به گزارش خبرنگار حوزه میراث و گردشگری  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، مردم اقصی نقاط کشورمان هم‌زمان با فرارسیدن ماه محرم و ایام عزاداری امام حسین (ع) و یارانش، مراسم‌ها و آیین‌هایی را برگزار می‌کنند تا بتوانند دینشان به امام سوم شیعیان را ادا کنند. مثلا مردم محلّات مختلف شهرستان اردبیل و سایر شهر‌های استان اردبیل قبل از شروع ماه محرم به مساجد خود می‌روند و پس از مداحی و عزاداری طشت‌هایی که فقط برای اجرای مراسم طشت‌گذاری تهیه شده و در مساجد قرار گرفته‌اند، از آب پر می‌کنند و در جایگاه خاصّی که در مساجد تعبیه شده قرار می‌دهند.

این طشت‌ها تا پایان عزاداری امام حسین (ع) در مساجد می‌مانند و مردم به عنوان تبرّک از آب آن استفاده می‌کنند.

مردم نطنز نیز هر ساله با نزدیک شدن به ماه محرم در چهار تکیه تاریخی و بنیادین شهر که از میان آن‌ها می‌توان به ارشاد علیا، افوشته و سرشک اشاره کرد، خیمه‌های تکایا را برپا می‌کردند تا برای برگزاری مراسم شبیه خوانی و سوگواری آماده شوند. شبیه‌خوانی یکی از برجسته‌ترین آیین‌های مردم نطنز در ایام عزاداری سیدالشهدا (ع) است.

عزاداری زنجیرزنی پنج محله رهنان یکی دیگر از آیین‌های عاشورایی مردم استان اصفهان است. عزاداران در قالب این مراسم ۲۵۰ ساله با شیوه‌ای خاص و هنرمندانه زنجیر را همزمان بصورت جفتی و چرخشی و درعین حال با حرکت رو به جلو به بالا برده و با شیبی ملایم روی شانه‌ها می‌خوابانند.

مردم در مراسم عزاداری زنجیرزنی پنج محله رهنان که دردهه اول محرم، اربعین حضرت سید الشهدا و ۲۸ ماه صفر برگزار می‌شود تلاش می‌کنند محلات را با یکدیگر متحد کرده و خصومت‌ها را رفع کنند. گفتنی است رهنان یازدهمین منطقه شهر اصفهان است.

مردم نیاسر نیز مراسم ۴۰۰ ساله نخل‌گردانی نیاسر را در ایام محرم برگزار می‌کنند. در قالب این مراسم پنج نخل که در واقع تابوت‌واره‌هایی به نام امام حسین (ع)، حضرت ابوالفضل (ع)، علی اکبر، حضرت قاسم (ع) و حضرت علی اصغر (ع) هستند به طرف مسجد جامع شهر حرکت داده می‌شوند و پس از برگزاری نماز ظهر و صرف ناهار، به میدان قدیمی شهر موسوم به چال هوجه برده می‌شوند و عزاداران در این مکان به نوحه‌خوانی و سوگواری می‌پردازند. سپس نخل‌ها به طرف محله چالقاب حرکت داده می‌شوند و در پایان، مراسم خداحافظی نخل‌ها با یکدیگر برگزار شده و هر کدام در محل مخصوص به خود نگهداری می‌شوند.

مراسم نخل‌گردانی نیاسر هر سال در روز شانزدهم ماه محرم برگزار می‌شود.

مردم شهر نوش‌آباد هم مراسم اسب و کتل را در ایام محرم برگزار می‌کنند تا به کودکان واقعه کربلا به خصوص حضرت علی اصغر (ع) ادای دین کنند. در قالب این مراسم طفل خردسال به نشان از حضرت علی اصغر امام حسین (ع) بر اسبی تزئین شده سوار می‌شود. طفل بر اساس نذر مادر کودک که نذر کرده سفیدپوش یا سیاهپوش باشد و برسرش، سربندی با یکی از اسماء مقدس ائمه (ع) می‌بندند، با گونه‌های قرمز در حالی که در کنار هر کتل مرشدی با قرائت اشعاری در مصائب امام حسین (ع) حرکت داده می‌شود.

