به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، در گوشه و کنار ایران اسلامی، آداب و رسوم خاص و متفاوتی برای مناسبت‌های مختلف سال نظیر ماه مبارک رمضان وجود دارد که هر کدام از این آیین‌ها و آداب و رسوم، برخاسته از فرهنگ عامه یا فولکلور و اعتقادات مردمان آن مناطق است.

 

در استان چهارمحال و بختیاری هم این آداب و رسوم ویژه همواره وجود داشته و چون ریشه در فرهنگ غنی و اصیل اسلامی دارد، نه تنها در گذر زمان دچار خللی نشده است، بلکه روز به روز بر عظمت آن افزوده شده و مردم با شوق هر چه تمام به آن‌ها توجه دارند.

در این میان، آداب ماه مبارک رمضان، یکی از مصادیق فرهنگ عامه مردم مؤمن این دیار است که با ریشه‌های عمیق مذهبی مورد توجه همگان قرار دارد.

این رسوم از قرن‌ها پیش دارای غنای ویژه‌ای است که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌شود:‌

یکی از این آداب، گرفتن روزه‌های قضای سال گذشته، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان است.

گرفتن روزه پیشواز و استقبال از ماه رمضان، از جمله آداب و سنت‌های استان چهارمحال و بختیاری است که مؤمنین روزه دار با روزه اواخر ماه شعبان المعظم (یک یا چند روز قبل از ماه رمضان)، به استقبال میهمانی خدا می‌روند و خود را برای حضور در این ضیافت پرفیض آماده می‌کنند.

غبارروبی مساجد و گرد گیری و مرتب کردن قرآن‌ها و کتب ادعیه از جمله کارهایی است که برای آمادگی ورود به ماه میهمانی خدا انجام می‌شود.

«سحرخوانی و اذان و مناجات بر روی پشت بام خانه ها» یکی از آداب زیبا و تقریبا‍ً فراموش شده چهارمحال و بختیاری در ماه رمضان است. در این رسم، بزرگان شهر بر روی پشت بام منزل خود با صدای بلند به خواندن مناجات و اذان می‌پرداختند تا مؤمنین خواب نمانده و برای صرف سحری و آغاز روزه داری و اقامه نماز صبح بیدار شوند.

ختم قرآن کریم از سنت‌های دیرینه ماه رمضان و بهار قرآن در استان چهارمحال و بختیاری است که بیشتر روزه داران در این ماه، یک ختم کامل کلام وحی را انجام می‌دهند.

مردم روستا‌های شهرستان سامان در چهارمحال و بختیاری قبل از ورود به ماه رمضان و برای استقبال از بهار قرآن، به پخت نذری به نام «نان یوخا» می‌پردازند. این نان محلی که از شیره انگور، گردو، بادام و روغن حیوانی تهیه و توسط زنان روستایی در منازل طبخ و در بین تمامی اهالی روستا توزیع می‌شود.

«کاکولی پزون» یکی از سنت‌های قدیمی است که بویژه در شب بیست و هفتم ماه رمضان و شب‌های قدر، در سراسر این استان انجام می‌شود. در این شب، هر خانواده با توجه به بضاعت مالی، و با نیت برآورده شدن حاجت و استجابت دعا، به پخت و نذر کاکولی پرداخته و این نذر را هنگام افطار در بین مردم روزه دار و همچنین احیاء کنندگان شب قدر توزیع می‌کنند. زنان فامیل، بیشتر به صورت گروهی کاکولی می‌پزند.

کاکولی نوعی نان است که خمیرش از شیر، آرد و خشک بار شامل گردو، کشمش و بادام تهیه شده و قبل از پخت بر روی این نان، زرده تخم مرغ، گل رنگ، زعفران و زیره افزوده و آن را در تنور می‌پزند.

در شهرکرد مرکز استان افرادی که کاکولی پخته اند آن‌ها را در صحن مطهر امام‎زادگان حلیمه و حکیمه خاتون (س) بین زائران، رهگذران و نمازگزاران روزه دار پخش می‌کنند.

یکی از دلایل پخت کاکولی در شب بیست و هفتم ماه رمضان این است که اولاً‍ جزء شب‌های قدر و شب نزول قرآن بوده و دیگر این که ماه روزه، رو به پایان است و خانواده‌ها به خوبی و سلامتی، این ماه مبارک را با عبادت و رضای حق به پایان رسانده‎اند.

از جمله سنت‌های پسندیده که برخاسته از عشق و ارادت قلبی مردم استان چهارمحال و بختیاری به خاندان عصمت و طهارت (ع) می‌باشد این است که کسب و کار و منفعت در سالروز شهادت حضرت امام علی (ع) رها، و بازارها، امور کشاورزی، دنبال طلب رفتن و ... تعطیل می‌شود. بیشتر این تعطیلی کسب و کار از شب شهادت تا شام غریبان امام علی (ع) در ۲۱ ماه رمضان انجام می‌شود.

