علی مراد اکبری معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در ارتباط با ۱۴ آذر، روزجهانی خاک به تشریح میزان فرسایش خاک، اهمیت خاک نسبت به منابع آبی، میزان بودجه سالانه در برنامه ششم توسعه و قاچاق خاک پرداخت و راهکارهایی برای حل این معضلات ارائه کرد که متن آن به شرح زیر است:

 بی توجهی به منابع خاکی زنگ خطری برای امنیت غذایی

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به آنکه مسئله خاک از آب مهم تر است، چرا این منبع حیات بشر نسبت به آب مورد غفلت قرار گرفته است؟

اکبری: اگرچه آب و خاک دو عنصر پایه تولید هستند، اما به اعتقاد بنده اهمیت خاک نه تنها از آب کمتر نیست بلکه به سبب آنکه خاک مخزن آب است و منابع آبی همیشه در بستر خاک به تولید تبدیل می شود، به مراتب مهم تر است.

اگر منابع خاک کشور دچار مشکل شود به طوریکه نتوانیم ظرفیت نگه داری آب در خاک را بالا بریم  یا  به سبب آلودگی خاک و فقدان مدیریت نتوانیم اصلی ترین بستر تولید را فراهم  و از منابع خاکی حفاظت و مراقبت کنیم، شکی نیست که در امر تولید دچار مشکل خواهیم شد.

کشورهایی که از منابع خاکی شان نتوانند بنا به هر دلیلی حفاظت کمی و کیفی داشته باشند، بی شک در آینده با چالش هایی در تامین امنیت غذایی روبرو خواهیم شد.

تشکیل یک سانتی متر خاک،   ۱۰۰ تا هزار سال زمان نیاز دارد

باشگاه خبرنگاران جوان: چرا برخی کارشناسان معتقدند که اهمیت خاک از آب بیشتر است و نباید مورد غفلت قرار گیرد؟

اکبری: خاک بالعکس آب عنصر تجدید پذیر نیست و اگر باشد، تجدید پذیری آن در یک یا دو نسل اتفاق نمی افتد چرا که  تشکیل یک سانتی متر خاک در بستر سنگ مادر ۱۰۰  تا هزار سال زمان نیاز دارد که به همین علت نمی توان گفت خاک تجدید پذیر است و اگر کشوری از آن غفلت کند به طوریکه این منبع با ارزش را از دست بدهد، قرن های متمادی طول می کشد تا مجددا صاحب این ذخایر ارزشمند شود.

ردپای خاک برای اولین بار در برنامه ششم توسعه دیده شد

باشگاه خبرنگاران جوان: برای بهبود کنترل وضعیت خاک در برنامه ششم توسعه چه اقداماتی انجام شده است؟

اکبری: در برنامه ششم توسعه برای اولین بار رد پای خاک در برنامه دیده می شود که در این برنامه مجلس دولت را موظف کرده که سالانه  ۵۰۰ هزار هکتار و در طول برنامه ۲.۵میلیون هکتار بهبود وضعیت خاک کشاورزی انجام شود.

اعتباری تا کنون به بهبود وضعیت خاک کشاورزی در برنامه ششم توسعه اختصاص نیافته است

باشگاه خبرنگاران جوان: منابع مورد نیاز برای تحقق اهداف برنامه ششم توسعه چقدر است؟

اکبری: اگرچه در برنامه ششم توسعه ۳ هزار میلیارد تومان بودجه برای تحقق اهداف بهبود وضعیت خاک کشاورزی پیش بینی شده، اما تا کنون رقمی اختصاص نیافته است.

بیشتر بخوانید: فرسایش سالانه 15 تن خاک در هر هکتار از عرصه های کشور

 ۱۸.۵میلیون هکتار اراضی قابلیت تولید در بخش کشاورزی را دارد

باشگاه خبرنگاران جوان: چه میزان از خاک های کشور، مناسب کشاورزی و بخش تولید است؟

اکبری: کشور ما حدود ۱۶۵ میلیون هکتار وسعت دارد که از این میزان  ۵۰ میلیون هکتار قابلیت تولید در بخش کشاورزی را دارد که به علت محدودیت منابع آبی تنها می توان از ۱۸.۵ میلیون هکتار از خاک های کشور استفاده کرد.

هم اکنون ۱۸.۵ میلیون هکتار  اراضی در چرخه تولید قرار دارد که از این میزان ۸.۵ میلیون هکتار  را کشت  آبی و مابقی دیم به خود اختصاص داده است.

۶۰ درصد خاک های کشور کمتر از یک درصد ماده آلی دارد

باشگاه خبرنگاران جوان: در زمینه خاک با چه چالش ها و مشکلاتی روبرو هستیم؟

اکبری: فرسایش خاک و کاهش مواد آلی اراضی  از چالش های  اصلی پیش روی ما به شمار می رود.

