به گزارش  خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همین روز‌ها به کار خود خاتمه خواهد داد و وزیر امور خارجه اسپانیا به عنوان جانشین او به پارلمان اروپا معرفی شده است.

نگاهی به کارنامه ۵ ساله موگرینی در قبال ایران

فدریکا موگرینی به عنوان فردی که از پنج سال پیش تاکنون مسئولیت سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برعهده داشته است برای ایرانی‌ها چهره‌ای شناخته شده به حساب می‌آید. تحصیلات فوق لیسانس خود را در رشته فلسفه سیاسی در دانشگاه ساپینزا رم گذرانده و عنوان پایان نامه اش «رابطه سیاست و دیانت در اسلام» بوده است، در پنج سال گذشته  هم به ویژه در جریان مذاکرات برجام چهره او به عنوان دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا در ذهن مردم ایران نشست. به ویژه آنکه وقتی در سال ۲۰۱۴ جایگزین کاترین اشتون شد و به تهران سفر کرد؛ اما  حالا جایگزین این سیاستمدار ایتالیایی مشخص شده است و موگرینی، ۴۶ ساله تا چند ماه دیگر و احتمالا در ماه دسامبر از سمت فعلی خود خداحافظی خواهد کرد.

موگرینی سابقه فعالیت به عنوان وزیر خارجه ایتالیا را هم در کارنامه‌ خود  دارد٬ در جریان مذاکرات ایران با ۱+۵ نقش موثری داشت و بحث‌های داغ و گاهی تند و تیز او با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در جریان مذاکرات برجام مشهور است.

شاید یکی از معروف‌ترین موارد هم مربوط به جمله مشهور ظریف یعنی «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن» باشد. در جریان مذاکرات وین که به اعلام برجام شد٬ این موضوع به زمانی باز می گردد که به دنبال اختلاف نظر بر سر رفع تحریم‌های نظامی،  موگرینی حرف از ترک مذاکرات می‌زند که محمد جواد ظریف در پاسخ به آن با فریاد می‌گوید «هیچوقت یک ایرانی را تهدید نکن» و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز در ادامه می‌گوید «همچنین یک روس را»! موگرینی بعد‌ها این ماجرا را تائید کرد و در گفت وگو با سی‌ان‌ان گفت که انتظار نداشته باشید وقتی یک ایرانی و ایتالیایی رایزنی می‌کنند، مذاکره سردی داشته باشند؛ بحث داغی در خواهد گرفت، اما با این وجود دو طرف احترام متقابل را حفظ کرده‌اند.

وی که نقشی کلیدی در مذاکرات هسته ای داشت در این باره گفته است: «گرفتن تصمیم‌های تاریخی هرگز آسان نیستند. اما به رغم تمام فراز و نشیب‌ها و تأخیرها، امید باعث شد که بر دشواری‌ها فائق شویم.»

در این میان تیرماه سال ۱۳۹۸ ژوزف بورل جانشین فدریکا موگرینی در مقام ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا شد.

جوزف بورل کیست؟

جوزف بورل متولد ۲۴ آوریل ۱۹۴۷ است یعنی بهار سال ۱۳۲۶ و کمی بیش از ۷۲ سال پیش به دنیا آمده است. او عضو حزب سوسیالیست کارگران اسپانیا است و دقیقاً سال گذشته وزیر امور خارجه، اتحادیه اروپا و همکاری این کشور شد، او البته سیاستمداری عالی‌رتبه در این اتحادیه به شمار می رود و از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ رئیس پارلمان اروپا و از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹، عضو پارلمان به نمایندگی از اسپانیا بوده است. بورل همچنین از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۶ به عنوان  وزیر امور عمومی و محیط زیست اسپانیا ایفای نقش کرده است.

نامزدی جانشینی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا است، وی پس از مدت طولانی دوری از دنیای سیاست در پی روی کارآمدن «پدرو سانچز» نخست وزیر سوسیالیست اسپانیا مجددا به سطح بالای دیپلماسی اسپانیا گام نهاد. جوزف بورل، ۷۲ ساله در میان دیپلمات‌های دیگر به رک و صریح بودن مشهور است و همکارانش می‌گویند او ابایی از گفتن حرفهایش ندارد و برخی مواقع هم ممکن است زود عصبانی شود.

