کارشناس مسائل منطقه گفت: تحولات لبنان مسئله طایفهای یا قومی نیست و یک مسئله اجتماعی است که به شرایط ویژه اقتصادی برمی گردد.
به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، «سعدالله زارعی» کارشناس مسائل منطقه در گفتوگو با برنامه جهان آرا درباره تحولات اخیر لبنان و عراق و در پاسخ به اینکه ریشه اعتراضات در چیست؟ و آیا ارتباطی بین تحولات این دو کشور وحود دارد با خیر؟ اظهار کرد: تحولات لبنان امروز وارد دهمین روز خود شد و دو طول ۱۰ روز گذشته شاهد تجمعاتی در شهرهای مختلف لبنانً بودیم که ازشمال تا جنوب گسترش داشت. اما تجمعات در مراکز استانهای این کشور مانندشیعه نشین در سور سنی نشین طرابلس و مسیحی جمل برقرار بود و تمام طوایف در آن حضور داشتند.
او افزود: براساس گرارشاتی که اطلاعات ارتش لبنان منتشر کرده است در مجموع ازشمال تا جنوب حدود ٣٠٠ هرار نفر در این تظاهرات شرکت کردند. که حدود ۱۰ درصد جمعیت این کشور است. بررسیها نشان میدهد که دو منطقه صىور که شیعه نشین است عدد جمعیتی از مراکز دیگر که سنی یا مسیحی بودند بیشتر بوده است و در واقع مسئله طایفهای یا قومی نیست و یک مسئله اجتماعی است که به شرایط ویژه اقتصادی برمیگردد.
زارعی اظهار کرد: براساس پیمان طائف درسال ١٣٦٩ فرمولی در اتحادیه عرب تنظیم و دو لبنان اجرایی شد که براساس آن یک طبقانی وا در لبنان ایجاد کردند و طبقه ممتاز و متصل به دولت شکل گرفت و اتخادیه عرب ساختار عمدتا سنی را در بخًش دولت به وحود آورد و سبب پیدا شدن قشرکوچکی که بسیاری از درامدهارا در اختیار. داشتند در مقابل اکثریتی که از حداقلها محروم بودند. وضعیت اقتصادی که امروز درلبنان مورد اعتراض عمومی قرار گر فته محصول ساختار لبنان است.
او افزود: مسئله اصلاح ساختار دولت و تنظیم و توزیع بودجه از قبل مورد درخواست مردم بوده و دولت سعد حریری در طرحی که با مشورت با رییس جمهور و برخی نمایندگان مجلس و تنظیم کرد قرار شد به تمام آنها پاسخ دهد که نقطه آغاز تغییرات اساسی در وضعیت بودجه اقشار مختلف شود.
او گفت: سید حسن نصرالله در سخنرانی خود از این اقدامات به عنوان دستاورد اشاره کردند. براساس بررسیهای انجام شده سطح بدهیهای لبنام حدود ١٢٠میلیارد دلار است در حالی که سالنه حجم صادرات لبنان از دو میلیارد دلار تجاوز نمیکند و دولت ناگزیر است هزینه ١٨ میلیارد دلاری سالامه خود را با ١٦ میلیارد دلار کسری بودجه ببند. که از طریق استقراض به دست میآید.
او ادامه داد: در سال ٢٠٠٦ و در زمان جنگ ٣٣ روزه میزان بدهی خارجی لبنان ٤٠ میلیارد دلار بوده است. امروز در فاصله ١٣ سال به ١٢٠میلیارد دلار رسیده است. این وقم بزرگ ناشی از سودپولی است که در این استقراضها باید میپرداختند. امروز بدهی دولت به جایی رسیده است دولت نه تنها نمیتواند بدهی خود را بپردازد بلکه حتی نمیتواند وامهای خارجی را برگرداند. این مسئله به مردم فشار وارد کرده و در اختیار داشتن دلار به مسئلهای برای آنها تبدیل شده است و ارزش پول ملی هم به شدت افت پیدا کرده همچنین درآمدی هم وجودندارد. دولت در وضعیت کلافگی گرفتار شده و دراین وضعیت دولت با ناپختگی دست بر روی ارتباطات و هزینه مخابراتی گذاشت.
