به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، قسمت اعظم شهرستان بجنورد را مناطق کوهستانی و فلات‌های مرتفع در بر گرفته و از همین رو منطقه آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. به طور کلی این منطقه زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک دارد. بخش بزرگی از شهرستان بجنورد در درۀ رود اترک قرار گرفته و تحت تأثیر تودۀ هوایی مازندران قرار دارد که به علت داشتن رطوبت، موجب سرسبزی و خرمی گیاهان در بهار و تابستان می شود. رشته کوه کپه داغ در شمال به عنوان مرزی طبیعی بین ترکمنستان و شهرستان بجنورد بوده و رشته کوه آلاداغ در جنوب غربی بجنورد قرار گرفته است.

بیشینه تاریخی بجنورد

بر اساس پژوهش‌های مقدماتی باستانشناسی، شهرستان بجنورد از دورۀ پیش از تاریخ مسکونی بوده و به دلیل موقعیت راهبردی و منابع سرشار طبیعی، اهمیت ویژه‌ای داشته است. وجود محوطه‌های استقراری پیش از تاریخ در حوالی روستای نرگسلو و حومۀ جنوبی بجنورد و تپه‌های مربوط به دوره تاریخی گواه سکونت مداوم بشر در پهنۀ این شهرستان در دوران مختلف تاریخ بشری است.

عمارت مفخـم

شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۹۵۲
موقعیت: بجنورد، خیابان شریعتی شمالی
عمارت مفخم بزرگترین و شاخص‌ترین اثر تاریخی دروۀ قاجار در استان خراسان شمالی است که در اوایل ۱۳۰۰ هجری قمری بدستور یار محمدخان شادلو معروف به سردار مفخم، حاکم منطقه شمال خراسان، به عنوان محل سکونت وی و خانواده اش ساخته شده است. این بنای مجلل ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است که سراسر آن به زیباترین وجهی با انواع فنون کاشیکاری و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی زینت یافته است.

آیینه خانۀ مفخم

شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۱۱۶۷
موقعیت: بجنورد، خیابان شریعتی شمالی
آیینه خانۀ مفخم یکی دیگر از یادمان‌های برجستۀ دورۀ قاجار است که به دستور سردار مفخم بنا شده است. آیینه خانه در ابتدا ساختمان دیوانی قلمداد میشده و برای انجام دیدار‌های رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی دورۀ قاجار مورد استفاده قرار میگرفته است. این ساختمان دو طبقه است و یکی از اتاق‌های آن تالاری است سراسر آیینه کاری شده که نام بنا را از آن برگرفته اند. امروزه بنای آیینه خانه به موزه تاریخی- فرهنگی بجنورد تبدیل شده است.

حسینیه جاجرمی‌ها

شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۱۱۵۱
موقعیت: بجنورد، خیابان طالقانی شرقی
این بنا در سال ۱۳۲۵ هـ. ق. توسط غلامرضا بنا، استادکار یزدی ساخته شده و از یادمان‌های دورۀ قاجار در شهر بجنورد قلمداد می‌شود. طرح کلی پلان بنا بصورت مربع است و حدود ۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌ها با قوس کلیل پوشش یافته و بخش‌های مختلف آن با آرایه‌های معماری از قبیل: آجرکاری گچبری، مقرنس کاری و کتیبه‌هایی تزئین شده است. این بنا دو طبقه است و مراسم مذهبی اغلب در طبقه دوم انجام میشده است.

مقبـره شهدا

مقبره شهدا نمونۀ برجسته‌ای از آثار معماری دوره پهلوی در بجنورد است که در وسط باغی قرار دارد. این بنا مدفن افرادی است که به دلیل تلاش در سرکوب شورش لهاک خان که در سال ۱۳۰۴ علم سرکشی برافراشته بود، توسط وی در میدان سرخ بجنورد تیرباران شدند. پلان مقبره شهدا یک چهار ضلعی گنبد دار است که در هرگوشۀ آن مناره‌ای وجود دارد.

منطقه نمونه ملی بش قارداش

در کیلومتر ۶ جاده بجنورد - اسفراین و درمنطقه نمونه ملی گردشگری، میان دره‌ای سر سبز مقبره سردار مفخم ساخته شده که در اطراف آن بوستانی ایجاد شده و به لطف چشمه‌های آب موجود، از خرمی خاصی برخوردار است. این منطقه تاریخی – تفریحی با وجود چشمه‌های آب معدنی که دارای خواص درمانی و طبیعتی زیبا می‌باشد، هموار ه. تعداد زیادی علاقمندان را به سوی خود جلب میکند. این بنای دوره قاجار به شماره ۴۱۳۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منطقه نمونه ملی بابا امان

تفرجگاه معروف «باباامان» در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی بجنورد و در حاشیۀ جاده اصلی بجنورد- مشهد واقع شده است. این گردشگاه با پارک جنگلی و استخر‌های دیدنی اش همواره مسافران بسیاری را برای رفع خستگی به خود جذب کرده است. در بابا امان چشمه‌ای وجود دارد که از دل صخره میجوشد و آب آن به استخر‌هایی می‌ریزد که با اختلاف سطح ساخته شده تا آبشار‌های مصنوعی تولید کند. هوای لطیف و شب‌های دل انگیز و زیبای بابا امان هرگردشگری را به سوی خود جذب می‌کند. همچنین در این پارک امکانات رفاهی مناسبی نیز وجود دارد.

چشمه آب گرم ایوب

آب گرم ایوب در دهستان گیفان در ۹۵ کیلومتری شمال بجنورد و در روستای ایوب واقع شده است. ویژگی منحصر به فرد چشمه آب گرم و خواص درمانی آن سبب شده که به منظور رفع بیماری‌های پوستی مورد استفاده قرار گیرد. این چشمه در روز‌های تعطیل پذیرای گردشگرانی است که برای استفاده از آب گوگردی و بهره وری از خواص طبی آن به روستای ایوب سفر می‌کنند.