برای اسب کتل، قالیچه‌ای بر روی اسب انداخته شده و بر قسمت جلوی زین اسب، دو کارد به صورت ضربدری می‌بندند و برای حفاظت کودک، تیغه آن را با پارچه می‌پوشانند و بر سر آن میوه‌های سیب و پرتقال یا انار قرار می‌دهند. بر پیشانی اسب دو آیینه می‌بندند و بر قسمت‌هایی از بدن اسب، که پوشیده نیست، پارچه‌های سبز، سفید یا سیاه می‌بندند. در دو طرف اسب کتل، سه نوجوان که لباس مخملین پوشیده اند و چوب در دست دارند به نام شاطر، حرکت کرده و یک نفر نیز سوار بر اسب، با یک دست کودک را در بغل گرفته و با دست دیگر چتری بر سر او نگه می‌دارد.

پدر کودک نیز به همراه کتل، تنگی از شربت در دست گرفته و از مردم پذیرایی می‌کند. شهر نوش‌آباد در غرب شهرستان آران و بیدگل قرار گرفته است.

مردم استان ایلام هم همچون مردم سایر نقاط کشورمان هم‌زمان با فرارسیدن ماه محرم مراسم‌هایی را برگزار می‌کنند مثلا زنان این استان مراسم چاینه را برگزار می‌کنند. در قالب این مراسم ۵۰ تا ۶۰ زن و دختر دور هم جمع می‌شوند و چاینه‌کنان (سینه زنان) برای امام حسین (ع) وبرادرش حضرت عباس (ع) ناله می‌کنند. عزاداران معمولا در این مراسم حضرت زینب (ص) را خطاب قرار می‌دهند و مصیبت‌های وارد شده را به این بانوی بزرگوار تسلیت می‌گویند.

مردم بوشهر هم مراسم‌های ویژه‌ای را در ایام عزاداری امام حسین (ع) و یارانش برگزار می‌کنند. افراد مسن این استان در زمان غروب آفتاب نخستین روز ماه محرم با ذکرخوانی مردم را در جریان فرارسیدن ماه محرم قرار می‌دهند.

تعدادی از این افراد پس از شنیدن نوای روح نواز سنج و دمام که دو نوای آشنا در عزاداری سالار شهیدان برای مردم استان بوشهر هستند در کنار منبر می‌نشینند و به صورت جمعی و با سبکی خاص مراسم پامنبری را اجرا می‌کنند.

سینه زنی بوشهری یکی دیگر از آیین‌های عزاداری مردم استان بوشهر است. در این سبک سینه‌زنی یک نفر به عنوان پیشخوان با خواندن نوحه‌های پیش واحد مجلس عزا را برای نوحه خوانی آماده می‌کند. در هر بر یا حلقه سینه‌زنی، افراد با دست چپ، کمر فرد کناری را گرفته و با دست راست سینه می‌زنند و با هر ضربه به سینه، پای خود را حرکت داده و دور می‌چرخند و نوحه‌خوان اصلی، نوحه را با دو ضرب به صورت هر ضرب روی یکی از پا‌ها اجرا می‌کند و مردم هم در جا‌های لازم پاسخ می‌دهند.

اوج اجرای سینه‌زنی بوشهری، اعلام واحد توسط نوحه‌خوان است سینه‌زن‌ها پس از شنیدن کلمه واحد فقط روی پای راست سینه می‌زنند و نوحه‌خوان نوحه واحد را مطابق و مناسب با روز عزا می‌خواند.

در واحد سینه زنان با حرکات موزون پا، پای راست را عقب می‌اندازند در حالی که خم شده اند، دست راست را تا نزدیک زمین می‌برند، بعد با چرخش دست بلند می‌شوند و به صورت هماهنگ و یک صدا سینه می‌زنند.

مردم درودگاه نیز با فرارسیدن ماه محرم مراسم علم گردانی را برگزار می‌کنند. آن‌ها در قالب این مراسم با در دست داشتن علمی که چوب بلندش با پارچه‌های سبز پوشانده شده و در بالایش نماد دست حضرت عباس (ع) قرار گرفته است در همه جای روستا و درب تک تک خانه‌ها می‌روند و مردم نذورات و هدایا خود را به فردی که مسئول علم گردانی است نیز تحویل می‌دهند.

