به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، نام خیابان‌های مشهد گذر یاد‌ها و خاطره‌های بسیاری است، یاد‌هایی که گاهی با نام و در جایی هم با تاریخ‌هایی گره خورده‌اند که یادگار حوادث سال ۵۷ و مبارزه مردم خسته از رژیم ستمشاهی است.

بیمارستان شش بهمن که نام خود را از «انقلاب سفید» محمدرضاشاه و لوایح ششگانه آن در سال ۱۳۴۱ گرفته بود، یکی از مکان‌هایی است که ۱۶ سال بعد تغییر نام می‌دهد.

با اوج‌گیری مبارزات مردمی به‌ویژه در سال ۱۳۵۷، جامعه پزشکی نیز همپا و همدوش مردم دست به مبارزه می‌زند. در واقع پس از کشتار‌های گسترده رژیم از شهریور تا پاییز ۵۷، پزشکان مشهدی در اعتراض به این کشتارها، از پذیرش دفترچه‌های بیمه کارکنان ارتش سر باز می‌زنند.

 

این ایام مصادف است با روز‌هایی که رهبر معظم انقلاب و شهید هاشمی‌نژاد در قسمت‌های مختلف شهر به‌ویژه روبه‌روی بیمارستان شش بهمن سخنرانی‌های پرشوری برگزار می‌کنند.

با آغاز «هفته هم‌بستگی ملت ایران»، کارکنان بیمارستان شش بهمن دست به اعتصاب غذای چهل‌و‌هشت‌ساعته می‌زنند. فردای این روز، یعنی در ۸ آبان، مردم و کارمندان در حالی که هوا بسیار سرد است و آسمان مشهد برفی، دست به تظاهرات گسترده‌ای می‌زنند. در پایان این تظاهرات، نام بیمارستان شش بهمن به یاد کشته‌شدگان آخرین روز‌های تابستانِ تهران، به «هفده شهریور تغییر می‌کند. این تغییرنام برای عوامل رژیم بسیار ناخوشایند است، اما  ۴۴ روز بعد  یعنی در ۲۲ آذر، عده‌ای جیره‌خوار حکومتی با شعار «زنده‌باد شاه» به بیمارستان حمله می‌کنند. این افراد پس از تخریب این مکان  تابلوی تازه‌تغییر نام‌یافته بیمارستان را پایین می‌کشند اما مردم دوباره آن را نصب می‌کنند.

اوایل سال ۵۷ رهبر معظم انقلاب پس از رهایی از تبعید به مشهد باز می‌گردند. این بازگشت هم‌زمان با تحصن پزشکان در بیمارستان شهناز (قائم فعلی) روی می‌دهد. به همین سبب  ایشان برای نخستین بار در بالکن مسجد این بیمارستان سخنرانی می‌کنند.

پس از ایشان نیز شهید هاشمی‌نژاد پزشکان را خطاب قرار می‌دهد و از کارشکنی‌های رژیم طاغوت می‌گوید. سخنرانی‌ها در جان شنوندگان خوش می‌آید و موجب می‌شود بیمارستان شهناز به پایگاهی برای حضور انقلابیون تبدیل شود. این روند ادامه دارد تا اینکه در ۷ آبان، تظاهرات گسترده‌ای به مناسبت آغاز «هفته هم‌بستگی ملت ایران» برپا می‌شود.

دانشگاه و پزشکان بیمارستان شهناز مشهد در محوطه بیمارستان جمع می‌شوند و در مخالفت با رژیم، مانند همکاران خود در بیمارستان شش بهمن، دست به اعتصاب غذا می‌زنند. در این تظاهرات، رهبر معظم انقلاب، شهید هاشمی‌نژاد و طاهر احمدزاده درباره استبداد، اختناق و سلطه استعمار سخنرانی می‌کنند. بعد از پایان اعتصاب نیز، در قطعنامه‌ای نام بیمارستان شهناز به بیمارستان «مصدق» تغییر می‌کند.