حسینیه جاجرمی بجنورد نخستین خانه صنایع دستی ایران

یکی از مهمترین جاذبه‌های بجنورد، حسینیه جاجرمی است. حسینه جایی عمومی برای عزاداری و تعزیه در ماه محرم است، در این ماه خیلی از مردم در حسینیه‌ها دور هم جمع و به عزاداری مشغول می‌شوند. از دیرباز مردم ایران در ماه محرم به عزاداری و تعزیه مشغول می‌شوند که با استقبال زیاد مردم روبرو می‌شود برای همین در شهر‌ها حسینیه‌هایی ساخته شده که تعدادی از آن‌ها با قدمت طولانی و معماری جذابشان امروز به جاذبه‌های تاریخی و تماشایی شهر‌ها تبدیل شده اند. برای ساخت بیشتر حسینیه‌ها از معماری ساده‌ای استفاده می‌شود تا فضایی سرپوشیده برای گردهمایی‌های مذهبی به وجود بیاید.

حسینیه جاجرمی بجنورد

یزدان پناه مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، گفت: در شهر بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی هم حسینیه‌ای تاریخی است که یکی از تماشایی‌ترین جاذبه‌های دیدنی بجنورد به شمار می‌رود و برای طراحی آن از معماری سنتی بینظیری استفاده شده است. قدمت این حسینیه به اواخر دوره قاجار برمی گردد و با تاریخچه‌ی بلند خود یکی از زیباترین بنا‌های تاریخی را خلق کرده است. در این حسینیه کتیبه‌ای هست که طبق اطلاعات حک شده بر روی آن، استاد غلامرضا بنا یزدی این حسینیه را ساخته است.

یزدان پناه افزود: اهالی شهر بجنورد در زمان‌های گذشته در شب‌های محرم برای عزاداری به این حسینیه می‌رفتند و مراسم نوحه خوانی و عزاداری را هر چه باشکوه‌تر برگزار می‌کردند. این حسینیه از نظر مذهبی و تاریخی از اهمیت زیادی برخوردار است و باید قسمت‌های مختلف آن مورد مرمت و بازسازی قرار بگیرد. در ابتدا اینجا خانه‌ای بوده که صاحبش آن را به حسینیه وقف کرده است. مساحت حسینیه جاجرمی‌ها ۶۰۰ متر مربع است و پلان آن مربعی شکل می‌باشد.

معماری حسینیه جاجرمی

به گفته یزدان پناه حسینیه جاجرمی در دو طبقه در ضلع شرقی و غربی بنا شده و برای ساخت طاق‌ها از سه نوع هلالی ساده، کلیل و قوس تیزه دار استفاده شده است. طبقه همکف این بنا از طبقه بالایی قدمت بیشتری داشته و اینطور که مشخص است مسکونی بوده است. طبقه بالایی از جهت سازه‌ای بر روی طبقه پایینی انطباق ندارد و مراسم مذهبی در آن برگزار می‌شده است. در بنا از پوشش‌هایی استفاده شده که از نوع تخت و طاقی به شمار می‌روند.

در طبقه اول این بنا از پوششی به اسم قومی پوش استفاده شده که به خوبی می‌تواند در برابر نیرو‌های عمودی مقاومت نشان دهد. برای چیدمان آجر هم ترکیبی از صدفی و رومی بکار رفته است. این بنای سنتی پبا معماری درون گرا ساخته شده و سمت باز شدن در و پنجره‌ها به سمت حیاط است. با اینکه در بجنورد معماری درون گرا اصلا متداول نبوده و این جور طراحی بیشتر مخصوص مناطق گرم و خشک است. طبقه اول سه اتاق دارد که در همه آن‌ها طاق نما به کار رفته است. همه این در و پنجره‌ها با چوب ساخته شده اند و قدمت آن‌ها با قدمت بنا برابر است. در اتاق وسطی طبقه اول لوحی به چشم می‌خورد که وقف نامه بر روی آن ثبت شده است

در این حسینیه یک هشتی هست که متصل کننده ورودی حسینیه به حیاط مرکزی است. در قسمت ورودی پله‌هایی هست که به طبقه بالا منتهی می‌شود. در جای جای مختلف بنا تزئیناتی شامل آجرکاری، گچ بری، مقرنس و کتیبه به کار رفته که جذابیت خاصی به بنا داده اند.

عابدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگارگروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،گفت: این حسینیه که در لیست آثار ملی قرار دارد امروز به مرکز آفرینش هنر‌های سنتی و صنایع دستی تبدیل شده و از جاذبه‌های شهر بجنورد به شمار می‌رود. این بنای تاریخی در ۱۷ مرداد ماه سال ۱۳۸۳ با شماره سند ۱۱۰۵۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است
به گفته عابدی نخستین خانه صنایع دستی کشور در استان خراسان شمالی سال ۹۲ در محل حسینیه جاجرمی شهر بجنورد راه اندازی شد.
خانه صنایع دستی در خراسان شمالی با هدف حمایت از صنعتگران صنایع دستی و پشتیبانی از مشاغل خانگی راه اندازی شده که در حال حاضر صنعتگران بسیاری از جمله زنان سرپرست خانوار در آنجا مشغول به کارند.
در واقع این مرکز تبدیل شده به یک بنای فرهنگی – تاریخی که قابلیت‌های صنایع دستی استان خراسان شمالی را هم به گردشگران و علاقه‌مندان معرفی می‌کند.
انتهای پیام/ ط

فاطمه بیانی