به گزارشگروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،کتابخانه و موزه ملی ملک از سوی حاج‌حسین آقا ملک در سال ۱۳۱۶ وقف آستان قدس رضوی شد و هم‌اکنون یکی از مؤسسه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی است که به شیوه غیردولتی و غیرانتفاعی در چارچوب وقف‌نامه شخص حاج حسین آقای ملک فعالیت می‌کند.

حاج حسین‌آقا پسر حاج محمدکاظم ملک‌التجار بازرگان و زمین‌دار بزرگ دوره قاجار بود که همه ثروت پدری را در راه فرهنگ کشور خرج کرد.

آنچه وقف شد افزون بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی شامل فرش‌ها، لوسترها، مبلمان و تابلو‌های نقاشی بود که او به عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آن‌ها استفاده می‌کرد.

طبق وقف نامه، کتابخانه ملی ملک همه روزه به جز تعطیلات برای استفاده عموم باز است، اما «بیرون دادن و بردن کتاب» ممنوع است و کتاب‌ها باید در محل کتابخانه و طبق آداب مترتب بر آن مطالعه شوند.

نمایشگاه حاج حسین آقا ملک

موزه ملی ملک شامل یک نمایشگاه دائمی از اتاق شخصی حاج حسین آقا ملک است که نشان می‌دهد وی در چه فضا و مکانی زندگی می‌کرده، همچنین بسیاری از لوازم و ابزار‌های کار شخصی وی در این بخش از نمایشگاه به نمایش درآمده است.

در ابتدای ورود به این نمایشگاه مجموعه تصاویر و نقشه‌ای از موقوفات حاج حسین آقا ملک نشان داده شده و در ادامه، تصاویر گوناگونی از دوره‌های مختلف حیات وی، مجموعه‌ای از مصاحبه‌هایی که در زمان حیات حاج حسین آقا با وی انجام گرفته و تقدیرنامه‌هایی که به پاس فعالیت‌هایش به وی اهدا شده آمده است.

در یکی از ویترین‌های این نمایشگاه مجموعه وسایل شخصی حاج حسین آقا به همراه زندگی نامه خود نوشت او قرار داده شده ا. و در ویترین‌های دیگر نیز سه نسخه از کتاب‌هایی دیده می‌شود که وی با دقت زیاد گردآوری کرده است.

در انتهای نمایشگاه اتاق مخمل حاج حسین آقا بازسازی شده، در این اتاق علاوه بر مبلمان، فرش‌ها و چراغ‌هایی که روزگاری در منزل وی قرار داشتند، عقدنامه امیرکبیر با خواهر ناصرالدین شاه قاجار و تصویری نقاشی شده از حاج کاظم ملک التجار نیز قرار دارد.

نمایشگاه دائمی آثار خاندان غفاری و کمال الملک

​خاندان غفاری یکی از خانواده‌های بسیار مهم در عرصه نقاشی قاجاری در ایران است. تاثیر هنرمندان این خانواده بر تحول نقاشی ایرانی موزه ملک را بر آن داشت تا به عنوان یکی از موزه‌هایی که گنجینه دار آثار کمال الملک و خاندان غفاری بود، بخشی از فضای خود را به نمایش آثار این خاندان اختصاص دهد.

به منظور آشنایی بازدیدکنندگان با این خانواده، در ابتدای نمایشگاه شجره نامه خاندان غفاری قرار داده شده است. در طرح نمایشگاه، آثار در دو گروه قرار گرفتند، بخشی از فضای نمایشگاه به نمایش آثار محمد غفاری (کمال الملک) اختصاص یافت و بخش دیگر به نمایش آثار سایر نقاشان خاندان غفاری.

بر روی دیوار‌های نمایشگاه ۹ اثر از محمد غفاری به نمایش درآمده و در قسمت مرکزی نمایشگاه نیز آثاری از صنیع الملک و ابوتراب غفاری دیده می‌شود.

در بخشی دیگر نیز مجسمه‌ای از کمال الملک به نمایش گذاشته شده که اکثر بازدید کنندگان با آن عکس یادگاری می‌گیرند.

نمایشگاه دائمی آثار اهدایی بانو عزتملک ملک

در این مجموعه تاریخی - فرهنگی که یازده نمایشگاه دائمی و یک نگارخانه برای نمایشگاه‌های دوره‌ای دارد، شاهد نمایشگاه دائمی آثار اهدایی بانو عزت‌ملک ملک دختر بزرگ حاج حسین آقا ملک هستید، تمامی این آثار اصل را دختر ایشان زمانی که در قید حیات بود وقف مجموعه ملک کرد.

اکثر آثار در این مجموعه را دختر حاج حسین آقا ملک از حراجی‌های کشور‌های مختلف خریداری کرده و زمانی که متوجه می‌شد یک اثر ایرانی به دلایلی از کشور خارج شده، تلاش می‌کرد تا آن را به ایران بازگرداند.

عزتملک در دوم آذر ماه ۱۳۸۵ طی مراسمی، مجموعه اهدایی خود را با ۴۷ قطعه اثر نفیس در موزه ملی ملک به نمایش گذاشت، قرآن‌های نفیس، قطعات خوشنویسی، تابلو‌های رنگ و روغن و آبرنگ، دو سند وقفنامه و مبایعه نامه از جمله آثار برگزیده هنرمندان ایرانی دوره صفویه و قاجارهستند که در این گنجینه نگهداری می‌شوند.

نمایشگاه دائمی «هنر و زندگی»

نمایشگاه دائمی «هنر و زندگی»، درنگی کوتاه برای بازاندیشی به زندگی، سبک و شیوه زیست در ایران و توجه به پیوندی است که میان مردمان این روزگار با گذشته و آینده برپا و برجای خواهد بود.

