آشفتگی عجیب وغریب قیمت‌ها / بــازار بــدون نــظارت!
ناهماهنگی و آشفتگی بازار، این روز‌ها بر اکثر کالاها چه خوراکی وغیر خوراکی، چه ایرانی و خارجی، چه آن‌هایی که یارانه دولتی دارند و چه آن‌هایی که ندارند، سایه افکنده و این سوال را مطرح می‌کند که این همه آشفتگی دلیل اش چیست؟
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، چند وقتی است که تفاوت قیمت برخی کالاها باعث سردرگمی مردم شده است. مثلا قیمت برخی اقلام خوراکی در فروشگاه‌ها و سوپر مارکت‌ها نسبت به سوپر مارکتی در محله‌ای دیگر یا همان محله و گاهی چند قدم آن طرف تر، فرق دارد در حالی که مارک‌ها یکی است! اگر جنس ایرانی و تولید یک کارخانه است چرا همه جا قیمتی واحد ندارد؟ و اگر جنس خارجی است چرا نظارتی روی قیمت گذاری انجام نمی‌شود؟
بیشتر بخوانید: با ۵ میلیون تومان چه موتور سیکلتی می‌توان خرید؟
ناهماهنگی و آشفتگی بازار، این روز‌ها بر اکثر کالاها چه خوراکی وغیر خوراکی، چه ایرانی و خارجی، چه آن‌هایی که یارانه دولتی دارند و چه آن‌هایی که ندارند، سایه افکنده و این سوال را مطرح می‌کند که این همه آشفتگی دلیل اش چیست؟ ستاد‌های مختلف با مسئولیت‌هایی از قبیل تنظیم بازار، حمایت از حقوق مصرف کنندگان و طرح‌هایی از جمله طرح ویژه نظارت بر بازار کالا‌های اساسی، چرا نتوانستند گرهی از مشکلات باز کنند؟ سازمان‌های نظارتی کجای این آشفته بازار هستند؟ و... گویی تب اقتصاد روی ۴۰ درجه گیر کرده و در این وضعیت تنها کاری که می‌توان کرد، سوختن و ساختن است!
درد دل مردم
به سراغ چند شهروند می‌رویم تا گلایه‌های این نابه سامانی را از زبان آن‌ها بشنویم.
یک بازنشسته آموزش و پرورش در این باره می‌گوید: ناهمگونی قیمت‌ها بیشتر از همه در سبزیجات و میوه دیده می‌شود. مثلا ریحون را که سبزی پر مصرفی است از بسته‌ای ۱۰۰۰ تومان تا ۳۰۰۰ تومن خریده ام.
منصوره لطفی ادامه می‌دهد: هندوانه از کیلویی ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان قیمت گرفته ام و هویج و گوجه فرنگی که به تازگی خرید کردم، از وسط شهر تا بالای شهر دوبرابر قیمت اش فرق می‌کند و از دو هزار تومان تا شش هزار تومان متغیر است! اما در کلی فروشی و بازار روز، قیمت‌ها ارزان‌تر از همه جاست.
یک دانشجو نیز همان حرف‌ها را تایید می‌کند و می‌گوید: در بازار میوه تا دلت بخواهد تنوع قیمتی هست! راحله موسوی ادامه می‌دهد: مثلا در دو منطقه شهر که اتفاقا از نظر مسافتی به یکدیگر نزدیک هم هستند، تفاوت قیمت بیداد می‌کند! ممکن است پایین شهر و بالا شهر به خاطر اجاره مغازه‌های شان قیمت‌ها را تغییر می‌دهند، اما مغازه‌هایی که در خیابان‌های هم سطح هستند چرا باید این قدر تفاوت قیمت داشته باشند؟!
یک خانم خانه دار نیز درباره تفاوت قیمت در پوشاک می‌گوید: کاپشن بهاره مردانه در فروشگاهی، ۲۰۰ هزار تومان و همان کاپشن با همان مارک و جنس در خیابانی که منطقه پایین شهر محسوب می‌شود، ۱۷۰ هزار تومان فروخته می‌شد.