اگرچه فرسایش خاک در همه جای دنیا اتفاق می افتاد، اما نرخ فرسایش خاک در کشور ما از متوسط جهانی به مراتب بالاتر است. اعداد و ارقام مشخصی را نمی توان برای آن اعلام کرد چرا که اظهار نظر متفاوتی در این باره وجود دارد.

یکی دیگر از مشکلات ما این است که ۶۰ درصد خاک های کشور کمتر از یک درصد ماده آلی دارند، درحالیکه این عدد باید بالای 2 درصد باشد؛بنابراین این موضوع  موجب شده تا نگهداری آب در خاک و میزان جذب مواد غذایی توسط گیاه به مراتب کاهش یابد و درنهایت بر تولید اثر منفی بگذارد.

در خاک شناسی،  ۶نوع کلاس خاک داریم که از مجموع ۱۸.۵میلیون هکتار اراضی قابل کشت تنها ۱.۳ میلیون هکتار معادل۱۵ درصد خاک های کشور در کلاس یک و مابقی به سبب یک یا چند محدودیت شوری، زهدار بودن، قلیاییت، توپوگرافی، سنگ دار بودن، عمق خاک و...در کلاس  ۲و ۳و تعداد کمی در کلاس ۴ قرار دارد، این درحالی است که کلاس۱ تا ۳ بهترین خاک کشاورزی را دارد.

با توجه به آنکه حدود ۳ تا ۴ میلیون هکتار از اراضی کشور شور تا نیمه شور هستند، از این رو ای سی خاک در مناطق گرم و خشک کشور همچون خوزستان، کرمان و... به مراتب بالاتر است که با عملیات تسریع آب سعی می کنیم همه ساله بخشی را در اختیار تولید و گیاه قرار دهیم.

عوامل متعددی در فرسایش خاک کشور موثر است

باشگاه خبرنگاران جوان: چه عواملی در فرسایش خاک به عنوان یکی از چالش های پیش روی کشور تاثیر گذار است؟

اکبری: کاهش پوشش گیاهی در اراضی مرتعی، ضعف مراتع، شخم در جهت شیب اراضی دیم ، آبیاری سطحی به علت عدم رعایت اصول فنی و مهندسی و رگبارهای شدید باران درموضوع فرسایش خاک تاثیر بسزایی دارد که در این راستا سازمان جنگلها و مراتع با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری و معاونت امور آب و خاک با اصلاح روش های آبیاری تحت فشار، سامانه های نوین آبیاری اعم از قطره ای، بارانی، طیف در زراعت ، شخم در جهت خلاف شیب ، تجهیز و نوسازی اراضی، توزیع یکنواختی آب در مزارع و احداث باغات دیم در مزارع شیب دار در نظر دارد تا میزان فرسایش خاک کشور را کاهش دهد.

"پیش به سوی رفع آلودگی خاک " شعار روزجهانی خاک در سال جاری

باشگاه خبرنگاران جوان: برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای 14 آذر (روز جهانی خاک) چیست؟

اکبری: همه ساله  ۱۴ آذر در مقر سازمان فائو روز جهانی خاک برگزار می شود و امسال برای دومین بار این روز را در کشور با حضور بسیاری از صاحب نظران و متخصصان و تیمی از نمایندگان فائو برگزار می کنیم تا اهمیت خاک را به عنوان یک منبع طبیعی، سرمایه ملی، بستر حیات و نقش اساسی آن  در استمرار امنیت غذایی و رشد جوامع بشری و همچنین تغییرات آب و هوایی و چرخه کربن بر همگان روشن سازیم.

امسال شعار روز جهانی خاک، پیش به سوی رفع آلودگی خاک، نامگذاری شده است.

گفتنی است که مدیریت خاک در بحث  کنترل ریزگردها، گرد و غبار و همچنین ذخیره منابع آب در برابر سیل، خشکسالی و حفظ تنوع زیستی بر روی کره زمین تاثیر بسزایی دارد.

فرسایش و آلودگی خاک تهدید جدی زیست محیطی در دنیا به شمار می رود

باشگاه خبرنگاران جوان: چه عواملی محیط زیست کشور را تهدید می کند؟

اکبری:  فرسایش خاک و آلودگی خاک همچون آلودگی های نوظهور مثل نانو ذرات ها دو تهدید جدی زیست محیطی در دنیا و کشور ما به شمار می رود که عواملی همچون استفاده از کودهای شیمیایی، سموم، پساب ها، استفاده از آب های شور و آب های نامتعارف که املاح شان بالاست، در آلودگی خاک تاثیر بسزایی دارد.

