به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ، مرد روستایی به گردشگران پاسخ داد: فقط از راه عشق می توان به آن بالا رسید؛ نه جاده ای در کار است و نه حتی کوره راهی.

گردشگران از این مرد اهل روستای قندیل کازرون فارس پرسیده بودند از چه راهی می توان به نقش برجسته بالای کوه رسید.برخی گردشگران که با زحمت های فراوان به این نقش برجسته رسیده اند، می گویند: رهاشدن و فراموشی، تمام سهم نقش برجسته تاریخی و اثر ثبت ملی شده تنگ قندیل کازرون است.

با نگاهی به وضعیت کنونی این نقش برجسته به نظر می رسد وضعیت این منطقه و مسیر دسترسی به این اثر تاریخی در عصر باستان بسامان تر بوده است.اکنون هیچ مسیر مناسبی برای بازدید از آن وجود ندارد و بازدید کنندگان باید برای دیدن این اثر تاریخی از دامنه سنگلاخی گذر کنند.

تابلو راهنما در طول مسیر و این منطقه برای هدایت علاقه مندان وجود ندارد و اگر برای این کار از تجارب اهالی نیز بهره گرفته شود امکان سفر با خودرو تا محلی که نقش برجسته واقع شده نیست و حتی مسیر دسترسی پیاده هم برای آن پیش بینی نشده و گذشته از آن امنیت گردشگران داخلی و خصوصاً خارجی در این محل تامین نشده است.

برخی کارشناسان آن را شاهکار دوران ساسانی در ایران و از معدود حجاری های روایت کننده صحنه ای خانوادگی در عصر باستان می دانند.
نقش برجسته تنگ قندیل کازرون اکنون در دامنه کوه و مجاور تنگی در نزدیکی روستای قندیل کازرون در فاصله کمتر از یک کیلومتری این روستا واقع شده و بنا به گفته کارشناسان در مسیر جاده شاهی عصر باستان قرار گرفته است.نقش برجسته تنگ قندیل در تاریخ ۱۱ دی ماه ۱۳۸۰ با شماره ۴۵۳۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سنگ و گلوله

مشاهدات حاکی است که به دلیل رها شدن و عدم حفاظت از این اثر تاریخی و قرارگیری این نقش برجسته باستانی در مجاورت مسیر گذر آب‌های فصلی، بخش هایی از آن دچار تخریب توسط عوامل طبیعی شده است.

این نقش برجسته به نام منطقه‌ای که در آن قرار گرفته نام گذاری شده و بنا به گفته اهالی روستای قندیل در اوایل دهه ۹۰ بر اثر شلیک گلوله و یا پرتاب سنگ دچار تخریب هایی شده است.

در حال حاضر هیچگونه حفاظتی از نقش برجسته تنگ قندیل صورت نمی گیرد بگونه ای که اکنون این اثر باستانی در معرض سیلاب های فصلی که از این تنگه عبور می کنند قرار دارد و در داغی تابستان نیز به دلیل عدم وجود هیچ نوع سایه بان و محافظی، نور مستقیم خورشید بنیان آن را سست می کند.

انتقال؛ مگر می شود؟

برخی متخصصان امر انتقال این نقش برجسته به مکانی دیگر را یکی از راه حل‌های حفاظت از آن می دانند و برخی دیگر با این کار مخالفند زیرا معتقدند که مکان قرارگیری این اثر تاریخی به آن هویت داده و جدا کردن نقش برجسته از این محل هویت را از آن می گیرد.

اهالی قندیل، نقش را حفظ کرده اند

به گفته مسئولان اداره میراث فرهنگی کازرون، تنها دلیل تداوم وجود این نقش برجسته تا عصر کنونی مدیون تلاش و حفاظت اهالی و ساکنان روستای قندیل است.

در اطراف سنگ نگاره ساسانی تنگ قندیل اثراتی از کندو کاو تاراج‌گران میراث فرهنگی نیز دیده می شود که این مساله نیز تخریب طبیعی این اثر باستانی را در پی روییدن گل سنگ، بارندگی و نظایر آن فزونی بخشیده است.

نقش قندیل و چند دیدگاه

باستان شناس و پژوهشگر دوران ساسانی گفت: نقش برجسته تنگ قندیل واقع در شهرستان کازرون متعلق به دوره ساسانی است و درباره نقوش آن تفاوت نظرهایی بین متخصصین امر وجود دارد و برخی معتقدند که این اثر حاوی تصویر شاپور اول و بعضی می گویند این تصویر متعلق به بهرام دوم است.