هفت روز پس از واقعه بیمارستان شهناز، جامعه معلمان مشهد در اعتراض به نخست‌وزیری ارتشبد ازهاری با صدور اطلاعیه دست به اعتصاب غذا می‌زنند. این گروه اجتماع خود را در میدان سعدآباد تشکیل می‌دهند. فردای این روز تظاهرات آرامی برای هم‌بستگی و حمایت از فرهنگیان در مشهد برگزار می‌شود. این تظاهرات از منزل آیت‌  الله شیرازی شروع شده و تا میدان سعدآباد ادامه پیدا می‌کند.

پس از تظاهرات، مردم در ورزشگاه سعدآباد جمع می‌شوند تا به سخنرانی رهبر معظم انقلاب گوش دهند. ایشان در پایان سخنرانی، نام ورزشگاه سعدآباد را به «غلامرضا تختی» تغییر می‌دهند.

 

تغییر نام میدان پهلوی که مشهدی‌ها به آن «میدان مجسمه» هم می‌گفتند با حادثه تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ در مشهد گره خورده است. طبق روایتِ تاریخ، ۱۹ آذر آن سال، قرار است مراسم خطبه‌خوانی عاشورا که یک سنت چندصدساله است، دوباره با حضور مقامات کشوری، لشکری، استاندار و نایب‌تولیه حرم با نام «شاهنشاه آریامهر» خوانده شود، اما دست انقلاب این طومارِ از پیش خوانده را در هم می‌پیچد.

ساعتی پیش از شروع خطبه‌خوانی، حرم با درایت رهبر معظم انقلاب به تصرف انقلابیون در می‌آید و جمعیت بسیار زیادی از مردم به داخل صحن هجوم می‌آورند.

در همین هنگام، رهبر معظم انقلاب به بالای ایوان پنجره فولاد می‌روند و خطبه را با نام امام خمینی (ره) قرائت می‌کنند. به عقیده مفسران، انقلاب در مشهد پیش از بهمن ۵۷ در این شب به پیروزی می‌رسد، اما این همه ماجرا نیست. پس از پایانِ خطبه‌خوانیِ ایشان، گروهی از مردم در حالی که یک کمپرسی در پیشِ آنان حرکت می‌کند، سمت میدان مجسمه را پیش می‌گیرند.

ساعت حوالی ۱۱ شب، مشهدی‌های انقلابی موفق می‌شوند با بستن یک زنجیر محکم به مجسمه رضاشاه، آن را کمی خم کنند. شاهدان عینی می‌گویند این مجسمه تا چند روز به همین حالت باقی می‌ماند تا اینکه مردم می‌ریزند و آن را به پایین می‌کشند. سپس سر مجسمه را کنده، در خیابان می‌چرخانند. میدان پهلوی یا مجسمه بعد از این اتفاق به پاس خون‌های ریخته‌شده در زمینش، با نام «میدان شهدا» در مشهد زینت داده می‌شود و تابلو می‌خورد.

بیمارستان شاه رضای مشهد پیش از حادثه ۲۳ آذر نیز در ردیف یکی از پایگاه‌ها و مراکز مبارزه با رژیم ستمشاهی قرار داشت و کادر پزشکی این بیمارستان در همه اعتراض‌ها و تظاهرات حامی و همگام با انقلابیون بودند

کادر پزشکی این بیمارستان در اولین قدم مانند دیگر بیمارستان‌های مشهد از پذیرفتن دفترچه ارتش خودداری کرد. وقتی چماق‌داران رژیم در ۲۲ آذر بر سر کارکنان و پزشکان بیمارستان شش بهمن که دیگر در میان مردم با نام «هفده شهریور» شناخته می‌شد، ریختند و تابلوی بیمارستان را پایین کشیدند، آنان ساکت ننشستند و در محوطه بیمارستان جمع شدند و دست به اعتصاب و تحصن زدند. این عمل بی‌پاسخ نماند و ۲۳ آذر، چماق‌داران رژیم را این‌بار به بیمارستان شاهرضا کشاند.