محبوبه غلامی می‌افزاید: تفاوت قیمت در مغازه‌های همجوار نیز دیده می‌شود، اما پررنگ‌ترین تفاوت بین بالا شهر و پایین شهر است.
شهروند دیگری نیز در این خصوص می‌گوید: مشغول تهیه جهیزیه هستم و تفاوت قیمت را در لوازم صوتی و تصویری هم مشاهده کرده ام. مثلا قیمت لباس شویی با یک برند مخصوص در نمایندگی چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است در حالی که قیمت همان لباس شویی، در دیگر نقاط شهر تفاوت زیادی دارد.
فرزانه ابراهیمی می‌افزاید: لوازم یدکی خودروهم قیمت ثابتی ندارد. مثلا کامپیوتر پژو ۲۰۶ در شهر و حتی در بازاری که همه مغازه دار‌ها هم صنف هستند، پنج قیمت متفاوت داشت!
مهدی سلامی، شهروندی که خودش نیز مغازه دار است از آشفته بازار گوشت می‌نالد و می‌گوید: قیمت گوشت گوسفند و مرغ که یکی از اقلام اساسی است، در هر قسمت شهر متفاوت است. مخصوصا گوشت چرخ کرده که البته به سالم بودن آن هم باید شک کرد! در بازار کیف و کفش هم همه نوع قیمتی داریم و ما بیشتر مجبوریم از خود تولیدی‌ها بخریم که قیمت کمتری دارند.
شهروند دیگری که شغل آزاد دارد، از تفاوت قیمت‌ها در کالا‌هایی مانند دستمال کاغذی، سیگار، لوازم یدکی خودرو، رب گوجه فرنگی، تن ماهی و... می‌گوید.
میثاق اجتماعی ادامه می‌دهد: کالا‌های فوق در قسمت‌های مختلف شهر و حتی محله‌ای یکسان متفاوت است مثلا دستمال کاغذی بین ۸ تا ۱۰ هزار تومان، سیگار با مارکی خاص از ۹ هزار تومان تا ۱۱ هزار تومان، رب گوجه فرنگی از ۱۵ تا ۲۲ هزار تومان و تن ماهی نیز از ۱۳ هزار تا ۱۶ هزار تومان قیمت اش متفاوت است. همچنین لوازم یدکی خودرو مانند گلگیر جلوی تندر ۹۰، خام و بدون رنگ را سه میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت کرده ام.
شهروند دیگری به قیمت متفاوت شکر و روغن و برنج اشاره می‌کند و می‌گوید: شکر از کیلویی سه هزار تومان تا پنج هزار تومان متفاوت است.
مجید وکیلی خاطر نشان می‌کند: برنج درجه یک، کیلویی تقریبا ۲۲ هزارتومان است، اما همان برنج را کیلویی ۱۶ هزار تومان و ۳۰ هزار تومان هم قیمت کرده ام و علتش آن است که در برنج امکان تقلب زیاد است و برنج خوب و بد را با هم مخلوط می‌کنند و می‌فروشند.