میلاد وندایی که زمینه تخصصی فعالیتش نقوش برجسته های دوران ساسانی است و تاکنون دو جلد کتاب و چندین مقاله در این باره تالیف کرده، افزود: در یکی از مقالات تخصصی ام نیز به این موضوع اشاره کردم که این نقش برجسته متعلق به نرسی، هفتمین پادشاه ساسانی است که در کنار مادرش آذرآناهیتا قرار دارد و پشت سر او نیز شخصی که حلقه در دست دارد بهرام سوم است.

وی ادامه داد: نقش برجسته تنگ قندیل کازرون احتمالاً در سال ۲۷۶ و ۲۷۷ میلادی ساخته شده است.

این پژوهشگر دوران ساسانیان و سردبیر مجله باستان شناسی کندوکاو اضافه کرد: نقش برجسته تنگ قندیل کازرون به لحاظ سبک شناسی و فرم بدن شباهت هایی با آثار تاریخی نقش رستم دارد.

وندایی اظهار داشت: اگر نقش برجسته تنگ قندیل با دیگر هنرهای دوران ساسانی مانند سکه و فلزکاری مقایسه شود کاملاً مشاهده می شود که سبک ایجاد این اثر تاریخی براساس سبک هنری دوره اول ساسانیان است.

روایتی که نقش شد

باستان شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز گفت: نقش برجسته تنگ قندیل کازرون یکی از منحصر به فرد ترین نقوش دوران ساسانی است که یک روایت خانوادگی را تصویرگری می کند.

این باستان شناس که خواست نامش ذکر نشود، افزود: این اثر باستانی یکی از مهمترین نقوش دوران ساسانی و شاهکار هنری این عصر بشمار می رود و حفاظت و نگهداری از آن مساله بسیار با اهمیتی است.

وی ادامه داد: لازم است که بازدید از این اثر تاریخی که ظرفیت ویژه ای محسوب می شود در برنامه ریزی طرح های گردشگری قرار گیرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کازرون عنوان کرد: در این اثر تاریخی تصویر آذر آناهیتا (ایزدبانوی آب)، پادشاه ساسانی و یک روحانی وجود دارد که برخی معتقدند این اثر باستانی یک ازدواج را روایتگری می کند.

محمدرضا معینی اضافه کرد: نقش برجسته تنگ قندیل کازرون تنها نقش برجسته ای است که تصویر زن در آن به این وضوح دیده می شود و یکی از نکته های موجود در این نقش برجسته، حجابی است که زن تصویر شده از آن برخوردار است.

تشکل های مردم نهاد تا اقتصادی کردن میراث

باستان شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه می توان با قرارگیری محور بیشاپور، نورآباد و فهلیان در گروه ظرفیت های گردشگری استان فارس، گام مهمی در مسیر توسعه این منطقه برداشت، اظهار داشت: حفاظت از میراث غنی فرهنگی و تاریخی استان فارس به دلیل گستردگی کار و محدودیت منابع، کار دشواری است که با فعال کردن تشکل های مردم نهاد و ورود شوراهای شهر و روستا می توان این کاستی را برطرف کرد.

وی عنوان کرد: تنگ قندیل در مسیر باستانی تخت جمشید به شوش واقع شده است و احیای این محل و سایر اماکن تاریخی و میراث باستانی این استان که در حال حاضر چنین وضعیتی دارند، تنها با اقتصادی کردن آن ممکن خواهد بود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز ادامه داد: منطقه ای که تنگ قندیل در آن واقع شده از ظرفیت اکوتوریسم و گردشگری طبیعی نیز بهرمند است که با احیای این جاذبه ها در کنار ایجاد چند واحد اقامتی بوم گردی می توان وضعیت اقتصادی اهالی منطقه را متحول کرد و گام مهمی در توسعه پایدار این مناطق برداشت.

این باستان شناس بیان کرد: با توجه به دورافتادگی محل قرارگیری این اثر تاریخی احتمال ربودن آن توسط تاراج گران اشیای تاریخی نیز وجود دارد که این مساله لزوم توجه و حفاظت از آن را افزایش می دهد.

وی عنوان کرد: انتقال نقش برجسته تنگ قندیل با توجه به اینکه این اثر تاریخی روی قطعه سنگی حک شده به مکانی دیگر که حفاظت از آن سهل تر باشد نیز وجود دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز انتقال این اثر تاریخی را بهترین راه حل ممکن برای حفاظت از آن ندانست و گفت: نگهداری از این سنگ نگاره در محلی که اکنون قرار دارد با صرف هزینه ای اندک و بهره از تکنولوژی روز و استفاده از چند دوربین مداربسته امکان پذیر است در صورتی که اقدامات مرمتی و حفاظتی در مقابل عوامل طبیعی برای حفظ آن نیز انجام شود.

کلید خوردن طرح حفاظت

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کازرون گفت: نقش برجسته تنگ قندیل کازرون در موقعیتی خاص و در دامنه کوه و در حوزه آبریز قرار گرفته است.