این کارشناس مسائل منطقه گفت: بر اساس گزارشات در حال حاضر بیش از ۴۰ درصد در جامعه لبنان بی کاری وجود دارد، که البته این بی کاری متوازن نیست یعنی بین تمام اقشار و طوایف به یک اندازه نیست مثلاً در جامعه مسیحی درصد بیکاری بسیار پایینتر از بیکاری در جامعه مسلمان است.
او افزود: دلیل بیکاری در بیکاری در جامعه مسلمان ساختارهای غلط گذشته و تسلطی که مدتهای مدیدی قبل از پیمان طائف مسیحی برجامعه لبنان داشتند و همه چیز در اختیارشان بود و بعدها هم مسیحیها سیطره خود را بر مسائل اقتصادی لبنان تا حد زیادی حفظ کردند.
زارعی عنوان کرد: این ۴۰ درصد هم باز به صورت عادلانه و متوازن توزیع نیست بین بخشهای مختلف لبنان و به هر حال امروز این بمبست اقتصادی در جامعه که محصول یک وضعیت ساختاری و برآمده از سوء سیاستهایی است که طی این دوران متوالی و متمادی در جامعه لبنان به وجود آمده است و در نتیجه تبدیل به یک مسئله مزمن شده است.
کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: این مسئله سبب شد که اجتماعات بزرگی طی روزهای گذشته شکل بگیرد که قابل پیشبینی هم بود، بسیاری این نکته را تذکر داده بودند و به نظر میآید که تا زمانی که راه حلی پیدا نشود برای کاهش این مشکلی که در جامعه لبنان وجود دارد، شکل گیری تجمعاتی از این قبیل دور از انتظار نیست.
او در پاسخ به این سوال که آیا ناآرامی در لبنان با تحولات عراق به صورت اتقاقی همزمان شده بود و هیچ توطئه و دسیسهای وجود نداشته است، گفت: هر حادثهای که در یک جایی اتفاق میافتد، میتواند برای جای دیگر الهام بخش باشد، بر اساس یک نگاه طبیعی و خوشبینانه به مسئله ماجرای لبنان برخاسته از وضعیت داخلی اقتصادی است که آقای سید حسن نصرالله و سایر شخصیتهای لبنانی هم به این مسئله اشاره کردهاند.
زارعی تاکید کرد: اینکه وضع طبیعی لبنان وضعی است که نارضایتی ایجاد میکند و سبب خشم عمومی شود، درست است و تا زمانی که این مسئله علاج نشود، این مسئله دومی که مسئله سوء استفاده برخی از کشورها، دولتها، سفارتخانهها، رسانهها و امثال اینها در جای خودش باقی میماند این باید حل شود.
کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: در حقیقت دستهای توطئه گر و دسیسه گر نباید مانع درست دیدن اصل مشکلی شود که این مشکل سبب سوء استفاده یک سری طیفهایی شده است ما در عین حال در مسئله لبنان ما یک سری علامتهای غیر طبیعی هم میبینیم.
او با اشاره به مثالی ادامه داد: در اعتراضات آمده که تعرفههای دولتی بایستی اصلاح شود، دولت میگوید من ۱۰۰ درصد اصلاح کردم و قیمتها را گذشته برگرداندم، در مورد افزایش قیمتها و فساد هم انصافا دولت وعدههای درشتی داده است که حتی در جامعه لبنان معتقدند که وعدههایی که سعد حریری داده بعضا خیلی عملی هم نیست، اما به هر حال دولت حداکثر کاری میتوانست کند را اعلام کند، خب این مسئله باید سبب آرامش در لبنان شود، اما طی دیروز و امروز نه تنها به سمت آرامش نرفته گسترش داشته و به سمت خشونت رفته است.
