به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران، هیپوکامپ، قسمتی از مغز انسان است که ساختاری شبیه دم اسب دارد و نقش مهمی در چگونگی تثبیت یادگیریهای انسان ایفا می کند. اگر به این قسمت از مغز آسیبی وارد شود بیماران نمی‌توانند حافظه‌ درازمدت را در مغز خود شکل دهند و به مشکل برمی خورند. باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا امروز شما را بیشتر با این قسمت جادویی از مغزتان آشنا کند.

هیپوکامپ چیست؟

درست زمانی‌که تحقیقاتی را پیرامون مغز انسان انجام دهید، متوجه خواهید شد که هیچ کامپیوتری در جهان به اندازه‌ این قسمت از مغز انسان نمی‌تواند قوی باشد که با میلیون‌ها سلول عصبی و هزاران و هزاران ارتباطی که هر سلول می‌تواند بسازد، مغز مفهوم جدیدی از پیچیدگی را ارائه می‌دهد.

هنوز چیز‌های زیادی وجود دارد تا دانشمندان درباره‌ی مغز انسان فرا بگیرند اما تا به این لحظه ساختاری کوچک داخل مغز به نام هیپوکامپ را یافتند که نقشی مهم در چگونگی تثبیت یادگیری‌ها ایفا می‌کند.

ساختاری شبیه دم اسب در مغز که در چین‌های داخلی، بخش پایینی و وسطی آن به نام لوب تمپورال قرار دارد.

بیشتر بخوانید: قسمت جدیدی در مغز انسان کشف شد

در واقع هیپوکامپ به دو بخش از مغز اطلاق می‌شود که هر کدام در سمتی از آن قرار دارند. وزن آن در حدود یک صدم سایر لایه‌های بیرونی مغز (قشر مغز) است و سلول‌های آن به شکل هرمی دیده می‌شوند.

اطلاعات انسان درباره این ارگان به بیش از ۴ قرن می‌رسد؛ به همین دلیل بیشترین تحقیقات روی آن صورت گرفته است.

عملکرد اصلی آن با یادگیری و حافظه در هم آمیخته شده و حتی مطالعه‌ آن به مکانیسم حافظه نیز کمک زیادی کرده است.

در دهه‌ی ۱۹۵۰، مردی جوان، پس از حملات صرع شدید به هیچ کدام از درمان پاسخ نداد و جراحی مغز روی او انجام شد.

با بهترین دانسته‌های آن زمان، قسمتی از مغز او که دچار حملات صرعی شده بود خارج شد و هیپوکامپ نیز یکی از آن قسمت‌ها بود.

پس از انجام انواع ریکاوری‌ها او در بیشتر زمینه‌ها توانایی‌های خود را بدست آورد به استثنا حافظه! او خاطرات کودکی خود را به یاد می‌آورد، ولی در یادآوری سال‌های منتهی به جراحیش مشکل داشت.

از آن مهم‌تر وی قابلیت شکل‌دهی به حافظه‌ جدید را از دست داده بود، ولی بیماری صرع او تحت کنترل قرار داشت و سایر توانایی‌های هوشی‌اش هم عادی می شد.

وی حتی نمی‌توانست کسی را که ثانیه‌ای پیش با او حرف زده به یاد بیاورد و این فرد در طول مدت باقی‌مانده‌ عمرش به کیسی برای مطالعات علمی تبدیل شد! پس از مرگش در سال ۲۰۰۸ نام او (Henry Molaison) نیز فاش شد.

بیشتر بخوانید: معرفی قدرت‌های جادویی مغز انسان + باور‌های اشتباه درباره قدرت مغز

با اهدا حافظه! و همکاری داوطلبانه‌ این فرد با محققان، پیشرفت‌های زیادی در درک حافظه و بیماری‌های مغزی به عمل آمد. وی می‌دانست که در حال همکاری با دانشمندان است و از این همکاری هم بسیار خشنود بود.

هیپوکامپ برگرفته از واژه‌ای یونانی به معنای اسب دریایی است. این قسمت از مغز به این اسم خوانده می‌شود، زیرا بسیار شبیه اسب دریایی به نظر می‌رسد. هیپوکامپ هم در طرف راست و هم در طرف چپ مغز قرار دارد.

