علامه حلّی،  فقیه و متکلم شیعه در قرن هشتم هجری و نخستین فردی است که با لقب آیت الله خوانده شد و شاگردان و کتبی معروف از وی به یادگار مانده است. در همین راستا امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا به معرفی این عالم بپردازد.

علامه حلّی کیست؟

حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی (۶۴۸-۷۲۶ق) معروف به علامه حلّی،  فقیه و متکلم شیعه در قرن هشتم هجری است که در شب جمعه ۲۹ رمضان سال ۶۴۸ قمری در شهر حله به دنیا آمد و نخستین فردی بود که با لقب آیت الله خوانده شد که بیش از ۱۲۰ کتاب در رشته‌های مختلف علمی مثل اصول، فقه، تفسیر، منطق، کلام و رجال نگاشته است.

وی در گسترش فقه شیعه نقشی مهم داشت و نیز مبانی کلامی و اعتقادی شیعه را با تکیه با مبانی عقلی تبیین کرد.

این مطلب را از دست ندهید: مروری بر زندگی علما در مستند «سعادتمندان»

کتاب‌های باب حادی عشر و کشف المراد علامه حلّی که شرح تجرید الاعتقاد خواجه طوسی است، از جمله منابع اصلی مطالعه اعتقادات شیعیان به شمار می‌رود.

نهج الحق و کشف الصدق، خلاصة الاقوال، الجوهر النضید، تذکرة الفقهاء، قواعد الاحکام و مختلف الشیعه معروف‌ترین آثار وی هستند، جالب است بدانید؛ حضور علامه حلّی در ایران و در دربار سلطان محمد خدا بنده نقش موثری در رواج مذهب شیعه در ایران داشت و از معروف ترین شاگردان وی می توان به قطب الدین رازی، فخرالمحققین، ابن معیه و محمد بن علی جرجانی اشاره کرد.

علامه حلی پس از مرگ سلطان محمد خدابنده در سال ۷۱۶ قمری به شهر حله بازگشت و تا آخر عمر در آنجا اقامت گزید و سرانجام در ۲۱ محرم ۷۲۶ق در سن ۷۸ سالگی، در شهر حله وفات یافت و در حرم امیرالمومنین (ع) به خاک سپرده شد.

زندگی و تحصیل علم علامه حلّی

پدر علامه حلّی ، یوسف بن مطهر از متکلمان و عالمان علم اصول در حله بود.

ببینید: چه شد که آیت الله بهجت به آن همه درجات رسید؟

علامه حلّی چند سال بیشتر نداشت که با راهنمایی پدرش برای یادگیری قرآن به مکتب رفت و خواندن و نوشتن را در مکتب آموخت.

سپس مقدمات و ادبیات عرب و علوم فقه، اصول فقه، حدیث و کلام را نزد پدرش و دایی‌اش محقق حلی آموخت و در ادامه، علوم منطق، فلسفه و هیئت را نزد اساتید دیگر، به‌ویژه خواجه نصیر الدین طوسی فراگرفت و قبل از رسیدن به سن بلوغ به درجه اجتهاد رسید.

علامه حلی به سبب کسب فضیلت‌های بسیار در سن کم در نزد خانواده و دانشمندان به جمال الدین مشهور شد.

حضور علامه حلی در ایران

علامه حلی، حدود یک دهم از عمرش در این ایران گذراند و در این مدت خدمات بسیار ارزنده‌ای ارائه داد و در نشر علوم و معارف اهل بیت (ع) کوشید و شاگردان زیادی را تربیت کرد.

علامه حتی توانست مسبب شیعه شدن یازدهمین شاه ایلخانیان شود.

این مطلب را از دست ندهید: ناگفته‌هایی از رفتار عاشقانه علما با همسرانشان

وی در شهر سلطانیه و در مسافرت به دیگر شهر‌های ایران همیشه همراه با سلطان محمد خدابنده بود و به پیشنهاد سلطان همیشه خیمه‌ای برای تدریس او در بالاترین نقاط برپا می‌شد.

