به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان ، فلسفه شب یلدا به یک رویداد کیهانی برمی‌گردد. خورشید در حرکت سالانه خود، در آخر پاییز به پایین‌ترین نقطه افق جنوب شرقی می‌رسد که موجب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب می‌شود که در نهایت بلند ترین شب را رقم می زند و به رسم  فرهنگ ایرانیان این شب را که بلند ترین شب سال است یلدا (شب چله)می نامند.

دور همی به بهانه این آیین کهن کور سویی امید است در زمانه‌ای که عرصه ارتباطات و فضای مجازی مجالی برای دیدو بازدید نزدیکانمان نمی‌گذارد.

در استان سمنان نیز همانند سایر استانهای کشورمان آیین شب یلدا انجام می شود و اعضای خانواده در این شب در منزل بزرگترها جمع می شوند و به یاد یلدا های گذشته تداعی خاطرات شیرین و دلجویی از یکدیگر می کنند.

شاخص ترین میوه شب یلدا هندوانه و دیگر میوه هایی که به اقتضای شرایط منطقه ای میوه مخصوص به آن شهر یا روستا بر سر سفره یلدا در کنار تخمه ، آجیل  آذین بخش سفره ها است  از آیینی که در این شب برگزار می شود پخت غذاهایی چون کدو پلو و شوید پلو با ماهی است.

خواندن فال حافظ و انجام بازی های شاد و خاطره انگیز  در کنار کرسی تنقلات شب یلدا از جمله تفریحات و شیرینی های این شب است.

از مزایای این شب می تواند استفاده از تجربیات بزرگترها در انجام امور زندگی باشد.

حمیدرضا حسنی رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان شاهرود در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، گفت: واژه یلدا در زبان سریانی به معنای ولادت است یعنی ولادت خورشید به این خاطر که از اولین شب دی ماه که گذشت فردا زمانی است که روزها  طولانی تر می شود و در باور مردمان قدیم این بوده است که خورشید دوباره متولد می شود و روشنایی برتاریکی پیروز می شود .

او افزود: با توجه به معیشت گذشتگان دور که قالب شغل آنها کشاورزی و دامداری بوده است به یقین آنها دوست داشتند روزهای بلند تر با هوای مناسب تر داشته باشند تا بتوانند دام های خود را به صحرا برده و یا کسب و کار و کشاورزی کنند بنابراین نزدیک شدن به فصل بهار و کشت و برداشت محصولات برای آنها نویدی مسرت بخش بوده است که در همین خصوص در گاه شمار محلی زمستان به دوچله چهل روزه و بیست روزه مرسوم به چله بزرگ و چله کوچیک و نهایتا اسفند ماه هم به گروه ده روزه تقسیم می شد تا آنها با گذشت هر وعده از این تقسیم می دانند که به فصل بهار می رسند و فصل زایش دامها فرا می رسد و خوشحال باشند.

حسنی اظهار داشت: وقتی که کوتاهترین روزها به پایان می رسید جشن یلدا را در بلندترین شب سال می گرفتند به این منظور که از فردا خورشید زودتر طلوع می کند و کم کم رفته رفته روزها بلندتر می شود.

این کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: مرسوم بود که در این شب به دور هم جمع می شدند و به خانه بزرگتر ها می رفتند و صله رحم به جا می آوردند و  بسته به وسع آنها غذا های محلی مثل خورشت سیب آلبالو ، ته چین ، رشته پلو وفسنجان می پختند.

او افزود : برای اینکه در این شب بیشتر خوش بگذرد پدربزرگها و مادربزرگها قصه ها ، افسانه ها و حکایت های شیرین می گفتند در همین حال بود که ادبیات شفاهی از یک نسل به نسل دیگر انتقال پیدا می کرد.

حسنی گفت : ترانه های محلی مثل لالایی ها و چیستانها ، ضرب المثل ها این بهترین موقعیت بود که بزرگترها برای نوه های خود و نسل جوانتر سخن بگویند و ادبیاتی که هیچ جا نوشته نشده را برای آنها بازگو کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری شهرستان شاهرود گفت: شاهنامه خوانی تفعل به حافظ و در برخی نقاط خواندن دو رکعت نماز حاجت در بلند ترین شب سال و در بسیاری از نقاط نواختن نی و خواندن ترانه های محلی ، در کویر خواندن ترانه های سرکویری در کوهستان خواندن ترانه ها کتولی  و بسیاری از ترانه هایی که توسط افراد خوش صدا غالبا همراه با نوازندگی نی و دف که از جمله ابزار های موسیقی منطقه شهرستان شاهرود است اجرا می شد.

او ادامه داد: در کنار همه این زیبایی ها  بازی های محلی  مثل گل یا پوچ ، نخود بازی می کردند و  مرسوم بود که خانواده داماد برای دختران نامزد شده و عقد شده  در این شب حتما هدیه بفرستند که شامل کله قند و حنا، کفش، طلا و تنقلات شب یلدا بود که پیش کش تقدیم عروس می شد.

حسنی ابراز داشت: از دیگر آیین منطقه شاهرود چله کشی (گوسفند کشی ) است که در بسیاری از نقاط روستا ها دامداران گوسفندی را که پروار کرده اند را می کشند و گوشت آن را می پزند و قورمه درست می کنند.(قورمه گوشتی است که پس از پخت و جدا سازی از استخوان آن را داخل شکمه گوسفند ریخته و در مکانی سرد برای مدت طولانی نگه می دارند و در طول زمستان به عنوان یک غذای تقریبا آماده در کنار برنج و نان از آن استفاده می کنند.

 تنقلات مورد استفاده در این شب  لبو، برگه زردآلو، قیسی ، کله کنجی ، شاهدانه، انگور هایی که در قالب های متفاوت نگهداری کرده اند، البالو خشک ، مویز ، کدو حلوایی، انار ، پسته ، انجیر خشک  است و از همه مهمتر و شیرین تر اگر در این شب برفی می بارید برف و شیره انگو را به عنوان یک معجون بسیار شیرین استفاده می کردند که حلاوت شب های یلدا را دو چندان می کرد برای همین از گذشته تا به امروز مرسوم بود خانواده ها  با اشتیاق در آخرین روز پاییز به استقبال یلدا می رفتند مادربزرگها و مادرها از مدتی قبل اقدام به تهیه تنقلات می کردند و نان های محلی و شیرینی های محلی تهیه می کردند تا به بهانه این شب به دور هم جمع شوند و شادی کنند . یکی از میوه های مرسوم و مهم در این شب خوردن هندوانه است که طبق باور آنها خوردن هندوانه موجب می شود که در تابستان از تشنگی در امان بمانی. خوردن میوه های قرمز رنگ مثل انار، هندوانه و لبو در این شب بسیار مورد توجه است.

حسنی در پایان ابراز داشت: یادمان باشد که شب یلدا شبی است برای دور هم بودن است، در روستا ها نیز بیان دلاور مردی های یک طایفه و آنهایی که تلاش کردند یک ایل و طایفه را از یک معبر سخت نجات دهند و جانفشانی کردند و  ذکر خاطرات آنها در این شب ها  در قالب داستان و حکایت  و ترانه و بسیاری دیگر از خاطرات اینگونه سینه به سینه و نسل به نسل انتقال پیدا می کند.

انتهای پیام / م

گزارش از زهرا مجاور