او افزود: مسئله دیگری که اعتراضات لبنان را غیر طبیعی جلوه میدهد این است که سفارت آمریکا گفته مشکل ما بانک هاست و بعد امروز به بانک ها حمله شده ، آیا هیچ رابطهی دیگری بین این اعلام و اقدامی که علیه بانکهای لبنانی انجام شده؛ وجود ندارد؟ همچنین در میدان ریاض الصلح لبنان سفارت خانهای آمده و حجم زیادی غذا توزیع کرده و پیامهایی رد و بدل شده همچنین رسانههای عربستان به خشونت تحریک کرده در حالی که دولت سعد حریری معروف است که پشتوانه خارجی اش عربستان است، این کشور آمده و در رسانه خود مسئله لزوم اسقاط دولت را منتشر میکند.
زارعی در پاسخ به این سوال مبنی که حزب الله لبنان دوبار گفته که ما خواهان استعفای دولت نیستیم، چرا اگر دولتی ناکار آمده، حزب الله موافق رفتن آن دولت نیست، گفت: خود سید حسن نصرالله به این پرسش پاسخ داده است، گفتند که خلا سیاسی به وجود میآید، یعنی ما برای یک دوره طولانی نامعلوم حداقل یکسال با فقدان دولت روبه رو میشویم.
کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: در جامعه لبنان ساختار موزاییکی است، پیمان طائف آمده یک سهمیه بندی ایجاد کرده است، در همین پارلمان لبنان ۶۰ کرسی پارلمان لبنان یعنی ۵۰ درصد متعلق به طیفهای مسیحی است و ۶۰ کرسی دیگر متعلق به شیعهها سنیها و سایر اقلیتهای آنجا میشود، درحالیکه در جامعه لبنان مسیحیها کمتر از ۳۰ درصد جامعه لبنان هستند، ولی ۵۰ درصد کرسیها را به اینها دادند.
او افزود: از طرف دیگر اهل سنت در لبنان ۲۸ کرسی دارد، درحالیکه عدد اهل سنت در لبنان کمتر از اهل شیعه است. شیعه حدود ۳۵ درصد جمعیت را به خود اختصاص داده، سنیها کمتر از ۲۸ درصد، ولی با این درصد ۲۸ کرسی گرفته و ۳۵ درصد ۲۷ کرسی پارلمان گرفته خب این ساختاری است که چیده شده است.
زارعی گفت: از دل این ساختار هیچ نخست وزیری بر اساس توافق طائف نمیتواند خارج از طیف سنی نخست وزیر شود، بنابراین یک پیچیدگی وجود دارد. اگر همین دولت با همین وضعیتی که دارد کنار رود، حداقل یکسال طول میکشد تا دولت بعدی، چراکه باید انتخابات جدیدی برگزار از دل انتخابات توافق بر سر انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیرپیش بیاید. در ساختار سیاسی راس لبنان یک انتخابات بیشتر برگزار نمیشود.
او گفت: وقتی دولت فعلی لبنان برود از کدام طیف باید نخست وزیر انتخاب شود؟ از همین طیف. بازهم آن جامعه سنی لبنان یا باید حریری را انتخاب کند یا کسی از حزب حریری انتخاب کند و به احتمال زیاد سنیها نمیتوانند به این سادگی به فرد برسند در نتیجه وضع بدتر میشود، ولی بهتر نمیشود. آقای سید حسن نصرالله گفتند که ضمن اینکه انتخابات بر دولت وارد است، اما مصلحت لبنان در این است این دولت بماند تا کشور گرفتار تعلیق سیاسی نشود.
کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: او در پاسخ به این سوال که سید حسن نصرالله اخیرا گقتند که عدهای منتظرند که در لبنان آمریکا به ایران حمله کند و محور مقاومت نابود شود، این دقیقا منظورشان کدام جریان لبنان است؟ بر اساس چه گزارههایی آن را مطرح کرده است، گفت: طیفهای وابسته به سعودی تمنای حملهی آمریکا به ایران را داشتند کما اینکه صهیونیستها هم برای این مسئله خیلی تلاش کردند، اما این اتفاق نیافتاد.
زارعی گفت: آمریکاییها متوجه شدند که عبور از جنگ با جمهوری اسلامی اصلا امکان پذیر نیست برای آنها، کما اینکه آنها عبور از جنگ عراق را هم بسیار برای خود پر خسارت ارزیابی کردند حالا عددهایی که اینها بیان میکنند نجومی است.