لایحه حفاظت از خاک به زودی تصویب می شود

باشگاه خبرنگاران جوان: وضعیت لایحه حفاظت از خاک که مدت ها در مجلس بلاتکلیف مانده بود به کجا رسید؟

اکبری: مدت هاست که لایحه حفاظت از خاک در صحن علنی مجلس تصویب شده  و هم اکنون به سبب چند ایراد جزئی از سوی شورای نگهبان که قابل رفع است، ابلاغ نشده است و به محض آنکه مجددا به مجلس بیاید، ایرادات آن را رفع خواهیم کرد چرا که در جلوگیری از تجارت و قاچاق خاک تاثیر بسزایی دارد.

آماری از قاچاق خاک گزارش نشده است

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به آنکه مباحث اخیر مطرح شده در خصوص موضوع قاچاق خاک نگران کننده است، آیا موضوع قاچاق  به عنوان یکی از مسئولان ذی ربط  تایید می کنید؟

اکبری: با وجود آنکه حدود چهار سال است که بنده معاون آب و خاک کشور هستیم، تاکنون یک مورد در این زمینه به بنده گزارش نشده است.

اخیرا کلیپی در فضاهای مجازی مبنی بر خروج خاک از کشور منتشر شد که ما این کلیپ را بررسی کردیم  و اصلا این موضوع هیچ ارتباطی به قاچاق خاک کشاورزی نداشت و مربوط به یک معدن بود.

صدور مجوز دفتر خاک کشاورزی برای اولین بار در کشور

باشگاه خبرنگاران جوان: درباره لایحه حفاظت از خاک چه برنامه هایی دارید؟

اکبری: تهیه لایحه حفاظت از خاک، همکاری با انجمن علوم خاک، موسسه تحقیقات خاک و آب در قالب تفاهم نامه، همکاری با موسسات بیوتکنولوژی کشور در خصوص تعیین طرح های تحقیقاتی بخش خاک و مشارکت فعال  در طرح پایش خاک، تهیه و تدوین برنامه راهبردی خاک کشاورزی،تدوین بهبودهای شاخص های بهره وری در بخش کشاورزی، ارتقای بهره وری خاک، جلوگیری از فرسایش و آلودگی خاک، جلوگیری از تغییر بی رویه کاربری اراضی و کاهش شور شدن اراضی، کنترل و پیشگیری از فرسایش خاک با به کارگیری فناوری های نوین از جمله برنامه های پیش روی معاونت امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی به شمار می رود.

مجوز تشکیل دفتر خاک کشاورزی صادر شده و برای اولین بار مدیرکل آن منصوب می شود که با تشکیل این دفتر مباحث خاک به صورت تخصصی پیگیری می شود، این درحالی است که در گذشته مباحث آب و خاک با یکدیگر پیگیری می شد.

با توجه به آنکه یکی از کشورهای پیشرو در زهکشی  دنیا محسوب می شویم، به دنبال آن هستیم که خاک کشاورزی را با ارتقای سطح حاصلخیزی خاک، تعیین استانداردهای استفاده از آب های نامتعارف در بخش کشاورزی، بررسی مدیریت پارامترهای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی برای تولید محصول سالم افزایش دهیم چرا که اگر آلودگی خاک نداشته باشیم یا به عبارتی میزان آلودگی خاک کم باشد، بی شک این امر در ارتقای سطح کمی و کیفی محصولات تاثیر گذار است.

کشاورزی حفاظتی در کاهش فرسایش خاک اثر گذار است

باشگاه خبرنگاران جوان: برنامه وزارت جهاد کشاورزی برای بخش کشاورزی حفاظتی چیست؟

اکبری: در برنامه ششم توسعه ، بحث کشاورزی حفاظتی را دنبال می کنیم چرا که کشاورزی حفاظتی موضوعی مهم در تثبیت سرمایه و تولید و کاهش فرسایش خاک به شمار می رود به طوریکه آخرین گزارش ها در بخش کشاورزی حفاظتی در یکی از مزارع دیم نشان می دهد که تولید به ۵ برابر افزایش یافته است.

در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان و ایلام حدود  ۱۸۰ هزار هکتار زهکشی زیر زمینی انجام دادیم که این امر  در تخلیه اصلاح آب های اضافی خاک، اصلاح و کاهش شوری خاک و افزایش تولید در هکتار تاثیر گذار است.

با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر اهمیت خاک نسبت به آب،  پیشنهاد بنده به مسئولان آن است که به موضوع خاک توجه جدی داشته باشند چرا که بی توجهی به محیط زیست آسیبی نیست که بتوان آن را پیشگیری و علاج کرد.

گفت و گو از آزاده محبی

انتهای پیام/