مشاهدات عینی در شهر
مشاهدات عینی و میدانی نشان می‌دهد که درد دل مردم بی جا و بی علت نیست و تفاوت قیمت در کالا‌های مختلف دیده می‌شود. نخستین تفاوت در خوراکی هاست که مشاهدات حاکی از آن است که نرخ‌ها در لبنیات و اقلام خوراکی از نوع تنقلات (مانند پفک، چیپس، نوشابه، بیسکویت و...) تفاوتی جزئی دارند و اکثرا کالاها با همان قیمت مصوب و تایین شده به فروش می‌رسند، اما در کالا‌های اساسی از جمله برنج، روغن، گوشت و شکر و همچنین در بازار میوه و تره بار، تفاوت قیمتی زیادی مشاهده شد. در بازار قطعات خودرو، پوشاک، کیف و کفش و... هم قیمت اجناس مختلف بسیار متفاوت است. به عنوان مثال برنج در دو مارک معروف، در بین دو تا چهار هزارتومان تفاوت قیمت دارند. گوشت گوسفند، گاو، مرغ و... (چرخ کرده و غیر چرخ کرده) در شهر تفاوت قیمت چندانی ندارند، اما در بازار‌های خاصی که به ارزان فروشی گوشت معروف است با سطح شهر بین دو هزار تا ۱۰ هزار تومان تفاوت قیمت دارد. روغن و شکر کالا‌هایی بودند که بیشترین تناقض قیمتی را داشتند. بررسی بین پنج مارک روغن، نشان می‌دهد تفاوت قیمتی این کالا بین هزار تا سه هزار تومان است. همچنین شکر سه تا چهار برابر نرخ مصوب نیز به فروش می‌رسد. حتی در مغازه‌هایی که همجوار یکدیگر بودند، این تفاوت مشاهده شده است. مشاهدات خبرنگار ما حاکی از آن است که قیمت کالا‌هایی اعم از خوراکی و غیر خوراکی در هایپرمارکت و سوپرمارکت‌های بزرگ در مقایسه با سوپر مارکت‌های کوچک کمتر است و حتی در برخی موارد، این قیمت‌ها زیر نرخ مصوب و تعیین شده در پشت جلد محصولات است. دربازار میوه و تره بار نیز تفاوت قیمت بین بازار روز و سطح شهر و همچنین بین مغازه‌های میوه فروشی در یک خیابان و محله‌ای یکسان کاملا متفاوت است. در بازار خودرو و مسائل مربوط به آن، به طور مثال تعویض روغن خودروی ۲۰۶، در مکانی ۲۵۰ هزار تومان و همان روغن در مکانی دیگر ۱۹۵ هزار تومان بود. در لوازم یدکی خودرو به عنوان مثال لاستیک نو و کارکرده نیز دارای تفاوت قیمت، در چند مکان مختلف بود.
به دلیل این که مشاهدات عینی همه کالاها امکان پذیر نیست به همین مقدار بسنده کردیم. هرچند همین تعداد نیز نشان از آشفتگی بازار دارد.
دلیل اصلی در تفاوت نرخ کالا‌های دولتی با آزاد است
معاون امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با بیان این که یکی از دلایل این مشکل، افزایش و تغییرات قیمت ارز و دلار است، به خراسان می‌گوید: با افزایش قیمت دلار، نرخ کالاها متفاوت و کنترل بازار سخت می‌شود، زیرا ممکن است خریداری که با قیمت قبلی دلار، جنسی را خریده، آن را ارزان‌تر از قیمت فعلی بفروشد در حالی که فروشنده‌ای که همان کالا را با قیمت فعلی خریده، گران تربفروشد. البته در این بستر، راه برای سوء استفاده کننده‌ها نیز فراهم است و امکان نظارت در همه فروشگاه‌ها وجود ندارد.
علی رسولیان دلیل اصلی این وضعیت را، تفاوت بین قیمت کالای یارانه‌ای و قیمت کالا با نرخ آزاد می‌داند و می‌افزاید: دولت برای برخی مواد غذایی و کالا‌های اساسی ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی اختصاص داده بنابراین هنگامی که کالا با ارز داخل کشور تامین می‌شود و قیمت ارز، آزاد است، قیمت کالا‌های داخل و خارج کشور تفاوت معنی داری پیدا می‌کند.
وی بیان می‌کند: مثلا در خصوص شکر که کالای بحث برانگیزی هم هست، چون بین قیمتی که دولت عرضه می‌کند با نرخ آزاد آن تفاوت معنی داری وجود دارد، زمینه سوء استفاده را فراهم می‌کند.
این مقام مسئول درباره راهکار حل این مشکل اظهار می‌کند: باید توزیع کالا از مسیر‌های مشخصی باشد و افرادی که کالا را تحویل می‌گیرند کاملا شناخته شده باشند همچنین یکسان سازی قیمت‌ها از مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند راه گشا باشد.
وی تصریح می‌کند: تعیین نرخ مصوب برای کالا به تنهایی کارساز نیست، زیرا مرز‌های کشور ما طولانی است و قیمت داخل با خارج کشور تفاوت معنی داری دارد و با تعیین نرخ مصوب برای همه کالاها مسیر قاچاق هموار و کنترل بازار مشکل می‌شود.
