به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، جنگل‌های هیرکانی که برخی آن را موزه طبیعی یا فسیل‌های زنده می‌نامند با قدمت ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال، از منحصر به‌فردترین جنگل‌های جهان شمرده می‌شود و بازمانده دوره ژوراسیک هستند. بعد از عصر یخ بندان که بیش از یک میلیون سال پیش اتفاق افتاده بود، این نوع جنگل‌ها در حالی‌که در بیشتر نقاط اروپا و سیبری به دلیل سرما قادر به بقا نبوده‌اند و هم اکنون فسیل‌هایی از آن‌ها به جا مانده است، در اقلیمِ معتدل‌تر حاشیه دریای خزر به حیات خود ادامه دادند و سالم ماندند. برای همین به آن «مادر جنگل‌های اروپا» نیز می‌گویند.

بیشتربخوانید: نقاطی اسرارآمیز از کره زمین که قانون نیوتن در آنجا صحت ندارد! + تصاویر

هیرکان در واقع نام قدیم گرگان در گویش مازنی بوده که به جرجان یا ورکان که در کتیبه‌های به جا مانده از دوران هخامنشی نیز نوشته شده، شهرت داشته است. در چهل‌و‌سومین نشست جهانی یونسکو، پرونده جنگل‌های هیرکانی در جنوب دریای خزر با ۱.۹ میلیون هکتار وسعت به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران ثبت جهانی شد. ایران ۲۳ اثر تاریخی و طبیعی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو دارد که شامل ۲۲ اثر تاریخی و یک اثر طبیعی (بیابان لوت) است و اکنون با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، شمار این آثار به عدد ۲۴ رسیده است، اما چقدر با این جنگل و ویژگی‌هایش آشنا هستید؟

جنگلی ۸۵۰ کیلومتری!

جنگل‌های هیرکانی که در زبان عامیانه به آن جنگل‌های شمال گفته می‌شود، نوار باریک ۸۵۰ کیلومتری در پنج استان گلستان، گیلان، مازندران، سمنان و خراسان شمالی است که تمرکز آن در خزر بوده است و درختان دیرزیست حدود سه هزارساله با منبع غنی ژن در آن وجود دارد. ۱۵ نقطه از این جنگل شامل پارک ملی گلستان، جنگل ابر، جهان نما، بولا، جنگل الیمستان، جنگل واز، حوزه کجور نوشهر، چهارباغ چالوس، جنگل خشک داران، گشت رودخان، سیاه رودبار گیلان و منطقه حفاظت شده لیسار از سایت‌های انتخابی ثبت شده در فهرست میراث جهانی هستند. ارتفاع رویش آن‌ها از سطح دریا آغاز می‌شود و تا ۲۸۰۰ متری ادامه می‌یابد. جنگل‌های هیرکانی متراکم‌ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می‌دهند. برای مثال، جنگل ابر نمونه‌ای از این جنگل هاست که به دلیل قرار گرفتن در محلی که ضخامت کوه‌ها کمتر شده است و ابر‌ها به سمت جنگل می‌آیند، اختلاف فشاری رخ می‌دهد که باعث می‌شود شما بتوانید روی ابر‌ها راه بروید.

اهمیت این جنگل به دلیل قدمتش نیست!

اهمیت جنگل‌های هیرکانی تنها به دلیل قدمت آن نیست بلکه این جنگل‌ها افزون بر تولید اکسیژن، به ذخیره آب نیز کمک می‌کنند، زیرا نفوذ آب در خاک مناطق جنگلی بسیار بیشتر از مناطقی است که فاقد پوشش گیاهی هستند همچنین نبود ذخیره آب توسط مراتع و جنگل‌ها موجب ایجاد سیل‌هایی مانند سیل‌های اخیر استان گلستان می‌شود. به گفته مسعود مولانا عضو شورای هماهنگی شبکه ملی تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی کشور در ۳۰ سال گذشته میزان بارش در شمال کشور ۲۰ درصد کاهش یافته، اما مقدار سیل ۵۰ برابر شده است که در حالت عادی این معادله درست نیست. در واقع این اتفاق بیانگر عملکرد منابع طبیعی در جذب آب با گرفتن روان آب‌ها در نقش آبخیزداری است که باعث شارژ آبخوان‌ها می‌شود.

موزه زنده‌ای که ۵۱ درصدش را نابود کرده‌ایم

جالب است بدانیم درختان کهن سال، بادوام و همیشه سبز سرخدار هیرکانی ماده‌ای سمی به نام توکسین دارند که انسان‌های نخستین از برگ آن نوعی سم مخصوص می‌ساختند. به گفته کارشناسان، تمامی دارو‌های مد نیاز برای درمان سرطان‌های زنانه از ماده‌ای به نام تاکسول ساخته می‌شود که این ماده فرمول پیچیده‌ای دارد، اما به طور طبیعی در گیاه سرخدار یافت می‌شود. با این حال و آن‌چه امروز حیات این موزه زنده را تهدید می‌کند و نابودی آن را به دنبال دارد، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع و قطع درختان برای ساخت و ساز و استفاده در صنایع چوب، سد سازی و چرای بی رویه، کمر به نابودی کهن‌ترین جنگل‌های جهان بسته است. تا کنون تقریبا ۵۱ درصد این جنگل از بین رفته و منقرض شده است و ۳/۱۰ درصد آن تحت حفاظت است که در این مناطق گونه‌های زیستی تهدید شده و در خطر انقراض وجود دارند. کارشناسان امیدوار هستند با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، از امکانات خاص حفاظتی مدرن و دستگاه‌های سنسوردار برای آگاهی از خطر که از اعتبارات ملی یا با کمک یونسکو فراهم می‌شود، استفاده شود تا به توقف روند نابودی این جنگل‌ها کمک‌کند.

منابع: ایسنا، العالم

انتهای پیام/