگین را بر عهده دارد؛ از سوی دیگر در سال بسیاری از اتباع کشور همسایه شمال شرق کشورمان برای کار به ایران می‌آیند که ورود بسیاری از آنان به صورت غیر مجاز است؛ همچنین مرز ایران و افغانستان به دو قسمت قرمز و زرد تقسیم می‌شود، در منطقه زرد چوپانان کشورمان با مجوز می‌توانند تردد داشته باشند، اما منطقه مورد ادعای رسانه‌های لندن نشین، منطقه قرمز است که تنها مرزبانی کشور اجازه عبور و مرور در آن را دارد و علی رغم اینکه مرزبانی هر کشوری در تمام دنیا حق تیراندازی دارد، ایران از این روش استفاده نکرده و همیشه اتباع غیر مجاز را جمع آوری و به کشور خودشان باز گردانده است؛ البته اردوگاه‌هایی هم برای چنین  افراد وجود دارد اما به علت شیوع بیماری کرونا از ابتدای اسفند جمع شدند، بنابراین از هر نقطه‌ای که متجاوزان به ایران وارد می‌شوند از همان نقطه به افغانستان برگردانده می‌شوند.

از سوی دیگر در شبی که این اتفاق افتاد، به علت شرایط جوی حاکم بر منطقه وضعیت رودخانه خروشان بوده است، همچنین مرزبانی هم هیچ گونه گزارش ترددی از مرز اعم از مجاز یا غیر مجاز ثبت نکرده است؛ همین موضوع سبب شده برخی کارشناسان مربوطه حادثه را اینگونه تصور کنند که تعدادی از اتباع افغانستان که قصد ورود غیر قانونی به ایران را داشته و با موقعیت جغرافیایی این منطقه آشنایی نداشته‌اند، هنگام عبور از رودخانه غرق شده باشند. به هر حال راه‌هایی هم برای حل این نوع مسائل پیش‌تر پیش بینی شده است، اما گویا دولت افغانستان از این روش استفاده نکرده است!

چه راه‌هایی برای حل مناقشات تهران- کابل وجود دارد؟

در سال ۱۳۳۵ قرارداد کمیساریای سر حدی میان دو کشور ایران و افغانستان بسته شد که نوعی ساز و کار رسیدگی به مشکلات و مناقشات مرزی دو کشور است؛ مطابق این قرارداد، مرزبانی ایران و افغانستان می‌توانند با یکدیگر در تماس باشند و همچنین در صورت بروز حادثه، مرزبانی یک طرف می‌تواند موضوع را به طرف مقابل اطلاع دهد، ولی در جریان اتفاق ۱۳ اردیبهشت ماه این مکانیسم فعال نشده است.

مطابق همین قرارداد هم اگر در دیدار مرزبانی دو کشور چنانچه طرفین بر سر موضوع به نتیجه نرسند، پرونده به کمیسیون مشترک دو کشور کشیده شده و باید در این کمسیون بررسی شود؛ البته لازم به ذکر است که آخرین جلسه این کمیسیون ۵ سال پیش در تهران برگزار شده و قائدتا دور بعدی آن باید در کابل برگزار شود؛ علاوه بر این، جمهوری اسلامی ایران هم ۳ سال است که درخواست برگزاری چنین نشستی را داده تا مناقشات مرزی دو کشور بررسی و حل شود.

چه کسانی از مناقشات تهران- کابل سود می‌برند؟

روابط نیک و حسنه ایران با کشور‌های همسایه خود همیشه خاری بر چشم بیگانگان حاضر در منطقه بوده و این موضوع امری غیر قابل انکار است؛ حادثه‌ای که در مرز ایران و افغانستان اتفاق افتاد هم از این قاعده مستثنی نیست.

حجت الاسلام و المسلمین سید عیسی حسینی مزاری، رئیس خبرگزاری صدای افغان (آوا) در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه در شرایط موجود نقش ایران برای مردم افغانستان در مباحث اقتصادی، بسیار تاثیرگذار و کمک کننده است، اظهار می‌کند که «کشور‌های غربی و در راس آنها، آمریکا چشم دیدن این شرایط را نداشته و همیشه سعی و تلاششان بر هم زدن این تعاملات بوده است؛ آنها به خوبی می‌دانند که ایران نقش سازنده‌ای دارد، از ابتدای «جهاد» تا حالا در کنار مردم افغانستان، ساختن این کشور و ایجاد صلح و ثبات بوده‌اند.»

او همچنین اضافه می‌کند که «آمریکایی‌ها، چون اهداف غیر متعارفی را در افغانستان دنبال می‌کنند و در صحنه جهانی با ایران در تقابل هستند، تلاش می‌کنند در افغانستان هم با تهران در تقابل بوده و نقش مثبت و سازنده جمهوری اسلامی ایران را بپوشانند.»

رئیس خبرگزاری صدای افغان همچنین تصریح می‌کند که «از ابتدای روی کار آمدن دولت‌های پس از سقوط طالبان، روز‌ها و هفته‌هایی نبوده که ما در افغانستان شاهد پرونده سازی علیه جمهوری اسلامی ایران نباشیم؛ ممکن است که دولت افغانستان رسما در این پرونده سازی‌ها نقش نداشته و در مباحث از طریق روسای جمهور آن هم در رد پرونده‌سازی‌ها صورت گرفته باشد، اما عوامل مرتبط با غرب و سفارتخانه‌های غربی در داخل افغانستان هر روز جنجال درست می‌کنند تا رابطه تهران- کابل را خراب کرده و علیه اقدامات مثبت جمهوری اسلامی ایران در افکار مردم افغانستان موضع درست کنند.»

حسینی مزاری تاکید می‌کند «به اعتقاد من این اتفاق هم در راستای خدشه وارد کردن به افکار عمومی مردم افغانستان نسبت به ایران است؛ مطمئنا جریان‌هایی که دوباره سر نخ آنها با آمریکا مرتبط است، این حادثه را ایجاد کرده تا این اتفاق را به گردن جمهوری اسلامی انداخته و رابطه حسنه، نیک و مثبت دو دولت و ملت را خدشه دار کنند.»

در نهایت، چه می‌شود؟

تحولات ناگهانی خاورمیانه جزء جدایی ناپذیر این منطقه شده و مردم آن نیز به این شرایط عادت کرده‌اند و به عقیده بسیاری از کارشناسان عمده دلیل مشکلات غرب آسیا، حضور بیگانگان است؛ همان طور که پیش تر هم ذکر شد از مناقشات میان تهران- کابل نیز بیشترین منفعت را واشنگتن خواهد برد و به علاوه، کسانی هم که به حادثه مرز ایران- افغانستان دامن زدند رسانه‌های لندنی بودند؛ بنابراین شاید اگر اتحادی برای کوتاه کردن دست بیگانگان شکل بگیرد، اوضاع هم تغییر کرده و زمینه هر چه بیشتر صلح و ثبات فراهم شود.

انتهای پیام/