شبکه معیوب تولید و توزیع، اهمیت هوشمند سازی بازار
کارشناس مسئول حوزه بازرسی و نظارت سازمان صنعت و معدن استان خراسان رضوی در خصوص تفاوت قیمت در برخی کالاها بیان می‌کند: لبنیات، نرخ مصوب و تکلیفی دارد و بنابراین نمی‌تواند از قیمت مصوب عدول کند تا امروز نیز گزارشی در خصوص تفاوت قیمت یا گران فروشی در این زمینه نداشته ایم، اما در بازار کالا‌های دیگر ممکن است یک واحد صنفی و زنجیره‌ای از تولید کننده به صورت مستقیم خرید کند و قیمت تمام شده برای او به نسبت دیگر خریداران کمتر باشد. در نهایت یا سقف قیمت را رعایت می‌کند یا زیر قیمت کالای خود را می‌فروشد.
عباس اخوان می‌افزاید:، اما برخی از فروشندگان از چرخه‌های بعد از چرخه اصلی تولید یعنی خرده فروشان خرید می‌کنند که باعث افزایش قیمت می‌شود و این موضوع، تفاوت قیمت ایجاد می‌کند.
وی خاطر نشان می‌کند: به طور مثال کالا‌هایی از قبیل میوه و سبزیجات اکثرا توسط افرادی به صورت کلی خریداری و به خریدار دیگری فروخته می‌شود و در این چرخه با توجه به تعداد واسطه ها، نرخش تغییر می‌کند و این مشکلات پیش می‌آید.
اخوان بیان می‌کند: زمانی که منابع تامین کالا مشخص شود و واسطه‌ها حذف شوند، نرخ کالا پایین می‌آید و تفاوت قیمت کمتری در بین کالاها داریم البته توقع مردم، وجود یک سیستم نظارتی است.
کارشناس بازرسی و نظارت سازمان صنعت و معدن استان خراسان رضوی اظهار می‌کند: همه کالاها باید به درستی در شبکه متولی تولید و توزیع قرار بگیرد. هنگامی که تشخیص دادیم کالایی از این شبکه خارج شده (عرضه خارج از شبکه)، می‌توانیم وارد عمل شویم و نظارت کنیم، اما سوال این جاست آیا شبکه‌ای وجود دارد؟
وی با تاکید بر این که در این خصوص شبکه‌ای وجود ندارد، اضافه می‌کند: ما زمانی می‌توانیم در نظارت موفق عمل کنیم که شبکه اولیه و زیر ساخت‌های ما درست باشد بنابراین عرضه مستقیم کالا و حذف واسطه‌ها می‌تواند راهکار مناسبی باشد که ما در برخی کالاها که با ارز دولتی وارد شد، ارتباط بین وارد کننده و نظام توزیع را برقرار کردیم و توانستیم حبوبات را با قیمت مناسب عرضه کنیم. به نظر می‌رسد باید عرضه مستقیم را همیشه در دستور کار داشته باشیم. واسطه‌ها به هر حال شکل گرفته اند و باید دستگاه‌های متولی آن‌ها را سرو سامان دهند.
اخوان ادامه می‌دهد: کمیته‌های تخصصی تامین و توزیع، باید در استان‌ها تقویت شوند و این کار نیاز به هم افزایی بین دستگاهی دارد. همچنین با توجه به این که ما بازار سنتی داریم بهترین عملکرد برای داشتن قیمت‌های یکسان و ثبات قیمتی در بازار، استفاده نظام توزیع هوشمند است تا رصد و پایش بازار به درستی انجام شود البته هوشمند سازی نیز نیاز به بستر سازی دارد.
نبود نظارت درست بر بازار
یک کارشناس حوزه اقتصادی نیز یکی از دلایل عمده وجود تفاوت قیمت‌ها در بازار را نبود نظارت درست می‌داند و می‌افزاید: دلیل ارزان فروشی هایپرمارکت‌ها که تفاوت قیمتی ایجاد کرده اند این است که اگر کالایی برای آن‌ها ۳۰ درصد سود دارد ۱۰ درصدش را خرج تبلیغات می‌کند و ما فکر می‌کنیم دلیلش کلی خرید کردن آن هاست در حالی که این ارزان فروشی، بیشتر به خاطر تبلیغات است.