محمدرضا معینی با اشاره به اینکه دره ای در نزدیکی این نقش برجسته به نام تنگ قندیل وجود دارد که در فصولی از سال آب را به کناره های این اثر تاریخی هدایت می کند، افزود: از حدود یکسال گذشته طرحی برای ساماندهی و حفاظت از این نقش برجسته در اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کارزون آغاز شده که آسیب شناسی و پایش این محل در گام نخست در دستور کار قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در حال حاضر حوزه آبریز کوهی که این اثر تاریخی در دامنه آن واقع شده مشخص و روند فرسایش، بحث آسیب ها از نظر علم مرمت و آکادمیک این محل بطور کامل مورد مطالعه قرار گرفته و مطالعات سنگ شناسی این نقش برجسته نیز بطور کامل به اتمام رسیده است.

 معینی اضافه کرد: بعد از اتمام مراحل آسیب شناسی نقش برجسته تنگ قندیل طرح مرمت این اثر تاریخی و در گام اول منحرف کردن مسیر آب و حوزه آبریز این محل در دستور کار قرار گرفت.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کازرون به مباحثی درباره انتقال نقش برجسته تنگ قندیل که بر یک تخته سنگ نقش بسته به محلی دیگر که شرایط مساعدتر نگهداری و حفاظت از آن وجود داشته باشد اشاره کرد و گفت: با انتقال این اثر هنری هویت این نقش برجسته از آن گرفته می شود؛ تنگ قندیل شهرستان کازرون هویت این نقش برجسته است و این اثر با قرارگیری در این تنگه هویت مکانی دارد و اگر از این محل خارج شود این اثر به بی هویتی دچار خواهد شد.

معینی ادامه داد: در حال حاضر ماموران یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان کازرون و انجمن های مردم نهاد فعال این منطقه بویژه مردم روستای قندیل وظیفه نگهداری و صیانت از این نقش برجسته را انجام می دهند.

مسیر سیلاب منحرف شده

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کازرون گفت: محل عبور سیلاب های فصلی در این منطقه از کنار نقش برجسته تنگ قندیل بوده که در ماه های اخیر این مسیر منحرف شده تا سیلاب نتواند آسیبی به این نقش برجسته وارد کند.

وی درباره علت نبود مسیر دسترسی مناسب تا محل نقش برجسته تنگ قندیل و وجود نداشتن علائم راهنمایی کافی در طول مسیر منتهی به این اثر تاریخی گفت: راه دسترسی به این اثر تاریخی اکنون مناسب نیست اما نیاز است که برای تکمیل زیرساخت های مورد نیاز این محل نهادهای متولی دیگری نظیر دهیاری روستا و اداره حمل و نقل جاده ای مشارکت کنند تا مساله راه های دسترسی و امنیت گردشگران در این محل نیز تامین شود.

معینی ادامه داد: این اثر تاریخی ظرفیت آن را دارد که بیش از این معرفی شود و این موضوع مستلزم همکاری اداره حمل و نقل جاده ای است که تابلوهای راهنما در مسیرهای منتهی به این اثر تاریخی نصب کند.

معینی افزود: گردشگران برای دسترسی به محل قرارگیری نقش برجسته تنگ قندیل باید مسافتی حدود یک کیلومتر را پیاده طی کنند هرچند که پیاده روی در این محل می تواند بخشی از جاذبه گردشگری این منطقه محسوب شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی کازرون ادامه داد: نقش برجسته تنگ قندیل این ظرفیت را دارا است که در این منطقه چندین نمونه ظرفیت گردشگری شامل روستایی، طبیعی، تاریخی و باستانی را ایجاد کند.

زمان نامشخص ساماندهی

معینی محل قرارگیری این نقش برجسته را در مسیر شهر بیشاپور دانست و در پاسخ به این سوال که چه زمانی اقدامات مورد نیاز برای قرارگیری این اثر تاریخی در فهرست میراث قابل بازدید استان فارس انجام خواهد شد گفت: نمی توانم زمان دقیقی برای این مساله بیان کنم اما ساماندهی و مرمت این محل نیازمند تامین منابع مالی است.

نقش برجسته تنگ قندیل بر روی قطعه سنگی بزرگ به طول ۲۷۵ سانتی متر و ارتفاع ۲۲۰ سانتی متر حک شده و باستان شناسان در خصوص تصاویر درباریان ساسانی حک شده بر این سنگ نظریات مختلف و متفاوتی دارند اما اغلب متخصصین امر بر ارزشمند بودن این اثر باستانی تاکید دارند که این مساله ضرورت حفاظت از آن را گوشزد می کند.

کازرون در ۱۲۰ کیلومتری غرب شیراز واقع شده است.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/ب