در راستای سنت حسنه تعطیلی کسب و کار در سالروز شهادت امام علی (ع)، کشاورزان چهارمحال و بختیاری بر اساس رسم زیبایی، در ۲۱ ماه رمضان، آبیاری مزارع کشاورزی و باغات را تعطیل کرده و آب را به اصطلاح «مشاع» می‌کنند و منظور این است که آب، به حرمت عزای امام علی (ع)، در بیابان روان و ر‌ها شود تا سایر موجودات از آن بهره ببرند و منفعتی برای کشاورزان نداشته باشد.

البته این برنامه در تاسوعا و عاشورای حسینی (ع)، سالروز رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) و امام رضا (ع) و شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) هم انجام می‌شود.

نذر تهیه و توزیع «حنا» در صحن مطهر امام‎زادگان حلیمه و حکیمه خاتون (س) شهرکرد، از دیگر آداب و رسوم ماه رمضان است که در عصر روز بیست و هفتم این ماه انجام می‌شود. این سنت در چهارمحال و بختیاری و شهر شهرکرد مرکز این استان قدمتی دیرینه دارد و کسانی که نیت و حاجت مشترکی دارند، حنا را بین زایران تقسیم می‌کنند.

تهیه و توزیع شله زرد، انواع حلوا و خوراکی‌های دیگر بویژه در مواقع افطار، از دیگر رسمات و آیین‌های ماه رمضان در استان چهارمحال و بختیاری است که با نزدیک شدن به نیمه ماه و همچنین شب‌های پرفیض قدر بیشتر می‌شود.

پذیرایی از مؤمنین روزه دار با سنت حسنه افطاری، از دیگر آیین‌های مورد توجه در سراسر استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود که به شکل‌های مختلف انجام می‌شود.

یکی دیگر از آداب و رسوم رمضان در بعضی نقاط چهارمحال و بختیاری این است که کودکان کیسه به دست به درب خانه‌ها مراجعه می‌کنند و صاحب خانه، بدون نگاه کردن به کودک که کیسه‌ای در دست دارد، هر چیزی که در توان دارد، داخل آن کیسه قرار می‌دهد.

جمع آوری کمک برای نیازمندان از دیگر رسوم ماه رمضان در استان چهارمحال و بختیاری است که افرادی ناشناس با جمع آوری مواد غذایی و برخی کالاها، آن را درون کیسه‌هایی گذاشته و به افراد نیازمند اهدا می‌کنند. این کار به صورت خودجوش از سوی مردم خیر صورت می‌پذیرد.

در استان چهارمحال و بختیاری، در تمامی اعیاد مانند عید قربان، غدیر و نوروز، و به ویژه عید سعید فطر رسمی قدیمی وجود دارد و آن بردن کادو (هدیه) و عیدانه برای تازه عروس‌های فامیل می‌باشد، که از سنت‌های نیکو و پسندیده به شمار می‌رود. در این رسم، بزرگان خانواده داماد، با خرید هدایایی به منزل پدری عروس رفته و برای عروس عیدی می‌برند. آشی نیز همراه این جشن وجود دارد که به «آش عیدی» معروف است. میهمانان علاوه بر کادو مواد مورد نیاز برای پخت غذا از جمله برنج، گوشت، میوه و روغن را نیز به همراه برده و یا غذایی را در منزل طبخ و همراه خود به منزل نوعروس می‌برند.

از دیگر سنت‌های قدیمی نیکو و پسندیده در استان چهارمحال و بختیاری این است که در شب اعیادی مانند عید قربان، غدیر و نوروز و بویژه عید سعید فطر، بزرگان فامیل و بویژه پدران و برادران، غذای معروف به «آش عیدی» را همراه با میوه و شیرینی و هدیه برای دختران و خواهران خود می‌برند و عید را به آن‌ها تبریک می‌گویند. بعضاً هم مواد مورد نیاز برای پخت غذا از جمله برنج، گوشت، میوه، روغن و ... را به همراه می‌برند.

برپایی مراسم عید برای اموات و درگذشتگان یک سال گذشته (ماه رمضان سال گذشته تاکنون) از سنت‌های مرسوم در چهارمحال و بختیاری است که در روز عید سعید فطر انجام می‌شود. در این آیین، بعد از نماز عید سعید فطر، مراسمی در مسجد محل برگزار و پس از قرائت قرآن، با حضور در منزل مرحوم مورد نظر، پذیرایی به صرف ناهار انجام می‌شود. البته این مراسم یا در عید فطر و یا در یکی از اعیاد قربان، غدیر و نوروز برپا می‌گردد.

همچنین در این ایام و اعیاد، با حضور در قبرستان مؤمنین و گلزار‌های شهدا ضمن غبارروبی و عطرافشانی قبور و توزیع شیرینی، برای اموات و شهدا قرائت قرآن و فاتحه صورت می‌گیرد.

از جمله سنت‌های نیکو و سفارش شده در اسلام؛ صله رحم، دیدار دوستان و عیادت از بیماران است که مردم استان چهارمحال و بختیاری در روز عید سعید فطر، به عنوان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی و خشنود از توفیق یک ماه عبادت و بندگی خدای متعال، و روزه داری و حضور در میهمانی الهی، به آن می‌پردازند.

گفتنی است: سه‌شنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۸، اولین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۰ هجری قمری و آغاز ضیافت الهی می‌باشد.

انتهای پیام/ش