محمد علیزاده با تاکید بر این که واحد‌های نظارتی باید بهتر عمل کنند، می‌افزاید: هایپر و سوپرمارکت‌های بزرگ، چون با سرمایه زیادی که متعلق به خودشان نیست، شروع به کار می‌کنند، تلاش می‌کنند با شیوه‌های مختلف به سود برسند و این باعث آشفتگی قیمت می‌شود، اما باید پیش از این که به آن‌ها مجوز بدهیم، سرمایه سنجی کنیم و کسی که با سرمایه خودش کار می‌کند و دنبال سود اضافه نیست، بیشتر حمایت شود. هرچند در کشور‌های دیگر نیز این نوع فروشگاه‌ها وجود دارند، اما واحد‌های نظارتی آن جا بهتر عمل می‌کنند.
وی می‌گوید: افزایش نرخ دلار هم در گران شدن کالاها نقش دارد مثلا جنسی تنها ۲۰ درصد گران شده، اما برخی فروشندگان آن را تا ۴۰ درصد هم گران می‌فرشند و می‌گویند اگر نخرید دیگر نیست! یعنی به نوعی توهم سازی می‌کنند و این باعث تفاوت قیمت می‌شود.
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: دلیل دیگر تحریم هاست، مثلا ماده اصلی روغن نباتی، وارداتی است و ما به خاطر تحریم نمی‌توانیم دلار و ارز را به راحتی جا به جا کنیم، بنابراین ممکن است مشکلات زیادی به وجود بیاید که این بر تفاوت قیمت کالاها مخصوصا روغن تاثیرگذار است.
وی اضافه می‌کند: در فروردین امسال به مدت ۲۰ روز روغن کمیاب شد و این کمیابی نیز به بالا بردن و تغییر آن دامن زد. متاسفانه احتکار کننده در کالا‌های اساسی زیاد است.
علیزاده در خصوص ثبات قیمت لبنیات بیان می‌کند: لبنیات کالایی بی دوام است و اگر بماند، مرجوع و ضرر ده می‌شود بنابراین فروشنده ریسک نمی‌کند و آن را با همان قیمت مصوب می‌فروشد، اما مثلا روغن کالایی بادوام است و اگر یک سال هم بماند فروش می‌رود.
این کارشناس اقتصادی در خصوص سازمان‌های نظارت کننده بر بازار بیان می‌کند: تا زمانی که تخلفی واقع نشود، سازمانی وارد عمل نمی‌شود و همان موقع هم کُند عمل می‌کند یعنی به نوعی پیشگیری اتفاق نمی‌افتد و اکثر جریمه‌ها نیز مالی است و کسی که سودش را برده جریمه برایش اهمیت نخواهد داشت.
وی با بیان این که مردم باید آگاه شوند و بدانند قیمت مصوب هر کالا چقدر است، خاطر نشان می‌کند: در برخی کالاها از جمله پوشاک امکان نظارت وجود ندارد، چون اکثرا وارداتی است و نمی‌توان نرخی برایش مصوب کرد البته در اکثر کشور‌ها این مشکلات وجود ندارد، زیرا فروشگاه‌های اصلی وجود دارد که فقط همان مارک را می‌فروشند آن هم با نظارت، اما در ایران این طور نیست.
علیزاده ضمن بیان این که ما فروشگاه مارک‌های خاص خارجی نداریم، می‌افزاید: به خاطر تحریم و برخی مسائل، مجوز فعالیت آن‌ها به کشورمان داده نمی‌شود به همین دلیل جنس‌های خارجی اصلی و غیر اصلی در کنار هم و با نرخ‌های متفاوت به فروش می‌رسد؛ بنابراین برندسازی و تقلب و همچنین نبود فروشگاه ثابت یک مارک خاص، باعث تفاوت قیمت در بازار پوشاک و کیف و کفش است.
منبع: روزنامه خراسان
انتهای پیام/
با انتشار اطلاعیهای در سامانه کدال اعلام شد؛
جزئیات برنامه ایران خودرو برای افزایش سرمایه از راه تجدید ارزیابی