درگیری چندساعته در این بیمارستان که با دخالت مردم فرو نشست، به شهادت یک جوان و ۲ کودک منجر شد. از آن پس، حیاط بیمارستان شاهرضا به محلی برای نشست‌های انقلابی و سخنرانی‌های ضد رژیم بدل شد. پس از این حادثه، لقب شاه از نام این بیمارستان حذف شد و جای آن را نام مبارک حضرت رضا (ع) پر کرد.

 

شروع دی‌ماه در مشهد شروع غمگینی است. درگیری‌ها بالا گرفته است و مردم هرروز جنازه چند شهید را بالای دست می‌برند. دوم دی تعطیل عمومی است، ولی شعار‌های ضد رژیم مردم از گوش خیابان نمی‌افتد. دوباره عده‌ای بی‌گناه بر خاک می‌افتند. مردم از مقابل منزل آیت‌ الله  شیرازی به طرف فلکه حضرت و خیابان تهران حرکت می‌کنند.

عده‌ای «مرگ بر شاه» می‌گویند و عده‌ای دیگر فریاد «ارتش دنیا دشمن می‌کشد/ ارتش ما برادر می‌کشد» در گلو دارند. در چهارراه نادری دوباره درگیری‌ها به اوج می‌رسد و جوانانی، چون برگ‌های خزان‌زده بر خاک می‌افتند. در این درگیری ۱۲ نفر شهید و ۷۰ نفر دیگر نیز زخمی می‌شوند. از فردای آن روز مردم چهارراه خون‌گرفته «نادری» را «چهارراه شهدا» می‌نامند.

روز نهم دی ۵۷ بازارها، مغازه‌ها، ادارات دولتی و بانک‌ها تعطیل شد. مقصد راهپیمایی این روز برخلاف روز‌های قبل، استانداری بود. این راهپیمایی در واقع درحمایت و هم‌بستگی با کارکنان دادگستری پا گرفته بود که از چند روز قبل هم‌بستگی خود را با روحانیت و مردم اعلام کرده بودند.

با تجمع مردم در مقابل استانداری یکی از پسران آقای شیرازی روی یکی از تانک‌ها رفته، اعلام می‌کند که ارتش با مردم و روحانیت اعلام هم‌بستگی کرده است. در این لحظه ناگهان تانک‌ها و نیرو‌های رژیم شروع به تیراندازی به سمت جمعیت می‌کنند. به دستور علما مردم به‌سرعت محوطه استانداری را ترک می‌کنند و پناه می‌گیرند، اما موجی از خون و آتش باغ استانداری را فرامی‌گیرد.

پس از این درگیری، مردم برخلاف راهپیمایی‌های قبلی متفرق نمی‌شوند و همچنان به تظاهرات خیابانی ادامه می‌دهند. در این درگیری، علاوه بر شهادت تعداد زیادی از مبارزان انقلابی، ۲ سرباز ارتش نیز کشته می‌شوند. روز یکشنبه، دهم دی ۱۳۵۷، رژیم برای تحریک سربازان به تیراندازی به سوی مردم، جنازه ۲ دژبان کشته‌شده را در برنامه صبحگاه نشان می‌دهد

این تحریک، آتش درگیری بین مردم و ارتش را شعله‌ور می‌کند. مردم بار دیگر به خیابان می‌ریزند و درگیری شدیدی بین مردم با مأموران مسلح در میدان سوم اسفند رخ می‌دهد. طبق اسناد تاریخی، در این روز تعداد زیادی کشته می‌شوند. یاد این تعداد شهید هم تابلوی میدان سوم اسفند را به «ده دی» تغییر می‌دهد.

منبع: شهرآرا

 

انتهای پیام//م.م