مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه فن‌آوری‌ گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: ساعت ۱۶ و ۵۵ دقیقه روز جمعه سوم آذر ماه مهر تابان در تهران غروب خواهد کرد و ساعت ۷ و ۱۱ دقیقه بامداد شنبه نقطه طلوع خورشید در تهران است؛ طول این شب (جمعه) ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه است که طولانی‌ترین شب سال به حساب می‌آید؛ ایرانیان باستان از این شب با نام یلدا یاد می‌کردند.

وی ادامه داد: هرچند شب‌های قبل و بعد از یلدا به میزان بسیار کمی در حد چند دقیقه از یلدا کوتاه‌تر هستند؛ اهمیت این موضوع زمانی بیشتر آشکار می‌شود که به آن توجه داشته باشید؛ ایرانیان باستان از زمان‌های دور نسبت به این تفاوت کوتاه زمانی در شب یلدا نسبت به شب‌های دیگر سال آگاهی داشتند.

زودترین غروب و  دیرترین طلوع خورشید در سال

عتیقی افزود: با نگاهی به سطح طلوع و غروب خورشید، اهل تحقیق مشاهده می‌کنند که حدود دو هفته قبل از یلدا  زودترین غروب و حدود دو هفته پس از اول دی ماه هر سال شاهد دیرترین طلوع خورشید خواهیم بود و این موضوع به این معنا نیست که یلدا طولانی‌ترین شب سال نباشد! چراکه برای محاسبه طول شب باید به هر دو مولفه لحظه طلوع و غروب آفتاب توجه کرد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تشریح کرد: توجه داشته باشید که ساعات ذکر شده‌ای برای تهران است و ممکن است این ساعات در سایر شهرها کمی متفاوت باشد اما در تمامی ایران در شب یلدا طولانی ترین شب را تجربه خواهیم کرد.

انقلاب زمستانی چگونه به وجود می‌آید؟

وی ادامه داد: برای توضیح آنکه چه اتفاق نجومی در یلدا حادث می‌شود، می‌توان گفت که خورشید علی‌رغم آنکه در مرکز سامانه خورشیدی قرار دارد و در حقیقت زمین به دور آن می‌چرخد، اما از دید ناظر زمینی حرکت ظاهری خورشید به روی کره آسمان است به این معنی که با گردش زمین از دید ناظر زمینی، خورشید دور زمین و روی صورت‌های فلکی منطقه البروج‌، بر خلاف جهت عقربه‌های ساعت جابه‌جا می‌شود؛ به این مدار حرکت ظاهری، دایره البروج می‌گوییم؛ از سوی دیگر با امتداد خط استوا‌ی کره زمین تا بی نهایت و ترسیم  آن روی کره آسمان،  استوای آسمان به دست می‌آید که کره آسمان را به دو نیم کره شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند.

عتیقی تشریح کرد: مدار دایره‌البروج و استوای آسمان باهم زاویه ۲۳ درجه دارند و بر این اساس این دو مدار در دو نقطه طرفین با یکدیگر تقاطع دارند؛ به این تقاطع، تقاطع اعتدالین گفته می‌شود که یکی اعتدال بهاری و دیگری اعتدال پاییزی نام دارد؛ بدیهی است که در زمان این دو اعتدال در سراسر کره زمین طول شب و روز با هم برابر باشد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تصریح کرد: تقاطع طرفین اعتدالین به نقاط انقلابین مشهور است؛ یکی از این نقاط انقلاب تابستانی و دیگری انقلاب زمستانی نام دارد؛ ساعت ۲۱ و ۵۳ دقیقه بامداد شنبه اول دی ماه خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد و در این زمان ساکنان نیمکره شمالی طولانی‌ترین شب و کوتاه‌ترین روز سال را شاهد هستند؛ این در حالی است که مردم آن نیم کره جنوبی در همین زمان در ابتدای تابستان و فصل گرما قرار دارند پس کوتاه‌ترین شب و طولانی‌ترین روز را پیش رو خواهند داشت.

ثبت یلدا در  فهرست آثار ملی کشور

وی بیان کرد: خوشبختانه در سال ۱۳۸۷ خورشیدی یلدا در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد؛ امیدواریم این میراث نیک نیاکان پاک این سرزمین، به همت مسئولان مربوط به ثبت جهانی هم برسد.

عتیقی گفت: یلدا واژه ای سوریانی به معنای زایش است که اشاره به طلوع مهر تابان پس از طولانی‌ترین شب سال دارد و از پیروزی نور و ظلمت حکایت می‌کند؛ بنا بر گفته برخی منابع درباره ایرانیان باستان، شب یلدا نقطه آستانه خلقت است و بر این اساس از حدود هشت هزار سال قبل تاکنون آیین یلدا در ایران رواج پیدا کرد؛ حتی برخی از جشن‌های مسیحیان هم بی‌ربط به این آیین نیست.

بیشتر بخوانید: چراغانی طبیعی آسمان/ مهمانان ناخوانده‌ای که زمین را نورانی می‌کنند

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: از گذشته‌های دور مرسوم بوده که خانواده‌ها در شب یلدا به منزل یکی از بزرگان فامیل می‌رفتند و دور هم جمع می‌شدند تا ضمن گفتگوی صمیمانه یا کتابخوانی از جمله شاهنامه خوانی و تفأل به دیوان حضرت حافظ فرصتی فراهم آید تا کوچکترها از تجارب بزرگترهای خود در فامیل بهره‌مند شوند از سوی دیگر با روش صحیح زندگی او بیش از پیش آشنا شوند.

وی یادآوری کرد: به دلیل اهمیت بهره گیری از تکنولوژی نوین و ارتقاء سطح آگاهی از طریق فضای مجازی، متاسفانه در چنین مناسبت‌هایی فرصت گفت و گوی چهره به چهره با بزرگترها از قشر جوان و نوجوان با سرگرم شدن در این فضاها سلب می‌شود و چه خوب است فرصت را مغتنم شمرده و به ارتباط رو در رو بیشتر بپردازیم.

انتهای پیام/