به گزارش  خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، وقتی از زیبایی، معماری، شکوه و اصالت آثار تاریخی صحبت می کنیم، بدون شک یکی از اولین نام هایی که به ذهنمان می رسد، اصفهان، نگین گردشگری ایران و جهان است، اما باید دانست که شکوه تاریخیِ اصفهان، تنها به ظواهر، عمارت ها، پل ها و میدان ها ختم نمی شود، گنجینه ای در این شهر هزار رنگِ هزار نقش آرمیده است که شکوه تاریخ را با روح زلال معنویت درآمیخته است به نام قبرستان تخت فولاد.

  در جنوب شرقی اصفهان محدوده ای به مساحت ۷۵ هکتار وجود دارد که از شمال به خیابان میر، از جنوب به خیابان سعادت آباد و محوطه دانشکده پرواز، از شرق به خیابان بهار و از غرب به خیابان مصلی می رسد. آرامستان تخت فولاد در اصفهان نگین زیارت گاه های جهان و دومین قبرستان مقدس پس از وادی السلامِ نجف است.

وجود آثاری چند در این محدوده، مانند قبر یوشع نبی در تکیه «لسان الارض» قدمت تخت فولاد را به دوران قبل از اسلام می‌رساند.

درباره وجه تسمیه این قبرستان نیز روایت های مختلفی وجود دارد. بر اساس روایت شاردون در دوره دیلمیان، یکی از سرداران نظامی به نام «پولاد بازو» در این محل قصر کوچکی داشته‌است و تخته سنگی سکو مانند را برای نشستن و تماشای رقابت کشتی‌گیران ساخته بود. همچنین سنگ قبری از عارف قرن پنجم به نام «بابا فولاد حلوایی» در این قبرستان قرار دارد؛ مشخص نیست که آیا کنیه او برگرفته از اسم این مکان است یا بالعکس.

تا پیش از صفویان و بعد از آن این مکان، محلی برای تجمع دراویش بوده و خانقاهی هم در آن احداث کرده بودند که با نام آرامگاه بابا رکن‌الدین شناخته می‌شود.

در زمان صفویه در کنار این قبرستان کاروانسرایی احداث شد که آخرین منزلگاه کاروان هایی بوده که از جنوب وارد اصفهان می‌شده‌اند در دوران صفویه این قبرستان یک گورستان اختصاصی تلقی می‌شده و تنها بزرگان مملکتی در آن به خاک سپرده می‌شدند.

در زمان شاه سلیمان صفوی محدوده گورستان تخت فولاد به حداکثر وسعت خود رسید، به‌طوری‌که گفته می‌شود در این زمان ۴۰۰ تکیه و خانقاه وجود داشته‌است. از اواخر دوره صفوی به خصوص زمان شاه سلطان حسین تخریب تکایای تخت فولاد آغاز شد. ملا محمد باقر مجلسی که از علمای بزرگ اواخر عهد شاه سلیمان و اوایل سلطنت شاه سلطان حسین بود، حکم اخراج اهل تصوف از اصفهان و تخریب تکایای آن‌ها در تخت فولاد را داد.

این اثر به‌طور یکجا و پس از آن اجزای آن یک به یک در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌ است ، در میان هر یک از قطعه‌های تخته فولاد آرامگاه یک یا چند تن از مشاهیر نامدار قرار دارد و آن قطعه به عنوان تکیه و به نام آن فرد نامیده می‌شود.

مکان‌های مهم و تاریخی ثبت شده ملی تخت فولاد عبارتند از: تکیه میرفندرسکی معروف به تکیه بختیاری‌ها،سنگ قبر بابا فولاد حلوائی،آرامگاه بابا رکن‌الدین،تکیه آغا باشی، تکیه آقا حسین خوانساری، تکیه آقامجلسی ، تکیه بروجردی ها، تکیه تویسرکانی و ...

تخت فولاد اصفهان یکی از قطب های پنهان گردشگری اصفهان است که بیش از ۸۵۰ فقیه و مجتهد، ۱۲۰ نفر وعاظ و خطبا، ۵۵ نفر نویسنده و روزنامه نگار، ۱۲۰ هنرمند، ۷۵ دانشمند در زمینه های نجوم و ریاضی، ۲۰ نفر از حکما وفلاسفه، ۲۳۰ نفر شاعر و دیگر افراد ویژه و مشهور که همگی در بُعد ملی و بین المللی مشهور هستند، در این مجموعه مدفون هستند.

البته بیش از ۷۷۰۰ نفر از شهدای انقلاب و دفاع مقدس نیز در گلستان شهدا که یکی از تکایای تخت فولاد به شمار می رود، مدفون هستند که ۲۲۰ نفر آنها از سرداران شهید هستند و این یکی از وجه تمایز تخت فولاد نسبت به سایر قبرستان هاست.

