به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز،براساس اطلاعات موجود تـا سـال ۱۳۸۴ صنایـع بیشـترین سـهم را در آلودگـی هوای شهر تبریز داشـتند، اما این روز‌ها بـا گازسـوز شـدن قسـمت اعظـم واحدهـای صنعتـی از جمله نیــروگاه حرارتــی، بیشـترین سـهم آلودگـی این شـهر مربـوط بـه خودرو‌ها بوده که این امر هم بــه دلیــل فرســودگی آنهاست.

نامگذاری روز ملی هوای پاک در کشورمان به سال ۱۳۷۴ برمی‌گردد که ۲۳ سال از این رویداد گذشته که گفته می‌شود قدمت روز هوای پاک در ایران از کشور‌های فرانسه و ایتالیا بیشتر است.

از سویی روز هوای پاک در دنیا تحت عناوین مختلف از جمله روز بدون خودرو، روز بدون دود و ... به منظور جلب توجه مردم به موضوعات مربوط به حفظ محیط زیست و تامین زندگی سالم در کشور‌های مختلف نامگذاری شده و در ایران نیز بحران آلودگی هوا در شهر تهران و ۱۰ شهر آلوده دیگر از جمله شهر‌های تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز، اهواز و... مسوولان و دستگاه‌های ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا را بر این داشت تا به منظور ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه، از سال ۱۳۷۴ روز ۲۹ دی ماه را به عنوان روز ملی هوای پاک اعلام نمایند.

با این اوصاف این روز را بهانه قرار داده ایم، در تحلیل و گزارشی به علت اصلی آلودگی هوای یکی از کلانشهر‌های کشورمان یعنی شهر تبریز بپردازیم که روزگاری نه چندان دور این شهر به علت وجود داشتن باغ‌های فراوان و زیبا در داخل و حاشیه‌های کنار آن به عنوان باغ شهر ایران مطرح بود، ولی این روز‌ها فقط نام این باغ‌ها در تابلو‌های معابر عمومی، کوچه‌ها، شهرک‌ها، محلات و خیابان‌های این شهر بر جای مانده است.

واقعیت این است که این روز‌ها شـهر تبریـز بـا دارا بـودن جمعیـت نزدیک دو میلیـون نفـر، تــردد روزانــه نزدیک ۵۰۰ هــزار انواع خــودرو و با مصـرف سوخت ۱,۵ میلیـون لیتـر بنزیـن و به ویژه داشتن مراکـز صنعتـی مهمــی همچون نیــروگاه حرارتــی، مجتمــع پتروشــیمی، پالایشــگاه، ماشین‌ســازی و تراکتورسـازی و ده‌هــا کــوره آجرپــزی، موقعیـت توپوگرافـی و عـدم پراکنـش مؤثـر آلاینده‌هـا، به عنــوان یکــی از ۱۰ شــهر آلــوده کشــور بــه شــمار مــی‌رود.

با این حال نباید فراموش کرد، براساس اطلاعات موجود تـا سـال ۱۳۸۴ صنایـع بیشـترین سـهم را در آلودگـی هوای شهر تبریز داشـتند، اما این روز‌ها بـا گازسـوز شـدن قسـمت اعظـم واحدهـای صنعتـی از جمله نیــروگاه حرارتــی، بیشـترین سـهم آلودگـی این شـهر مربـوط بـه خودرو‌ها بوده که این امر هم بــه دلیــل فرســودگی آنهاست؛ بنابراین گفته می‌شود؛ حمل و نقل یکی از بزرگترین منابع آلودگی هواست و طبق برآورد‌ها مسوول بیش از ۶۰ درصد آلودگی هوای کلانشهر‌ها در ایران است. به طوریکه ۹۰ درصد مونوکسید کربن، ۵۱ درصد اکسید‌های نیتروژن، ۴۱ درصد ترکیبات آلی فرار و ۱۹ درصد دی اکسید منتشره در اتمسفر مربوط به خودروهاست.

در این ارتباط همچنین مطالعات نشان می‌دهد که آلودگی هوای ناشی از حمل و نقل افزایش خطر مرگ و میر و به ویژه مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و ریوی، آسم، عفونت‌های حاد دستگاه تنفسی، سرطان‌های ریه و مجاری تنفسی، بیماری مزمن انسداد ریه، کند ذهنی و عقب ماندگی کودکان و ... را به دنبال دارد.

باغ شهر ایران؛ سالی چند کیلو دود تولید می‌کند!

در همین راستا همچنین بــراســاس مطالعات صورت گرفته در سال‌های اخیر سـهم عمده آلودگــی هــوای کلانشــهر تبریــز یعنی بیش از ۷۰ درصد آن، مربوط به منابع متحرک یا همان وســایط نقلیــه بــوده و در حدود ۲۸ درصــد بقیـه را منابـع ثابـت از جمله صنایـع، مناطـق مسـکونی و تجـاری) بـه خـود اختصـاص داده اسـت. همچنیـن بـراسـاس طـرح بررسـی میـزان هیدروکربن‌هـای فـرار در هـوای تبریــز؛ ســهم منابــع مختلــف شــامل ۴۳,۸ درصــد ســهم حمــل و نقــل، ۴۱,۳ درصــد ســهم جایگاه‌هــای ســوخت گیری، ۱۴,۳ درصــد ســهم صنایــع، ۰,۶ درصــد ســهم منابــع خانگــی و تجــاری بوده است.