کارکرد هیپوکامپ

هیپوکامپ دو کارکرد اصلی دارد:

حافظه بلندمدت و ادراک فضایی

• حافظه بلندمدت

مغز دو نوع حافظهٔ بلندمدت را در هیپوکامپ ذخیره می‌کند:

حافظه خودزیست نامه‌ای به رویداد‌های معنادار مانند روز تولد، عروسی، فراغت از تحصیل و غیره برمی گردد؛ و حافظه اخباری، دانش شما در مورد واقعیت هاست، یعنی آنچه که در مورد چیز‌های مختلف می‌دانید.

همچنین هیپوکامپ نظیر یک نقشه فضایی در یافتن مسیر و راهبری کمکتان می‌کند؛ بنابراین اگر غالبا هنگام رانندگی مسیر را گم می‌کنید، هیپوکامپتان را سرزنش کنید!

بیشتر بخوانید: شبیه سازی عملکرد مغز انسان با ابر رایانه

آسیب‌هایی که به هیپوکامپ می‌رسد، ممکن است بر اثر بیماری آلزایمر و محرومیت از اکسیژن باشد. بیماری صرع نیز با تاثیراتی که بر لب گیجگاهی، یعنی محل قرار گرفتن هیپوکامپ می‌گذارد، می‌تواند به آن آسیب برساند.

افرادی که هیپوکامپشان آسیب می‌بیند، در سپردن اطلاعات جدید به حافظه شان با مشکل مواجه می‌شوند، وضعیتی که به عنوان یادزدودگی پیش گستر شناخته می‌شود.

این آسیب همچنین می‌تواند حافظه خاطرات قدیمی قبلی را پاک کند (حالتی که به یادزدودگی پس گستر معروف است).

با این حال، اگر هیپوکامپ شما آسیب دیده باشد، باز هم حافظه رویه‌ای تان، توانایی یادگیری کار‌های حرکتی جدید را از دست نمی‌دهید.

این واقعیت که حافظهٔ دراز مدت (خاطرات دور) در قسمت‌های مختلف مغز ذخیره می‌شوند، می‌تواند روشنگر این موضوع باشد که چرا بیمار مبتلا به فراموشی ممکن است رویداد‌های مهم زندگی اش را به خاطر نیاورد، اما هنوز قادر به نواختن گیتار باشد.

هیپوکامپ همچنین با سلامت ذهنی مرتبط است.

بیشتر بخوانید: در مغز انسان هنگام خواب چه می‌گذرد؟

تحقیقاتی که در مورد بیماران مبتلا به افسردگی انجام شده، نشان می‌دهد که این افراد در مقایسه با کسانی که دچار افسردگی نیستند، هیپوکامپ کوچک تری دارند (حدود ۱۰ درصد). کاهش واقعی در اندازهٔ هیپوکامپ به تناوب حوادث افسرده کننده و طول زمان افسردگی بستگی دارد. نتیجه داشتن یک هیپوکامپ کوچکتر، قادر نبودن به جذب اطلاعات جدید (حافظه اخباری در افراد مبتلا به افسردگی) است.

اگر هیپوکامپ دچار عارضه‌ای شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

هنری مولایسون با از دست دادن هر دو هیپوکامپ خود نشان داد که اگر این بخش از مغز حذف شود چه اتفاقی می‌افتد.

مشکلاتی مشابهِ این مورد زمانی پیش می‌آید که آسیبی به هیپوکامپ برسد؛ آلزایمر و یا آسیب پس از تصادف.

بیشتر بخوانید: تمریناتی حرفه‌ای برای مغز که شما را باهوش‌تر می‌کند!

زمانی که هیپوکامپ دچار اختلال شود، بیماران نمی‌توانند حافظه‌ی درازمدت را در مغز خود شکل دهند؛ همچنین برخی اتفاقات قبل از حادثه را نیز به یاد نمی‌آوردند، ولی عملکرد بهتری در رابطه با اتفاقات گذشته دارند.

فراموشی کلی زودگذر نوع خاصی از دست دادن حافظه است که به صورت ناگهانی به وجود می‌آید و دوباره بازیابی می‌شود. محققان هنوز نمی‌دانندبه طور دقیق چه اتفاقی در این مورد می‌افتد، شاید در این مورد نیز آسیب هیپوکامپ مطرح باشد.

به دلیل نقش مهمی که هیپوکامپ در مسیریابی انسان بازی می‌کند، کسانی که با آسیب این قسمت مواجه اند، برای رفتن از جایی به جای دیگر درگیر مشکل می‌شوند.

انتهای پیام/