به گزارش خبرنگار حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان،  پدافند غیرعامل (Passive Defense) موضوعی است که قدمت دیرینه را از آن خود کرده است، به گونه‌ای که انسان‌های اولیه نیز از آن بهره می‌جستند. در نهان این کلمه می‌توان امنیت از تهاجم و تهدیدات پیرامون را دریافت. در گذشته برای در امان ماندن از گزندهای احتمالی اطراف خود به مأمن‌های طبیعی پناه می‌بردند و اکنون پناهگاه‌ها تبدیل به دژها و دیوارهای دفاعی در پیرامون شهرها و در نگاهی کلی کشور شده است. در نگاهی دیگر تسلیحات تهاجمی از چوب و سنگ مبدل به توپ و تفنگ شده است.

اگر بخواهیم تعریف کلی از پدافند غیرعامل داشته باشیم می‌توانیم بگوییم: مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای است که انجام می‌شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی  از جمله آسیب پذیری نیروهای انسانی، تجهیزات، اسناد، اطلاعات و هویت یک کشور در مقابل حمله و عملیات دشمن به حداقل میزان خود برسد.

اهمیت پدافند غیرعامل چه زمانی مشخص می‌شود؟

در طول چندین هزار سال تاریخ تمدن بشری جنگ‌های متعددی با هدف استعمار و تصرف کشورها رخ داده که موجب  تخریب، غارت و کشتار و آواره شدن انسان‌های بی شماری شده است.

با کمی تجزیه و تحلیل ساده می‌توان دریافت هیچ نشانی از پایان قریب‌الوقوع مناقشات و جنگ‌ها در عصر حاضر دیده نمی‌شود  و جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست زیرا دشمنان قسم خورده زیادی دارد  که با خودکامگی افراطی قصد تخریب و نابودی آن را دارند.

موضوع پدافند غیرعامل به قدری مهم است که رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) در این باره فرموده‌اند: «پدافند غیرعامل مثل مصونیت‌سازی بدن انسان است، از درون ما را مصون می‌کند، معنایش این است که ولو دشمن تهاجمی هم بکند و زحمتی هم بکشد و ضرب و زوری هم بزند، اثری نخواهد کرد. این پدافند غیرعامل نتیجه‌اش این است. ببینید چقدر مهم است که ما این حالت را در کل پیکره کشور و جامعه و در دستگاه‌های مختلف به وجود بیاوریم. کاری کنیم که همت ما فقط مصروف به این نباشد که دشمن را منصرف کنیم یا برای مقابله خودمان را آماده بکنیم. نه، کاری کنیم که ما مصونیت در خودمان بوجود بیاوریم. این با پدافند غیرعامل تحقق پیدا می‌کند. بنابراین این مسئله، مسئله بسیار مهمی است که بایستی راه بیفتد.»

بنابراین در اینجا وظیفه پدافند غیرعامل پررنگ‌تر جلوه کرده و در رأس قرار می‌گیرد زیرا در دنیای پرچالش مملو از منازعات، مصون‌سازی کشور از طریق بالا بردن قدرت بازدارندگی، پایداری و مقاومت ملی، تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات متنوع پیرامونی در اولویت این سازمان قرار گرفته است.

اصول پدافند غیرعامل

در جنگ‌های نامتقارن امروزی برای مقابله با تهاجمات دشمن و کاهش خسارات ناشی از حملات زمینی، دریایی، هوایی نیاز است بسیاری از مراکز حیاتی اعم از نظامی و غیرنظامی، ارتباطی همچون فرودگاه‌ها، بنادر و پل‌ها، زیرساخت‌های محصولات کلیدی کشور مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و البته جمعیت مردمی وابسته به سازماندهی و برنامه‌ریزی همه‌جانبه پدافند دفاع غیرعامل در حفظ امنیت برای این دسته از موارد است و به طور کلی این سازمان هفت اصول اساسی برای اجرا در دست کار دارد.

مکان یابی:

مكان‌یابی، انتخاب بهترین و مطلو‌ب‌ترین نقطه و محل استقرار است، به طوری كه پنهان و مخفی نمودن نیروی انسانی، وسایل و تجهیزات و فعالیت‌ها را به بهترین وجه امكان‌پذیر سازد. بنابراین، اگر مكان‌یابی به خوبی انجام شود، به كارگیری و استفاده از وسایل و ابزار مصنوعی جهت  استتار و اختفا ضرورتی پیدا نمی‌كند و یا این ضرورت به حداقل ممكن تقلیل خواهد یافت.

استتار و اختفا:

فن و هنری كه با استفاده از وسایل طبیعی یا مصنوعی امكان كشف و شناسایی نیروها، تجهیزات و تأسیسات را از دیده‌بانی، تجسس و عكسبرداری دشمن كاهش داده، مخفی نموده و حفاظت نماید.