با این اوصاف، در اثر عوامل متعددی که به بخشی از آن‌ها اشاره شد، بحران آلودگی هوا در شهر‌های بزرگ و صنعتی کشورمان، چون تبریز و دیگر کلانشهر‌های دیگر ایران از جمله تهران، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز، اهواز و ... در اکثر مواقع سال از شرایط پاک خارج، و در وضعیت ناسالم و خطرناک قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر، در چند سال اخیر نیز تغییـرات اقلیمـی و آب و هوایـی موجب تشدید بحران‌های جدیدی همچون ریزگرد‌ها در منطقه شده که این امر هم به نوعی موجب افزایش بحران آلودگی هوا در شهر تبریز شده است. از جملــه آثــار ایــن تغییــرات می‌تــوان بــه بحــران دریاچــه ارومیــه، منفــی شــدن تــراز آبــی، پدیــدار شــدن تدریجــی کمبــود منابـع آبـی بـرای گسـترش فعالیت هـای صنعتـی، آلودگـی منابـع آب زیرزمینـی در نتیجـه پسـاب و پسـماند‌های شـهری و صنعتـی و ایجـاد بحران‌هـای زیسـت‌محیطی و بهداشـتی اشـاره کـرد.

نکته مهمتر اینکه، تا چند سال پیش مسوولان محیط زیست و شهری اعلام می‌کردند، علت اصلی آلودگی هوا در شهر تبریز بیشتر به خاطر تردد وسایل نقلیه و استقرار صنایع بوده، ولی امروزه کانون تولید ریزگرد‌ها از دریاچه ارومیه بر شدت آن افزوده است.

تبریز؛ چشم انتظار روز‌های پاک

از سوی دیگر، در برخی شهر‌های بزرگ آذربایجان‌شرقی و به ویژه در شهر‌ها و روستا‌های همجوار به استان آذربایجان‌غربی، و به خصوص شهروندان شهر تبریز در برخی از مواقع از سال، با معضل و چالش بزرگی به نام آلودگی هوا روبه رو هستند که به عقیده کارشناسان این حوزه بخش عمده این آلودگی هوا و ریزگرد‌های منطقه، مربوط به خشکیدگی دریاچه ارومیه است.

نا گفته نماند، به غیر مواردی که به آن اشاره شد، همچنین در دهه‌های اخیر به دلیل رشد روزافزون جمعیت و به تبع آن افزایش فاضلاب‌هــا و پســماند‌های شــهری، بر مشکلات کلانشهر‌ها افزوده شده، که در بیشـتر نقـاط بیـش از گذشـته موجـب نگرانـی مسـئولان شـده اسـت. عـدم مدیریـت مناسـب و دفـع نادرسـت پسـماند‌ها و عـدم کفایـت سیسـتم جمـع‌آوری از جملـه عواملـی اسـت کـه به طـور مشـهود در تخریـب محیطزیسـت نقـش دارد. نمونه تاسف بار این تلاش‌ها اینکه، نبـود برنامـه مدیریتـی خـاص بـرای ساماندهی و مدیریت پسـماند‌های عفونـی مراکـز درمانـی و کشـاورزی نیـز باعـث تشدید بحران آلودگی زیست محیطی در شهر تبریز شده است.

تبریز؛ شهر پاک برای همیشه رویا یا واقعیت؟

از این رو، متخصصان حوزه شهری و به خصوص کارشناسان مسائل زیست محیطی، برای کاهش و مدیریت بحران اثرات مخاطرات زیست محیطی در کلانشهر تبریز، برنامه‌های راهبردی، چون در اولویــت قــرار دادن سیاســت‌های حمــل و نقــل عمومــی در برنامه‌هــای توســعه اســتان، شناسایی و ساماندهی کانون‌های آلاینده درون شهری و برون شهری، مدیریت پسماند‌های کشاورزی، صنعتی، عفونی و خانگی و جلوگیری از آلودگی منابع آب و خاک شهرستان را پیشنهاد می‌کنند همچنین برای رسیدن به این راهبردها، بر اجرای سیاست‌های همچون توسـعه فضاهـای سـبز شـهری و جنـگل‌کاری، بـا اسـتفاده از مشـارکت مـردم، تکمیل شبکه دفع فاضلاب شهری، با استفاده از سرمایه بخش خصوصی، ایجـاد و تکمیـل زیرسـاخت‌های نـاوگان حمـل و نقـل عمومـی بـا مشـارکت بخـش خصوصـی، فرهنگ‌سازی در استفاده از حمل و نقل عمومی توسط شهروندان و... تاکید می‌کنند.

افزون بر آنچه گفته شد، همچنین برخی ناظران و کارشناسان برای رفــع آلودگی‌هــای زیســت محیطی در شهر تبریز، افزایش میزان بازیافت پسماند‌های شهری از ۳۰ درصد به بالای ۷۰ درصد، ایجاد حداقل یک مرکز مدیریت پسماند‌های صنعتی و ویژه، تولید حداقل ۵۰۰ تن کود آلی در روز و استفاده از آن به جای کود شیمیایی، افزایش ســرانه فضــای ســبز ســالانه یک مترمربــع بــا اولویــت فضــای ســبز مشــجر درون‌شــهری و کمربنــد ســبز، ورود ۴ هزار دســتگاه اتوبــوس و ۲ هزار دســتگاه مینی بــوس و ۳ هزار و ۶۰۰ دســتگاه تاکسـی جدیـد بـه نـاوگان حمـل و نقـل عمومـی درون‌شـهری، تحقـق میزان سـهم حمل و نقل عمومی در سـفر‌های درون شـهری تـا ۷۵ درصد و... را ضروری بیان می‌کنند.

منبع: فارس

انتهای پیام/