او ادامه داد: ترامپ میگوید که ۷ تریلیون دلار هزینه آمریکا برای برون رفت از جنگ عراق و افغانستان. البته هنوز هم واشنگتن نتوانست از این جنگ خارج شوند و در حال تمنای صلح از طالبانی هستند که برای سرنگونی آنها سال ۱۳۸۰ به صحنه آمدند؛ بنابراین کاملا واضح بود که آمریکاییها قادر نیستند از جنگ با جمهوری اسلامی عبور کنند.
کارشناس مسائل خاورمیانه تاکید کرد: وقتی در شکل ضعیفتر که ماجرای عراق و افغانستان آمریکا نتوانست عبور کند و هزینه بسیار سنگینی بدون دستاورد داده اند طبیعتا در مواجه با ایران وضعیت آنها از این هم بحرانیتر و دشوارتر میشود و لذا آنها ریر بار نرفتند.
زارعی گفت: یک تغییراتی در نگاهها ایجاد شد و این وضعیت جدیدی که ما مشاهده میکنیم به نظر میرسد که دستهای همین جریانات شکست خورده است به هوای اینکه بتوانند مقداری مقداری پیروزیها را برای جبهه مقاومت تلخ کنند که به نظر من عمق آنچنانی هم ندارد.
زارعی با اشاره به ریشههای اعتراضات عراق گفت:در جامعه عراق شباهتهایی با جامعه لبنان مشاهده میکنیم. یکی از لحاظ جنس اعتراضات، شعارها و طیفی که به صحنه آمدند که عمدتا جوانان و اقشار تحصیلکرده هستندو همینطور شباهتی وجود دارد در زمینهها و بسترها.
او افزود: من درباره جامعه گفتم که توافق طائف آمده یک وضعیت خاصی را بر لبنان تحمیل کرده و بسیاری از مشکلات در جامعه لبنان را سبب شده است. از مهمترین نتایج طائف این است که دولت ناکارآمد در اینجا به وجود آمده است.
کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: در طول این دوران همیشه لبنان با مناقشه پر دامنهای به نام انتخاب نخست وزیر و اداره دولت مواجه بوده است، عین این مسئله را در عراق شاهد هستیم.
او گفت: در عراق ما یک وضعیت موزاییکی را میبینیم که بخش بزرگ آن شیعیان هستند و چیزی حدود ۶٠تا ۶٢ درصد ازجمعیت ۴۰ میلیونی عراق را به خود اختصاص میدهد و پس از آن ١٧ درصد کُرد و سنیهای عرب عراق که ١٨ درصد جمعیت را به خود اختصاص و یک درصدی هم ترکمنها و دیگران هستند.
او ادامه داد: در سال ٢٠٠٦ و در زمان جنگ ٣٣ روزه میزان بدهی خارجی لبنان ٤٠ میلیارد دلار بوده است. امروز در فاصله ١٣ سال به ١٢٠میلیارد دلار رسیده است. این وقم بزرگ ناشی از سودپولی است که در این استقراضها باید میپرداختند. امروز بدهی دولت به جایی رسیده است دولت نه تنها نمیتواند بدهی خود را بپردازد بلکه حتی نمیتواند وامهای خارجی را برگرد اند. این مسئله به مردم فشار وارد کرده و در اختیار داشتن دلار به مسئلهای برای آنها تبدیل شده است و ارزش پول ملی هم به شدت افت پیدا کرده همچنین درامدی هم وجودندارد. دولت در وضعیت کلافگی گرفتار شده و دراین وضعیت دولت با ناپختگی دست بر روی ارتباطات و هزینه مخابرانی گذاشت.
زارعی ادامه داد: متاسفانه ساختار سیاسی هم که در سال ٢٠٠٣ به طور خاص در ٢٠٠٥ دو حامعه عواق مستقر شد یه گونهای بود که زمینه را بوای بروز مشکلات در جامعه عراق فراهم میکرد البته بر خلاف توافق طائف در اینجا گفته نشده بود که رییس جمهىور سهم چه طایفهای است یا رییس پارلمان سهم چه طایفهای است.
