به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،ترانه های کار زمزمه هایی است ازشادی و خوشحالی تا شکایت از رنج روزگار که  همراه با نوایی خاص درمحیط کار شنیده می شود و فضای کار را از یکنواختی و خشکی رها می سازد و شوق وامید را درون مردان و زنان خسته از کار تقویت می کند . اشعار این ترانه ها از زبان ساده ترین انسان ها گرفته شده و تصویری طبیعی از احساسات دلدادگان جوان را بیان می کند.این ترانه های عام پسند در بیشتر مناطق کشورمان رسم بوده و نسل به نسل منتقل می شود.

 زنان ومردان از روزگاران قدیم  برای هرکاری ازجمله کشاورزی ،دامداری،بافندگی ،مشک زنی ، شیردوشی، قالی بافی ،برداشت گندم ، شکار ، عروسی وشادمانی ،سوگ وعزا آوازهای خاصی را می سرودند.

در واقع هر کاری  ترانه های خاص خود را داشت که هم از منظر فرم و شکل و هم ازلحاظ  مضمون و موضوع متفاوت اند . این ترانه ها دارای پیشینه طولانی است وهم اکنون هم کم و بیش در مناطق مختلف کرد نشین ادامه دارندو به عنوان بخشی از فرهنگ قومی، که  چهره حقیقی و عناصر زندگی وجزئی از فرهنگ  مردم آن منطقه را  نشان میدهد انعکاس می یابد.

آقای عزیزآلی نویسنده و محقق شهرستان مهاباد در گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد گفت: مردمان مناطق کردنشین بیشتر به کشاورزی ،دامداری وقالی بافی  مشغول هستند وترانه هایی که در هنگام  کار زمزمه می کنندخستکی ورنج توان فرسای کار راتسکین می دهند و در انتقال فرهنگ ها ،باورها،ارزشها وهنجار ها از نسلی به نسل دیگر نقش مهمی دارند.

صلاح خضری محقق کرد در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،می گوید:منظور از ترانه های کار ترانه هایی است که برای رفع خستگی و هماهنگی  در حین کار سروده می شوند . ترانه هایی که در هنگام مشک زنی (مشکه ژاندن) ، درو کردن با داس (داس درونه )، دانه کوبیدن(ساوار کوتانوه )،فرش بافی(بر تونانه)  ،بچه داری(مندال لاواندنوه)، (مانگالاواندنوه ) و جاجیم بافی سر می دادند،این ترانه ها با وجود گذشت زمان هنوز هم بین  مردم به ویژه روستاییان رایج است  و در هنگام کار سر می دهند.این ترانه ها هرکدام ریتم خاص خود را دارند  و بستگی به چگونگی کار و ذوق وچابکی  کسی دارد که کار را انجام می دهد.

خضری افزود: به عنوان دوستدار فرهنگ سرزمینم سالهای زیادی تحقیق کردم وترانه های زیادی را در زمینه های کار دسته جمعی گردآوری کرده ام ترانه هایی در موضوعاتی نظیر مشک زنی، فرش بافی ، ساوار کوبیدن، جوکوبیدن، لباد گیه ران، مانگالاواندنوه،مندال لاواندنوه، داس درونه(ای  درونه درونه درونه دسکی داسیم به رونی  )

این ترانه ها یا زیر لب به صورت انفرادی زمزمه می شوند یا به صورت گروهی و با صدای بلند خوانده می شود از جمله در درو کردن محصول گندم وجو وچغندر  که ابتدا دونفر مخصوص اهنگ را میخواند وبقیه  به صورت دسته جمعی  با ریتم این اهنگ،داس را می زنند و جو ها را جمع می کنند .

وی ادامه داد :هرچند محققان زیادی ترانه های کار را تا  حدودی جمع آوری کرده اند اما به صورت آکادمیک  و براساس اصول علمی دقیق نیست یعنی از نظر موسیقی، روانشناسی کودک، روانشناسی مادران، تاریخی طبقه بندی نشده اند.