نمایشگاه هزار داستان

همچنین نمایشگاه دائمی هزار داستان که شامل گزیده‌های داستان‌های ایرانی - اسلامی است، در این موزه به نمایش درآمده است، در این نمایشگاه گزیده‌ای از قصه‌های مذهبی، حماسی، ادبی، عامیانه و اسطوره‌ای ایران به نمایش گذاشته شده است.

نمایشگاه هزار داستان گزیده‌ای است از آنچه که طی صد‌ها سال سینه به سینه در میان ایرانیان نقل شده و گاهی به نظم درآمده و گاه به نثر نوشته شده است.

نمایشگاه تمبر

نمایشگاه تمبر انعکاسی از نگاه کلکسیونری حاج حسین آقا ملک به تمبر است، در این نمایشگاه علاوه بر نگاهی تاریخی به تمبر ویژگی‌های بسیاری برای نمایش آثار در نظر گرفته شده از جمله تمبر‌هایی که از مواد مختلف مانند چرم، پودر شهاب سنگ، شیشه، پوست ماهی و یا تمبر‌هایی که در چاپ آن‌ها اشتباهاتی رخ داده است.

تمبر‌های نخستین ایران، تمبر‌های دوره قاجار و پهلوی، تمبر‌های مالی، تمبر خارجی و اتحادیه‌ی پست جهانی، تمبر‌های خاص (روچاپ، اشتباه چاپ و دندانه)، پاکت و کارت پستال و تمبر‌های جمهوری اسلامی از جمله تمبر‌هایی است که در سالن تمبر می‌توانید مشاهده کنید.

یکی از ویژگی‌های قابل توجه و جذاب برای مخاطبان سالن تمبر این است که می‌توانند با استفاده از دستگاهی که در این سالن تعبیه شده اقدام به تهیه تمبر شخصی خود به صورت رایگان کنند.

نمایشگاه دائمی سکه

مجموعه سکه کتابخانه و موزه ملی ملک، حدود ۹هزار قطعه سکه و مدال تاریخی از دوره‌های گوناگون زندگی بشر از زمان پیدایش سکه را در خود جای داده که بخشی از آن‌ها در تالار سکه به نمایش درآمده است.

همچنین در این تالار بخشی ویژه به نمایشگاه موقت اختصاص داده شده که نادیده­‌های گنجینه سکه را به مناسبت­‌های گوناگون به نمایش می‌گذارد.

نمایشگاه دائمی خوشنویسی و نگارگری

​در این نمایشگاه برگزیده‌ای از قطعات، مرقعات و نسخه‌های نفیس خوشنویسی و نگارگری در برابر دید علاقمندان قرار گرفته است.

کتابخانه و موزه ملی ملک مجموعه متنوعی از آثار کتابت و نگارگری تولید شده توسط هنرمندان مشهور این رشته را در خود جای داده است.

در نمایشگاه دائمی کتابت و نگارگری، منتخبی از انواع خطوط اسلامی و مکاتب نگارگری در ادوار مختلف به نمایش درآمده است.

نمایشگاه دائمی هنر‌های لاکی

نمایشگاه هنر لاکی به معرفی این هنر می​ پردازد. در ابتدای نمایشگاه بازدیدکنندگان با نحوه ساخت آثار لاکی آشنا می‌شوند و در ادامه نمونه‌های برگزیده‌ای از آثار در قالب جلد نسخ خطی، قلمدان، وسرچسب دان نمایش داده شده است.

در کنار هر یک از جلد‌ها توضیحاتی به منظور آشنایی بیشتر مخاطبان آمده و در بخش دیگری از نمایشگاه نیز نمونه ابزار و ادوات کتابت به نمایش گذاشته شده‌اند.

نمایشگاه دائمی علوم اسلامی

یکی از سالن‌های تازه تأسیس کتابخانه و موزه ملی ملک «تالار علوم در ایران اسلامی» بود که همزمان با آیین گرامیداشت میلاد پیامبر اکرم (ص) در این موزه گشایش یافت.

در ابتدای سالن با طبقه‌بندی علوم مواجه می‌شوید که شامل مشتقات، ریاضیات و علوم تجربی است. در ۴ گوشه زون حساب شامل هندسه، جبر، موسیقی و ریاضیات، زون نجوم شامل علم نجوم، علم رصدخانه‌ها، ابزارآلات نجومی و احکام نجومی، زون علوم زمین شامل علم کشاورزی یا فلاحت، کانی‌شناسی، جغرافیا و تقویم کشاورزی و در نهایت زون پزشکی که شامل تشریح، داروشناسی و مشتقات علم طب همچون شناخت بیماری‌ها است را مشاهده می‌کنید.

در این سالن ۴۹ نسخه خطی و ۲ اسطرلاب را می‌بینید که یکی از آن‌ها مربوط به دوره صفوی است و دیگری تاریخ ندارد و بیشتر تزئینی است.

در دو طرف سالن هم به سایر علوم همچون فیزیک یا علم حیل قدیم، علم کیمیا یا شیمی امروزی، اپتیک یا نورشناسی و جانورشناسی و داروشناسی پرداخته شده است.

قسمت مرکزی تالار، به معرفی ۸ دانشمند اسلامی همچون جمشید غیاث‌الدین کاشانی، ابن‌سینا، فارابی، قطب‌الدین شیرازی، ابوریحان، عبدالرحمن صوفی‌رازی، خواجه‌نصیرالدین طوسی و زکریای رازی پرداخته شده است.

در انتهای سالن هم کورنولوژی سال‌شمار از تاریخ نسخ خطی در ایران تا دوره جدید روایت شده است.

منبع: فارس

انتهای پیام/