استتار، همرنگ‌سازی با محیط و اختفا، استفاده صحیح از عوارض طبیعی و مصنوعی زمین است، به طوری كه تشخیص هدف توسط دشمن به سختی انجام گرفته و یا با تأخیر انجام پذیرد.

پوشش:

پوشش، پنهان‌سازی و حفاظت تأسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی در برابر دید و تیر دشمن است. مهمترین ابزار جهت پوشش تجهیزات و تأسیسات عملیات دود است که به منظور پنهان کردن هدف از حسگرهای دشمن بکارمی رود. از مهمترین اقدامات پوشش در میدان جنگ می‌توان به دفن مین‌ها، قرار دادن تجهیزات در مواضع سرپوشیده و استفاده از پوشش‌های میدان جنگ مانند دود اشاره کرد.

تفرقه و پراكندگی:

گسترش، باز و پخش نمودن و تمركززدایی نیروها، تجهیزات، تأسیسات یا فعالیت‌های خودی، به منظور تقلیل آسیب‌پذیری آنها در مقابل تهدیدات، به طوری كه مجموعه‌ای از آنها هدف واحدی را تشكیل ندهند.

فریب:

كلیه اقدامات طراحی شده حیله‌گرانه كه موجب گمراهی و غفلت دشمن در نیل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحیح از توان كمی و كیفی طرف مقابل گردد.

جداسازی:

جداسازی و جابجایی تجهیزات حساس و ارزشمند قابل حمل از یک نقطه به نقطه دیگر جهت کاهش شناسایی و آسیب پذیری این اهداف.

مقاوم سازی و استحکامات:

ایجاد هرگونه حفاظ که در مقابل اصابت مستقیم بمب، راکت، موشک، گلوله، توپخانه، خمپاره و یا ترکش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسیدن به نفرات و یا تجهیزات گردد.

اعلام خبر:

آگاهی و هشدار به نیروهای خودی مبنی بر این که عملیات تعرضی دشمن نزدیک است، این هشدار که برای آماده شدن است، ممکن است چند دقیقه، چند ساعت، چند روز و یا زمانی طولانی‌تر از آغاز مخاصمات اعلام شود. تجهیزات و وسائل اعلام خبر شامل رادار، دیده‌بانی بصری، آژیر، پیام‌ها و آگهی‌های هشدار دهنده از طریق وسایل مختلف از جمله رسانه‌های گروهی است.

وظایف و اختیارات سازمان پدافند غیرعامل 

تجربه‌های کسب شده از هشت سال دفاع مقدس در جریان جنگ تحمیلی به ایران نشان از این امر است که مهاجمان برای فروپاشی و نابودی توان و زیرساخت‌های اساسی و مهمتر از آن توان نظامی  این کشور از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند و بنابراین این بر عهده پدافند غیرعامل است تا مانع انهدام مراکز حیاتی کشور و خنثی‌سازی تهدیدات شود.

دیده‌بانی از تهدیدات موجود علیه کشور و کاهش آسیب‌پذیری بخش‌های مختلف در برابر این تهدیدات و ایجاد بازدارندگی و تاب‌آوری ملی در بخش غیرنظامی از اصلی‌ترین و مهمترین اهداف و ماموریت‌های سازمان پدافند غیر عامل است اما در اینجا به اختصار به بیان مواردی از وظایف این سازمان می‌پردازیم.

• تصویب سیاست‌ها و خط مشی‌های پدافند غیرعامل
• ایجاد زمینه‌های منایب فرهنگی به منظور ارتقای آگاهی در خصوص پدافند غیرعامل
• تصویب ضوابط و دستورالعمل‌های مرتبط با آیین‌ها
• تعیین مصادیق تأسیسات زیربنایی ساختمان‌های حساس و شریان‌های اصلی و حیاتی کشور
• تصویب سطح بندی و اولویت‌بندی مراکز تحت پوشش براساس پیشنهاد دستگاه مربوطه
• تصویب طرح‌های پدافند غیرعامل و برآورد اعتبار مورد نیاز آن
• بررسی و تأیید نتایج ارزیابی‌ها از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل به منظور اصلاح و بهینه‌سازی طرح‌ها و روش‌ها
• نظارت بر اجرای صحیح آیین‌نامه‌ها 
• ایجاد هماهنگی لازم در دستگاه‌های اجرایی به منظور توسعه و ارتقای آگاهی در رعایت پدافند غیرعامل

در گزارش بعدی با اقدامات بی‌سابقه سازمان پدافند غیرعامل در عصر انقلاب اسلامی آشنا خواهید شد. 

گزارش از: ساراکیا

انتهای پیام/