به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، اپیدمی کووید‌۱۹ موجب قرنطینه بیش از ۴‌میلیارد انسان در سراسر کره خاکی شده و تقریبا همه زندگی انسان مدرن روی کره زمین تحت تاثیر این ویروس قرار گرفته است؛ سفر‌ها بسیار اندک، هر نوع اجتماعات در هر کجای دنیا ممنوع، اغلب صنایع تعطیل، اقتصاد‌ها زمین خورده و فعالیت‌های روزمره تعلیق شده‌اند. با این حال کرونا غیر از سختی و نقمت از برخی جهات نعمت محسوب می‌شود. بیش از هروقت دیگر انسان معاصر که سرمست از دانش اندک خود در برج عاج نخوت با دست درازی به طبیعت خدادادی تیشه به ریشه زندگی خود و همنوعان و دیگر موجودات زنده می‌زند، با شیوع این ویروس به تامل واداشته شد تا دریابد ندانسته‌ها و نداشته‌هایش بسیار افزون‌تر است از دانسته‌ها و داشته‌هایش. همین است که این روز‌ها بشریتی که معنویت را در کنج فراموشخانه ذهن گذاشته بود، خدا را به زبان‌های گوناگون صدا می‌زند و از او استمداد می‌طلبد. غیر از این، شیوع کرونا موجب شده تا چرخ فعالیت روزمره انسانی که هرلحظه‌اش آسیب جدی به طبیعت می‌زند، کندتر بچرخد و از این حیث دیگر موجودات زنده کره زمین نفسی تازه کنند. از این‌روست که برخی کرونا را انتقام طبیعت از انسان تلقی می‌کنند. حالا چه این ویروس، ساخته دست بشر دوپا از شرق یا غرب عالم برای نیل به اهداف پلیدش باشد و چه عامل قهر طبیعت، هرچه هست فضایی ایجاد کرده که زمین طبیعی‌تر بچرخد؛ هرچند که این زنگ تفریح طبیعت به‌زودی تمام می‌شود و انسان حریص دوباره دست به‌کار خواهدشد. همان‌گونه که باری‌تعالی در آیه‌۸ سوره زمر می‌فرماید؛ «وَ إِذَا مَسَ الْإِنْسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِیباً إِلَیه ثُمَ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ نَسِی مَا کَانَ یدْعُو إِلَیه مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَنْدَاداً لِیضِلَ عَنْ سَبِیلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِکُفْرِکَ قَلِیلاً إِنَّکَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ» هنگامی که انسان را زیانی رسد، پروردگار خود را می‌خواند و به‌سوی او باز می‌گردد؛ امّا هنگامی که نعمتی از خود به او عطا کند، آنچه را به‌خاطر آن قبلاً خدا را می‌خواند از یاد می‌برد و برای خداوند همتایانی قرار می‌دهد تا مردم را از راه او منحرف سازد؛ بگو: «چند روزی از کفرت بهره‌گیر که از دوزخیانی!» در گزارش امروز تاثیر ویروس کرونا بر طبیعت و محیط‌زیست را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

کاهش اکسید‌های نیتروژن در چین
تصاویر ماهواره‌ای ناسا، آژانس فضایی آمریکا، نشان می‌دهد که سطح دی‌اکسید نیتروژن، گاز مضری که وسایل نقلیه و ماشین‌آلات صنعتی تولید می‌کنند، در مقایسه با سال گذشته پایین آمده است.

این اتفاق به‌دنبال توقف فعالیت کارخانه‌های چین پیش آمده است. کارخانه‌ها در مناطقی که ویروس کرونا در آنجا شیوع پیدا کرده است با هدف جلوگیری از گسترش سرایت ویروس کار خود را متوقف کردند. به گزارش دانشمندان ناسا میزان دی‌اکسید نیتروژن در هوا ابتدا در شهر ووهان، محل شیوع ویروس کرونا برای اولین‌بار، کاهش پیدا کرد و بعد در نقاط دیگر چین. ناسا وضعیت آلودگی هوای چین را در
دو ماه اول سال‌۲۰۱۹ با دو ماه اول امسال مقایسه کرده است و نتیجه گرفته آلودگی هوا همزمان با اعمال محدودیت‌های حمل‌و‌نقل و اقتصادی و همینطور قرنطینه میلیون‌ها نفر، کاهش پیدا کرد.