ممنوعیت دفن عمومی در تخت فولاد

مدیر قبرستان تخت فولاد  در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، این اثر تاریخی را یکی از مهم ترین آثار تاریخی استان اصفهان می داند؛ تاریخچه این مکان به قبل از اسلام بر می گردد، چراکه در محدوده لسان الارض، یکی از پیامبران قوم بنی اسرائیل به نام یوشع النبی به خاک سپرده شده است.

هرچند که از قرن ها پیش مردم اصفهان اموات خود را در جای جای این گورستان به خاک می سپردند اما با گذشت زمان و بارز شدن اهمیت تاریخی  این منطقه، از سال 1365 دفن عمومی اموات در تخت فولاد ممنوع شد.

پس از این تصمیم، تخت فولاد صرفا به مکان تاریخی، معنوی و گردشگری تبدیل شد و مردم اصفهان برای دفن اموات به گورستان باغ رضوان و سایر گورستان های اطراف شهر مراجعه می کنند.

سیدعلی معرک نژاد مدیر مجموعه تاریخی تخت فولاد  در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، می گوید: معماری خاص مقبره ها و تکایا، آرامگاه علما، ادبا، مجتهدین و شخصیت های برجسته تاریخ اسلام، تخت فولاد را به یک موزه روباز و قطب گردشگری اصفهان تبدیل کرده است.

ممنوعیت هرنوع دخل و تصرف جدید در تخت فولاد

مدیر مجموعه تاریخی تخت فولاد از طرح "سیاست کلان تخت فولاد" به عنوان مهم ترین طرح اتخاذ شده یاد می کند که شکل فعلی گورستان را ثبت کرده و اجازه هیچ گونه دخل و تصرف و ساخت و ساز جدید در این مجموعه را نمی دهد.

وی می گوید: بحث تصرف در محدوده قبرستان تخت فولاد به بهانه گسترش بافت شهری و خیابان های اطراف این مجموعه شایعه ای بیش نیست و ما به هیچ عنوان اجازه چنین کاری را به هیچ شخص و مجموعه ای نمی دهیم.

تنها فعالیت عمرانی که در این قبرستان انجام می گیرد، طرح های مرمت و احیا است، برای مثال برخی آرامگاه ها با گذشت زمان دچار فرسودگی شده و طاق های ورودی آنها در حال تخریب است که ما موظفیم با حفظ معماریِ تاریخی به مرمت این آثار بپردازیم. علاوه بر این، برای برخی شخصیت های برجسته که سال ها پیش در این مجموعه به خاک سپرده شده اند و فاقد بنای آرام گاهی مناسب هستند، اقدام به ساخت مقبره مناسب و مطابق با بافت تاریخی تخت فولاد کرده ایم.

طرح جامع تخت فولاد

طرح جامع تخت فولاد یکی از مهم ترین اقدام های است که به عقیده مدیر قبرستان تخت فولاد برای مدیریت، حفاظت و توسعه گردشگری این مجموعه انجام شده است: سال گذشته جلساتی با حضور یک هزار نفر از نخبگان، علما، هنرمندان، ادبا، فرهنگ دوستان و پژوهشگران برگزار و طرح های مهمی تبیین شد.

 از طرف دیگر با قرار دادن دفتر نظرات مردمی در مجموعه تخت فولاد ، آرا مردم جمع آوری و با طرح های تبیین شده ترکیب شد و درنهایت طرح های مهم عمرانی و فرهنگی به تصویب رسید که مرحله به مرحله در حال انجام و پیاده سازی طرح ها هستیم.

 مهم ترین طرح های فرهنگی تخت فولاد

مدیر مجموعه تاریخی فرهنگی تخت فولاد،مهم ترین طرح های فرهنگی مجموعه را تهیه نرم افزار اندرویدی تخت فولاد ، مراسم بزرگداشت برای مشاهیر مدفون در این گورستان، برپایی نمایشگاه ملی ایران با موضوع تخت فولاد در مرکز اسناد ایران در تهران برشمرد.

خواهر خواندگی تخت فولاد و وادی السلام

سیدعلی معرک نژاد می گوید: طرح های مناسبی برای شناخت مجموعه تخت فولاد در بخش های بین المللی انجام و تورهای مختلف گردشگری برای کشورهای مختلف در نظر گرفته شده است.

هم اکنون قرار است بین دو گورستان تاریخی و مقدس وادی السلام شهر نجف و قبرستان تخت فولاد اصفهان عقد خواهر خواندگی برقرار شود، اولین جلسه این قرارداد برگزار شده و هم اکنون در حال رایزنی و انجام مذاکرات برای بررسی این طرح مهم هستیم.

علاوه بر این، تلاش و مذاکره برای ثبت تخت فولاد در شبکه مهم ترین گورستان های تاریخی جهان در حال انجام است.

انتهای پیام /س

 گزارش از سولماز محمدی