روستای درودگاه در شهرستان دشتستان استان بوشهر قرار گرفته است. مراسم علم‌گردانی در هزاوه و برخی دیگر از نقاط کشور نیز برگزار می‌شود.

نان پوشی مراسم دیگری است که به مناسبت فرارسیدن ایام محرم در استان بوشهر برگزار می‌شوند. افرادی که برای تولد بچه یا بهبود بیمارشان نذر کرده‌اند در قالب مراسم نان‌پوشی در کنار منبر، معمولا حلوا ویا... در تکه‌ای نان گذاشته و زیر سر فرد قرار میدهند ونان‌های دیگر را روی بدن وی گذاشته وسوره‌ی حمد ویا آیة الکرسی بر او قرائت می‌کنند. سپس خانواده فرد مذکور حلوا و... در نان پیچیده ودر بین حضار تقسیم می‌کنند.

زنان در روستای هلیله بوشهر در شب یازدهم ماه محرم فانوس‌ها را در تنور روشن کرده و نگه می‌دارند. آن‌ها این کار را به یاد سربریده امام حسین (ع) که در تنور نگهداری شد، انجام می‌دهند.

مردم شهر گناوه نیز در ایام محرم به صورت تعزیه و به صورت نمادین مراسم خاکسپاری شهیدان کربلا را برگزار می‌کنند.

با سفری به شهرستان خلیل‌آباد که در استان خراسان رضوی قرار گرفته است متوجه می‌شویم که مردم این شهرستان هر سال عزاداری ماه محرم را با برگزاری آیین علم‌بندان شروع می‌کنند. در قالب این مراسم علم‌های عزاداری با پارچه‌های رنگارنگ و زیبا بسته می‌شوند و در سر درب مکان برگزاری عزاداری قرار می‌گیرند.

مردم مهدیشهر و شهمیرزاد هم با فرارسیدن ماه محرم مراسم نخل‌گردانی را برگزار می‌کنند. آن‌ها نخل را با پارچه‌های سبز و مشکی پوشش می‌دهند و تصاویر امامان، شهدا و آینه را در جلوی آن می‌آویزند. سپس عزاداران شال سیاه به گردن خود می‌اندازند و نخل را در شب‌های محرم حمل می‌کنند.

مردم یزد هم مراسم نخل‌گردانی را در ایام محرم برگزار می‌کنند. آن‌ها در روز عاشورا در میدان امیرچخماق تجمع می‌کنند و دوشادوش یکدیگر عزاداری می‌کنند. مراسم نخل‌گردانی در شهر تفرش هم برگزار می‌شود.

مردم شهر فورگ داراب نیز یک روز مانده به محرم مراسم پرچم سرخ حسینی را برگزار می‌کنند. در قالب این مراسم کاروانی متشکل از کودکان، زنان و مردان با حزن و اندوه در خیابان‌های شهر فورگ به راه می‌افتند و مردان با حمل شمشیر بر کمر از امامزاده محمد فورگ به سمت مهدیه دوبرجی حرکت می‌کنند.

پرچم سرخ حسینی توسط این گروه حمل می‌شود و زنان و دختران گلاب می‌پاشند و پسران نوجوان گهواره حضرت علی اصغر (ع) بر دوش حمل می‌کنند و در این میان زنی در نقش رباب گرداگرد گهواره با بغض در فراق فرزند شیون می‌کند.

گفتنی است هر ساله مراسم تعزیه‌خوانی در روستای فش شهرستان کنگاور برگزار می‌شود و افراد زیادی را به سمت این شهر می‌کشاند. روستای صحرارود شهرستان فسا و روستای فدیشه نیشابور نیز برگزار می‌شود. برگزاری تعزیه هر ساله افراد زیادی را به سوی شهرستان شوش دانیال (ع) هم می‌کشاند.

خاطرنشان می‌شود برگزاری مراسم شام غریبان در همه نقاط کشور برگزار می‌شود، اما این مراسم در نوبندگان شهرستان فسا حال و هوای دیگری دارد. مردان شهر نوبندگان در قالب مراسم شام غریبان فانوس و بیل و کلنگ در دست می‌گیرند و در جلو حرکت می‌کنند و زنان نیز پشت سر آن‌ها حرکت می‌کنند. این حرکت نمادی از جستجوی اجساد شهدای کربلا در شب عاشوراست.

انتهای پیام/