کاهش گاز‌های گلخانه‌ای در اروپا
آژانس فضایی اروپا اعلام کرده است، در شمال ایتالیا که در فهرست ابتلا به کرونا در صدر کشور‌های اروپایی قرار دارد نیز انتشار گاز دی‌اکسید نیتروژن که حاصل سوختن سوخت‌های فسیلی از قبیل نفت و زغال‌سنگ است کاهش یافته است.

ایتالیا اولین کشور اروپایی بود که اقدام به قرنطینه و تعطیلی بخش بزرگی از زندگی شهری کرد. اکنون در کلان‌شهری مانند رم برای اولین‌بار می‌شود نفسی گوارا کشید و به جای دود، بوی بهار را استشمام کرد. با این همه سونیا شولتسه، وزیر محیط‌زیست آلمان هشدار می‌دهد که نباید کاهش موقتی انتشار گاز‌های مضر را با دستاوردی بلندمدت در حفظ محیط‌زیست اشتباه گرفت.

دریک مسنر، مدیر اداره فدرال محیط زیست آلمان نیز در اظهار نظری مشابه گفته است: «بعد از این بحران تولید و انتشار این گاز‌ها باز هم برخواهد گشت.» یکی دیگر از کارشناسان این مرکز هم یادآوری کرده که با نگاهی به بحران اقتصادی دوران پساکرونا می‌توان فهمید که بعد از رفع این بحران انتشار این گاز‌ها به دلیل نیاز به جبران زیان‌ها حتی شدیدتر هم بشود.

مارسل فراتسشر، رییس مؤسسه پژوهش‌های اقتصادی آلمان در برلین گفته است: «چینی‌ها به‌تدریج شروع به ازسرگیری تولید کرده‌اند و امیدواریم، اروپا که حدوداً دو ماه از چین در ابتلا به کرونا عقب است وضعش از چین بدتر نشود.» با این همه اندیشکده آگورا می‌گوید، آلمان در سایه پیامد‌های بحران کرونا نه تنها می‌تواند به اهداف زیست‌محیطی خود که رسیدن به کاهش ۴۰درصدی انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در سال‌۲۰۲۰ نسبت به سال‌۱۹۹۰ بود برسد بلکه می‌تواند بسته به وسعت ابعاد این بحران تصاعد این گاز‌ها را تا ۴۵درصد نیز کاهش بدهد. برعکس، بعضی از کارشناسان هم هستند که بیم دارند، بحران کرونا در درازمدت تأثیری منفی بر جا بگذارد و باعث شود مباحث آب‌و‌هوایی از دستور کار سیاستمداران خارج شده و مباحث دیگری در اولویت قرار بگیرند.

کشور‌ها جبران می‌کنند؟
کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای می‌تواند با رفع همه‌گیری ابتلا به ویروس و شروع به کار کارخانه‌ها و شلوغ شدن جاده‌ها به سرعت جبران شود. کارشناسان هشدار داده‌اند که بدون ایجاد تغییرات ساختاری، کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای می‌تواند کوتاه‌مدت باشد و تأثیر کمی بر غلظت دی‌اکسیدکربنی که طی چند دهه در جو انباشته شده خواهد داشت.

طی دو دهه گذشته بیشترین کاهش انتشار کربن ۴‌/۱ درصد بود که پس از بحران مالی عظیم آمریکا در سال‌۲۰۰۸ رخ داد. گرچه پس از رفع آن بحران مالی زمان زیادی برای افزایش تولید گاز‌های گلخانه‌ای لازم نبود. چنین الگویی در چین در حال حاضر مشاهده می‌شود. آن‌ها برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا با اقدامات سختگیرانه، قرنطینه مردم و تعطیلی کارخانه‌ها تقریباً ۲۵درصد از میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای خود کاستند، اما براساس اخبار روز‌های گذشته مردم در این کشور به مروردر حال بازگشت به محل کار خود هستند. طبق توافق سال‌۲۰۱۵ پاریس برای جلوگیری از افزایش ۵/۱ درجه‌ای دما در جهان، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای باید به‌طور متوسط ۶‌/۷ درصد کاهش یابد.