بورل در مورد ایران چگونه فکر می‌کند؟

بورل که هم اکنون عنوان وزیر امور خارجه اسپانیا را دارد، نظر خوبی نسبت به ایران به ویژه  برجام داشته است، او از این توافق جهانی بار‌ها حمایت کرده است. چندی پیش هم با اشاره به تصمیم ایران برای کاهش تعهدات خود در اجرای توافق هسته‌ای گفته بود؛ «تا آنجا که من می‌دانم این تصمیم ایران در چارچوب برجام است.»

همچنین وی تاکید داشت که آمریکا با خروج از برجام اقدام بدی انجام داد و زمینه تصمیم اخیر ایران در کاهش تعهدات ایران را فراهم کرد. او در جای دیگری هم درباره برجام و مواضع دونالد ترامپ اعلام کرده بود که ادامه سیاست‌های واشنگتن مبتنی بر تهدید طرف مقابل درخواست‌های یکجانبه از وی، در عصری که ما زندگی می‌کنیم، معنا و مفهومی ندارد.

جانشین موگرینی همچنین در نشستی خبری با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه پس از اعلام خروج یکجانبه آمریکا از برجام گفت: این ایده رئیس جمهوری ترامپ که معتقد است «اگر شما با ما نیستید علیه ما هستید»، سیاستی است که دیگر این روز‌ها خریدار ندارد و به عصری دیگر مربوط می‌شود.

علاوه بر موضوع برجام نباید فراموش کرد که اسپانیا همان کشوری بود که در اوج فضاسازی رسانه‌ای برای نظامی‌سازی خلیج فارس با حضور ناو جنگی آبراهام لینکلن، ناوچه جنگی خود را به طور موقت از ادامه همراهی ناو هواپیمابر آمریکایی که به سمت خلیج فارس در حرکت بود فراخواند. بورل در همان زمان گفت که دولت همه جوانب این مسئله را بررسی کرده و سپس تصمیم به فراخوان ناوچه گرفته است. منطقه خلیج فارس پر از تنش است که البته نباید این موضوع را خیلی مهم جلوه داد و پیچیده کرد.

همچنین «جوزف بورل» درباره توقیف نفتکش ایران در جبل الطارق گفت: «توقیف این نفتکش در جبل الطارق بر اساس درخواست آمریکا از انگلیس به انجام رسیده است».

علاوه براین محمد جواد ظریف، دی ماه سال گذشته در محل برگزاری نشست بین‌المللی رایسینا در دهلی نو هندوستان، با جوزف بورل، وزیر امور خارجه اسپانیا دیدار و گفتگو کرده بود و کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی نیز یک سال پیش در اسپانیا با او دیدار کرده بود.

اما نکته جالب در مورد بورل آن است که او در بهمن سال گذشته در یک پیام توئیتری، چهلمین سال پیروزی انقلاب را تبریک گفته و ایران را یک قدرت منطقه‌ای خوانده بود.

این سیاستمدار ۷۲ ساله همچنین مواضع متفاوتی در قبال ایالات متحده آمریکا و شخص دونالد ترامپ دارد و و به صورت آشکار یکجانبه گرایی واشنگتن را در برابر چندجانبه گرایی بروکسل به چالش می‌کشد.

مواضع بورل در خصوص آمریکا

جوزف بورل هیچگاه موضع انتقادی خود علیه «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا را مخفی نکرده است. مخالفت با مواضع آمریکا و شخص رئیس جمهور این کشور در موارد متعددی مانند سیاست خصمانه واشنگتن علیه کاراکاس، سیاست تحمل صفر واشنگتن و احداث دیوار در مرز مشترک با مکزیک به وضوح مشاهده می‌شود. وی در سپتامبر گذشته خبر تصمیم ترامپ برای احداث دیوار مرزی را منتشر و به طعنه گفت: «آیا می‌دانید این بیابان چقدر بزرگ است؟»

بورل همچنین اقدامات دولت آمریکا در مورد ونزوئلا و اعلام آمادگی این کشور برای مداخله نظامی در ونزوئلا را به رفتار‌های یک «گاوچران» تشبیه کرد؛ او در انتقاد تند از سیاست‌های ترامپ در مسائل جهانی هم چندی پیش اعلام کرده بود شوکی که ترامپ به کل سیستم جهانی وارد کرده شانسی است تا اروپا بتواند خود را از نو تعریف کند و قدمی به جلو بردارد. اسپانیا واقعا شانسِ این را می‌بیند که یک چندجانبگی تازه‌ای بنا کند که زیر چتر آمریکا نباشد.