علامه حلی علاوه بر تدریس به نوشتن کتاب‌های فقهی کلامی و اعتقادی نیز مشغول بود و کتاب ارزشمند «منهاج الکرامه» را که در موضوع امامت است، برای سلطان نوشت و در همان زمان منتشر شد.

وی در سال ۷۱۶ قمری بعد از مرگ سلطان محمد خدابنده، به سرزمین حله برگشت و در آنجا به تدریس و تالیف مشغول شد و تا آخر عمر منصب مرجعیت و فتوا و زعامت شیعیان را به عهده داشت.

ملاقات علامه حلی با امام زمان (عج)

علامه حلی هر شب جمعه از حله با وسایل آن زمان به کربلا مى رفت.

وی پنجشنبه سوار بر الاغ خود به راه مى افتاد و شب جمعه در حرم مطهر امام حسین (ع) مى ماند و بعد از ظهر روز جمعه به حله برمی گشت.

در یکى از سفر‌ها در راه شخصى به او رسید و با هم روانه کربلا شدند علامه با رفیق تازه اش شروع به صحبت کرد و مسائلى را بیان کرد.

این مطلب را از دست ندهید: ماجرای کمک امام زمان (عج)به علامه حلی

بعد از صحبت با مرد غریبه علامه درک کرد که با مردى بزرگ و عالمى سترگ، هم صحبت شده است به طوری که هر مسئله مشکلى مى پرسید، او جواب مى داد. تا آن که در مسئله اى، آن شخص بر خلاف فتواى علامه فتوا داد.

علامه حلّی گفت: این فتواى شما بر خلاف اصل و قاعده است؛ دلیل هم که این قاعده را از بین ببرد نداریم.

آن شخص گفت: «چرا دلیل موثقى داریم که شیخ طوسى در کتاب تهذیب در وسط فلان صفحه آن را نقل کرده است.»

علامه حلّی گفت: چنین حدیثى را در کتاب تهذیب ندیده ام.

این مطلب را از دست ندهید: توصیه‌ علامه طباطبایی به یک جوان!

آن شخص گفت: «کتاب تهذیبى که پیش تو هست در فلان صفحه و سطر این حدیث مذکور است» علامه به ذکر مسائل مشکله اى که براى خودش حل نشده بود ادامه داد.

در این موقع تازیانه اى را که در دست داشت به زمین افتاد. در همین حین این مسئله را از آن شخص پرسید که آیا در زمان غیبت کبرى، امکان ملاقات با امام زمان (ع) هست؟

آن شخص تازیانه را برداشته بود و به علامه مى داد و دستش به دست علامه رسید، فرمود:

«چگونه نمى توان امام زمان را دید در صورتى که اینک دست او در دست توست؟» (منبع: کتاب «قصص العلماء» نوشته تنکابنی/ ص ۸۸۳)

کتب علامه حلی

آثار علامه حلی در علوم مختلفی چون فقه، اصول فقه، کلام، حدیث، تفسیر، رجال، فلسفه و منطق همواره از آثار مهم شیعه و مورد مراجعه در حوزه‌های علمیه بوده است.

ببینید: خون دلی که لعل شد/ روایت زندگی مبارز جوانی که سالها بعد رهبر انقلاب شد

درباره تعداد این تألیفات اختلاف است اما علامه حلی در «خلاصة الاقوال» تعداد ۵۷ اثر برای خودش ذکر می‌کند.

سید محسن امین در «اعیان الشیعه» می‌نویسد: «تالیفات علامه بیش از ۱۰۰ کتاب است و من ۹۵ کتاب او را دیده‌ام که بسیاری از آن‌ها چندین مجلدند».

وی همچنین می‌گوید کتاب «الروضات» آثار علامه را حدود ۱۰۰۰ کتاب تحقیقی دانسته است. میرزا محمدعلی مدرس نیز در «ریحانة الادب» تعداد ۱۲۰ اثر و کتاب «گلشن ابرار» حدود ۱۱۰ اثر برای علامه نام برده‌اند.

انتهای پیام/