کرونا و حیات وحش
اگرچه کرونا از خفاش به انسان منتقل شد، اما حالا با شیوع این ویروس حیات وحش می‌تواند برای مدت کوتاهی از دست انسان آسوده شده و نفسی تازه کند. کارشناسان می‌گویند چنانچه تصمیم چین مبنی بر منع موقت فروش حیوانات وحشی، به منظور مبارزه با ویروس کرونا جنبه دائمی پیدا کند، می‌تواند به محفاظت از حیات وحش که هم‌اکنون با خطر مواجه است کمک کند و همچنین به نفع بهداشت عمومی تمام شود.

اکنون معلوم شده که یک بازار غذا‌های دریایی در شهر ووهان در چین منشأ شیوع ویروس کرونا بوده. این بازار محل خرید و فروش غیرقانونی جانوران وحشی مانند مار، راکون و جوجه تیغی بود که برای مصارف غذایی یا تولید دارو در قفس نگهداری می‌شدند. سراسر این منطقه اکنون در قرنطینه است.

چین بزرگترین مصرف‌کننده فراورده‌های حیات‌وحش اعم از قانونی یا غیرقانونی است. چینی‌ها به‌طور سنتی علاقه فراوانی به فرآورده‌های حیات‌وحش دارند. گوشت بعضی از حیوانات به‌دلیل لذیذ بودن خورده می‌شود و بقیه برای تهیه دارو‌های سنتی مصرف می‌شوند. در شماری از استان‌های چین رستوران‌هایی وجود دارند که غذا‌هایی مانند سوپ خفاش (با سرو خفاش کامل)، یا سوپ درست شده با گوشت گربه‌های زباد آسیایی عرضه می‌کنند.

مار کبرای سرخ شده، پنجه آب پز خرس، و مغز میمون نیز در فهرست غذا‌های رستوران‌های گران قیمت به چشم می‌خورد. در بازار فروش جانوران وحشی مناطق فقیرنشین، موش صحرایی، گربه، مار و بسیاری گونه‌های پرندگان از جمله آن‌هایی که با خطر انقراض نسل مواجه‌اند، عرضه می‌شوند.

همچنین در تهیه بسیاری از دارو‌های طب سنتی چین، از اعضای بدن حیوانات وحشی عمدتاً با این تصور که قدرت بهبود شماری از عارضه‌ها مانند التهاب مفاصل و یا نقرس را دارند، استفاده می‌شود. تقاضا برای فلس مورچه‌خوار‌های فلس‌دار آسیایی جهت تهیه دارو سبب شده که نسل این حیوان در چین تقریباً از بین برود، در سایر نقاط جهان هم‌اکنون مورچه‌خوار فلس‌دار جانوری است که در حیات وحش بیشتر از هر حیوان دیگری غیرقانونی شکار می‌شود.

استفاده غیر‌قابل کنترل از شاخ کرگدن برای تهیه دارو‌های سنتی چین، نمونه دیگری است از این که چگونه این روند سبب شده نسل این حیوان با خطر انقراض مواجه شود. همه این‌ها هنگامی اتفاق می‌افتد که تخمین زده شده بیش از ۷۰‌درصد بیماری‌های عفونی از حیوانات به‌خصوص حیوانات وحشی به انسان سرایت می‌کند.

شیوع ویروس کرونا سبب شده که توجهات به تجارت جانوران وحیوانات وحشی چین جلب شود. رویه‌ای که هم‌اکنون به‌دلیل این که شماری از گونه‌ها را با خطر انقراض نسل مواجه کرده، مورد انتقاد گروه‌های طرفدار محیط‌زیست قرار گرفته است. مقامات چین برای مقابله با شیوع ویروس جدید کرونا، خرید‌و‌فروش جانوران و حیوانات وحشی را به‌طور موقت ممنوع کرده‌اند، ولی فعالان محیط‌زیست از این فرصت برای درخواست ممنوعیت دائمی استفاده می‌کنند.

صندوق حیات‌وحش برای طبیعت، در بیانیه‌ای می‌گوید این بحران سلامتی، باید هشداری باشد مبنی بر این که استفاده غیرقابل کنترل از حیواناتی که نسل‌شان با خطر انقراض مواجه است جهت مصارف غذایی و دارویی، باید متوقف شود، ولی دولت چین این موضوع را روشن کرده که ممنوعیت اعلام شده، موقتی خواهد بود.