کارشناس مسائل منطقه عنوان کرد: عملا از ابتدا تعیین ساختارها به توافق سیاسی بین احزاب داده شد وای اکثریت در اینجا کنار رفت و توافق سیاسی جای رای مردم راگرفت. براساس توافق سیاسی بود که پست ریاست جمهوری به کردها، نخست وزیری به شیعهها و پست ریاست مجلس به سنی عرب داده شد و در داخل کابینه نیز ما شاهد سهمیه بندیها بودیم.
او ادامه داد: کردها یه حزب دموکرات دارند که ارایی دارد همینطور اتحادیه میهنی است جریان گوران نیز وجود دارد. داخل شیعه و سنی نیز تقسیک بندی و ائتلافهایی وجود دارد.
او با اشاره به انتخابات سال گذشته لبنان و عراق که در اردبیهشت سالً پیش برگزار شد، افزود: اتفاقا در هر دو جریان مقاومت توانسته اکثریت کرسی را بدست بیاورد، اما وقتی به دولت میرسد وًنخسن وزیر توافقی که بر سر کار میآید عملا اقتدار لازم وا ندارد یک کابینه است که سهمیه بندی شده و مربوط به طیف خاصی میشود.
او تصریح کرد: آن طیف است که وزرا را معرفی میکند و دولت یک شرکت سهامی است و مختصر اصلاحی در دولت جدید اتفاق افتاد که عبدالمهدی خواست که به جای یک نفر سه نفر را معرفی کنند. ولی باز هم سه نفر را حزب تعیین و معرفی میکرد؛ و کابینهای شکل گرفته که کاملا ناهمگون است و هر جریان قضایا را به سمت خود میکشاند؛ و بحث بودجه پیش میآید و عدم توازن وجود دارد.
کارشناس مسائل منطقه عنوان کرد: مثلا الان در بخش کردی ١٧درصد بودجه باید سهم کردها باشد، اما سهم کردها ٢٠ درصد بىدجه عراقً است غیر از این ٢٠ درصد کردها چیزی حدود ٩٠٠بشکه در روز صادر میکنند بدون مراوده با وزارت نفت عراق و پول آن نیز مربوط به خودشان میشود و ربطی به خزانه عمومی ندارد.
او افزود: در بخش شیعه این مسیله وجود دارد که وقتی که سهم کردها در صادرات نفت عراق این مقدار است و از ان طرف افرایش سهم از بودجه عمومی دولت را هم دارند بازتاب این در بخش شیعه این است که آنها دچار مشکل میشوند در حالی که جمعیت ٦٠ تا ٦٢ درصدی عراقً مربوطً به شیعهً است ولی عملا سهم اقتصادی آنها کاهش پیدا میکند.
زارعی خاطر نشان کرد: بار دولت در بخش زیادی روی دوش شیعیان است، اما این دولت خدماتی که ربه بخشهای شیعه نشین میدهد بسیار کمتر است و علاوه بر اینها وضعیت تقسیمات داخلی عراق واینکه هر حزبی تلاش میً کند با وزارت خانههایی که در اختیار دارد مسایل مالی را به سمت خود بکشد این یک رقابتی ایجاد کرده است مثلا در مقوله استخدام که امروز گفته میشود حدود ٧میلیو ن نفر در عراق حقوقً میگیرند که در مقایسه با ایران بسیار زیاد است عدد خیلی بزرگ است ودولت عملا زیر بار این مسئله زانو زده است.
زارعی گفت:چیزی حدود سه ونیم میلیون بشکه در روز عراق صادرات نفت دارد که البته یک سوم آن را مستقیما امریکاییها به حساب هزینههایی که در جنگ عراق داشتند برداشت میکنند.