نامزد پست مسئول سیاست خارجی اروپا چندی پیش هم در گفتگو با روزنامه ال‌پاییس تاکید کرده بود اروپا باید یک منطق قدرت را در برابر آمریکا به کار بگیرد.

جدالی طلبی و استقلال کاتالان ها نقطه مقابل سیاست های بورل

بورل از قوم کاتالان است، اما مخالف سرسخت استقلال کاتالونیاست. او که چند سال بود از سیاست کناره گرفته و روی فن آوری زیستی و انرژی‌های جایگزین کار می‌کرد، برای مبارزه با جنبشی که برای استقلال کاتالونیا به راه افتاد، به سیاست بازگشت. گذشته از جدایی طلبی، با فدرالیسم نیز مخالف است و کتابی درباره زیان‌های اقتصادی نظام فدرال نوشته است. حتی از به زندان انداختن رهبران جنبش استقلال کاتالونیا نیز حمایت کرده است.

در میان جا به جایی اتحادیه اروپا به غیر از بورل، افراد دیگری هم به پست‌های کلیدی رسیده اند که در ادامه به آن می‌پردازیم.

نامزدی بی‌سابقه دو زن برای پست‌های مهم اتحادیه

سران اتحادیه اروپا  اورزولا فن در لاین وزیر دفاع آلمان را به عنوان نامزد ریاست کمیسیون اتحادیه اروپا و جایگزین ژان کلود یونکر معرفی کرده‌اند و می توان گفت این  اولین بار است که یک زن برای تصدی این سمت در نظر گرفته می‌شود٬  بسیاری فن در لاین را  از افراد نزدیک به آنگلا مرکل صدراعظم آلمان می دانند٬ البته  در جریان بحث‌های داغ سه روزه برای انتخاب نامزد این سمت، امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه هم از حامیان جدی او محسوب می‌شد؛ چراکه او  اولین زنی است که در آلمان و در مقام وزیر دفاع ایفای نقش کرده و تاکنون بار‌ها  به عراق و افغانستان برای دیدار از نظامیان آلمانی مستقر در این کشور‌ها سفر کرده است.علاوه بر وزیر دفاع آلمان  شارل میشل، نخست وزیر بلژیک به عنوان نامزد سمت ریاست شورای اروپا معرفی شده تا جایگزین دونالد تاسک شود و کریستین لاگارد، رئیس کنونی صندوق بین‌المللی پول هم برای ریاست بانک مرکزی اروپا نامزد شده است.

نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که سمت‌های این افراد زمانی قطعی و نهایی خواهد شد که نمایندگان پارلمان اروپا با رای اکثریت مطلق، این نامزدی را تایید کنند. اگر این افراد آرای مورد نیاز را به دست نیاورند بار دیگر شورای اروپا تشکیل جلسه خواهد داد و ماراتن گفت‌وگوی ۲۸ رهبر اتحادیه اروپا از سرگرفته می‌شود.

با توجه به بحث های مطرح شده به نظر می‌رسد که تغییر موگرینی اگر با جانشینی جوزف بورل همراه  باشد، ضرری به حال ایران نخواهد داشت و شاید حتی بتوان گفت که بورل با احتیاط و تجربه بالای دیپلماتیک خود، مواضع دورتری نسبت به آمریکا و نزدیک‌تری نسبت به ایران خواهد داشت؛ اما به هر حال باید این مسئله را در نظر داشت که هر فرد و کشوری با هر اندازه میزان منافع مشترک با ما عقد اخوت نبسته اند و سازمان‌ های بین المللی هم به دنبال سود و منفعت حداکثری خود هستند٬ بنابراین  با توجه به پیچیدگی های جامعه بین الملل و فارغ از این تغییر و تحولات لازم است تا در جهت جامه عمل پوشاندن به منافع حداکثری ملت ایران گام برداریم.

گزارش از فاطمه آهی

انتهای پیام/