به عقیده کارشناسان شیوع بیماری آنفلوآنزای مرغی کمک زیادی به محفاظت از گونه‌های بسیاری از پرندگانی کرده که در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند. آنان همچنین به موفقیت تصمیم دولت چین در قدغن کردن واردات عاج اشاره می‌کنند که پس از سال‌ها فشار بین‌المللی برای جلوگیری از انقراض نسل فیل‌ها اتخاذ شد.

با این وجود، کارشناسان تاکید می‌کنند که قدغن کردن و تحت مقررات درآوردن فرآورده‌های حیات وحش باید منحصر به چین نشود و جهانی باشد. البته به گفته این کارشناسان چین به‌عنوان بزرگترین بازار فراورده‌های حیات‌وحش، به‌طور مسلم نقش پیش‌رو را
در این راستا دارد.

کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای
قرنطینه مردم در کشور‌های مختلف موجب کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی شده و در نتیجه از تولید گاز‌های گلخانه‌ای به‌طرز چشمگیری کاسته شده است. توقف اغلب صنایع و منع یا کاهش رفت‌و‌آمد‌ها باعث شده مواد نفتی و زغال سنگ کمتری در دنیا بسوزد و برای همین گاز‌های گلخانه‌ای کمتری در دنیا تولید می‌شوند.

گاز‌های گلخانه‌ای به‌طور عمده شامل کربن دی‌اکسید، اکسید‌های نیتروژن، متان و بخار آب است که از سوختن مشتقات نفتی
و زغال سنگ وارد جو زمین می‌شود. این گاز‌ها موجب گیر‌انداختن تابش‌های فرابنفش خورشید در سطح زمین شده و باعث می‌شوند کره خاکی از حد طبیعی خود گرم‌تر شود.

قرنطینه‌سازی چینی‌ها که ویروس کرونا از این کشور به دیگر نقاط دنیا صادر شد، در هفته‌های اول موجب کاهش ۱۰۰‌میلیون تن انتشار گاز کربن دی‌اکسید (معادل انتشار سالانه کشور شیلی) شد. اوایل سال‌۲۰۱۹ که خبری از ویروس کرونا نبود، طی دو هفته پس از پایان جشن‌های سال نو چینی در آن سال میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای حدود ۴۰۰‌میلیون تن دی‌اکسید کربن بوده است، اما برآورد می‌شود این رقم امسال حدود ۳۰۰‌میلیون تن باشد.

هنوز مصرف زغال سنگ چین بعد از کاهش سالانه در ایام تعطیلات سال نو، به روند معمول خود بازنگشته است. یک ماه پیش از سال نو چینی، میزان مصرف این سوخت فسیلی همانند سال‌های گذشته بود، اما در چند هفته بعد از سال نو در چین، این سطح مصرف به کمترین میزان خود در چهار سال گذشته کاهش یافته است.

اگرچه ممکن است تصاویر مراکز خالی شهر‌ها به‌عنوان شاهدی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به نظر برسد، اما این فعالیت‌های صنعتی است که روند مصرف انرژی چین را شکل داده و کاهش کنونی تولید گاز‌های گلخانه‌ای بیشتر نتیجه تولید کمتر پالایشگاه‌های نفت و مصرف کمتر زغال‌سنگ برای تولید برق و ساخت فولاد است.

همچنین بنا به اعلام نهاد‌های نظارتی بر انتشار سالانه کربن در سراسر دنیا، تولید کربن در سال جاری میلادی کاهش زیادی داشته و ممکن است تا پنج‌درصد نسبت به سال گذشته کمتر شود. این افت در تولید کربن از بعد از پایان جنگ جهانی دوم دیده نشده است.

ازسوی دیگر سه درصد از انتشار کربن جهان را منتسب به پرواز هوایی می‌دانند که رقم بالایی محسوب می‌شود. کرونا انتشار کربن ناشی از پرواز‌ها را به شدت کاهش داده و پرواز‌ها به یک‌بیستم رسیده است.

منبع: صبح نو

انتهای پیام/