او ادامه داد: دو بخش سهم برای عراقی هاست اگر دولت گرفتار خرده خرجها نبود راحتتر میتوانست با مشکلات رو به رو شود. اینجاهم بحث اصلاح ساختار است و لذا نخست وزیر عراق و رییس جمهور در جلسات سه جانبه کلمهای را مطرح کردند وگفتند باید قانون اصلاح شود و کابینه منسجم ومقتدر شود تا بتواند پاسخگوی نیازهای مردم عراق باشد. اما اجرای ان بسیار دشوار است، چون باید دولت از همین مجلس رای بگیرد که مجلس در حال حاضر مجلس تجزیه شده است و همانهایی که در خیابانها تظاهرات را رهبری میکنند در طیف شیعه یا غیر شیعه، چون بحث ما شیعه است، چون ١٠ استانی که در ان تظاهرات میشود همه استانهای شیعی هستند.
او خاطر نشان کرد: رهبرانی که بیانیه دادند وهمراهی کردند و پرچم مبارزه با فساد را بلند کرده اند عمدتا همتنهایی هستند که باهمان ساختار فاسد بالا آمدند وبه شدت از این ساختار حمایت میکنند و اگر قرار باشد کابینه منسجمیً که عبدالمهدی از ان سخن میگوید و اینکخ بودجه باید به چرخه تولید بیاید وًوضعیت کشور را اصلاح کند در مقابل او محکم میً ایستند و مانع ان حرکت میشوند.
او در پاسخ به اینکه نقش عوامل خارجی، امریکا و انگلیس وعربستان درناآرامیهای اخیر عراق چقدر است یاداورشد: آن چیزی که سبب شکل گیری اولیه این اجتماعات شده ساختارها و تبعیضها و مشکلات شدید اقتصادی است که مردم با آن مواجه هستند مخصوصاقشر تحصیل کرده عراق و در بخش شیعه با این مسئله مواجه هستند، اما دو عین حال همان حکایت لبنان در اینجا مطرح است در اینجا هم ما علائم و شواهدی میبینیم مبنی بر اینکه جریاناتی که درکمین نشسته بودند برای اینکه اساسا دستاورد مردم عراق را از بین ببرند که دستاورد کمیً هم نیست.
کارشناس مسائل منطقه گفت: منهای اشکالی که در ساختار دولت است جامعه عراق در کل جامعهای دموکراتیک است جامعهای است که دیگر اجبارهاو ستمگریهای دوران صدام درآن وجود ندارد
او ادامه داد: در دویست سال گذشته عراق هیچ گاه مردم در شرایط ازادی فعلی نبودند و هیچ گاه جامعه عراق به سرزندگی امروز نبوده است.
زارعی در ادامه برنامه نیز تصریح کرد: اینها مواردی است که برای آنهایی که میخواهند ملت تابع سیستم خارجی باشد قابل تحمل نیست. شما در صحنه نظاهران میبینید که به مقرهای طیفهای مختلف شیعه حمله میشود حدود ١٠نفرًاز اصائب شهید شدند به دفتر حکمت ملی مربوط به حکیم حمله شده ومقرهایشان را به آتش کشیدند.همچنین به مراکز حشد الشعبی حمله شده است. این تظاهرات اگر طبیعی باشد و فقط مربوط به جامعه عراقی باشد کسی ازآن حمایت میکند. اما چرا آنهایی که حمایت میکنند دفاترشان توسط تظاهر کنندگانی که به اسم مبارزه با فساد آمدند چرا حمله میشود؟ ومتقابلا چرا به حشد حمله میشود؟
او ادامه داد: غیر از این است که دستهای خارجی مخالف عراق طیفهای مختلف عراقی رابه جان هم میاندازند تا کشتاری شکل بگیرد تا نتوانتد در کنارهم قرار بگیرند. مرجعیت و دولت گفته است باید سلمی باشد و ارتش دستور دارد که سلمی باشد این تظاهرات ولی شاهد هستیم که به مقر اصائب الحق حمله میشىود و به طرز فجیعی سوزانده میشوند.
او در پایان اظهار کرد: سفارت آمریکا نیز بیانیه داد و گفت این اعتراضات قانونی و حق شهروندان است و دولت به هیچ ىجه نباید مانع شود و یعد از اینکه به خشونت کشیده شد ١٥٠ نفر کشته شدندکه جهت دهی این اعتراضات است.
انتهای پیام/