یکی از زنان روستایی اهل کوسه کهریزه که درباره ی  مشک زنی و ترانه ی کار در موقع مشک زنی گفت:  در فصل پاییز که شیر دامها به حداقل می رسید آنها را جمع آوری می کردیم  و در مشک می ریختیم  و ترانه ای را که از قدیم به صورت سنت در آمده در این هنگام سر می دادیم. چون اعتقادمان براین است با خواندن این ترانه محصولی خوب حاصل می آید. 

مشکم مشکه ی گامشه چندم شان وقول دشه ( مشکم مشک گاومیشه شانه و بازوهایم گرفته )

مشکم مشکه ی مانگایه رونکه ی بکار نایه (مشکم مشک یک گاوه روغنش به درد نمیخوره )

 مشکم مشکه ی مانگا قوله  دنگی دروا وک زنگوله (مشکم مشک گاو کوچیکه  صداش میره مثل زنگوله )

این ترانه ها که دارای پیشینه طولانی است هم اکنون هم کم و بیش در مناطق مختلف کرد نشین ادامه دارند .م

به گفته  این کشاورز،با خواندن ترانه حین کار و تلاش دسته جمعی روحیه و نشاط و شادابی در میان گروه کار بیشتر و بیشتر می شود .

 ترانه های کار متنوع و پراکنده از موضوعات مختلف است  و لالایی کودکان  نیز بخشی از این آواها است. زنان کرد به هنگام خواباندن بچه ها نیز  ترانه هایی را می سرودند.این ترانه ها از بی وفایی ها می گوید اما مفهوم لغوی  آن سرشار از عشق مادر به کودک است.

یکی از زنان قدیمی ساکن در روستا به خبرنگار   گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت : این ترانه ها از بدو تولد تا هنگام مرگ با مردم منطقه همراه است و از نسلی به نسل  بعد منتقل می شود.من  این ترانه ها را برای نوه هایم زمزمه می کنم  همانطور که مادر بزرگ ومادرم برای من می خواندند.

ای روله لای لای کورپم لای لایه (ای فرزندم لای لای نوزادم لای لای )

دبنو بنو بو خه وت نایه (بخواب  چرا خوابت نمی یاد)

بوت بخت ده کم عمری درژم(عمرم را برای تو صرف می کنم )

سدتالی و سوریت له دوا ده چیژم(به دنبالت سختی های زیادی را تحمل می کنم )

دبنو روله شوگار درنگه تا کله بابه ی بیان به دنگه (بخواب فرزندم دیر وقت است  تا خروس صبح خوان در خواب است )

آواهای شکار نیز در توصیف خاطراتی است که شکارچیان در ذهن خود داشته اند  یا شرح اعمالی است که انجام داده اند.

عمو اسماعیل پیرمردی خوش اخلاق است که دروستای حاجی خوش ازتوابع شهرستان مهاباد زندگی می کند و از خاطرات خود درهنگام شکارمی  گوید: با جمعی از دوستان  روزهای جمعه  به دامان طبیعت می رفتیم و همزمان ترانه ی زیبای شکار را باهم زمزمه می کردیم این ترانه ها روحیه ی رفتن به شکار را در ما تقویت می کرد.

  راوچیان، راوان تاجیان سازکن(شکارچیان وقت شکار است تازی هایتان را آماده کنید)

 اسبان زین کن(اسب ها را زین کنید)

له بو راوی کروشکه شینه (برای شکار خرگوش خاکستری )

راوچیان راوان ،راوم کوته درنگی (شکارچیان وقت شکار است بجنبید دیر وقت است)

اسبان زین کن  به شقه ی له آوزنگی(اسب ها را زین کنید و آنها را بدوانید)

کلام پایانی

ترانه های کار از ریشه دار ترین وکهن ترین آواهاهستند و از گذشته تا به امروز یکی از عوامل تقویت نیروی جسمانی و روحی مناطق کردنشین است.

بخش مهمی از فرهنگ کردی در ترانه های بومی ومحلی تجلی می یابد و این ترانه ها بانواهای شاد وگوناگون نوازشگر روح ودل است .

گزارش از مینا نادر حیته

انتهای پیام / ن