به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران؛ زانوی عقب رفته یکی از انواع تغییر شکل زانو است که در آن مفصل تیبیوفمورال زانو به سمت عقب خم می شود به عبارت دیگر، زانوی عقب رفته به باز شدن بيش ازحد طبيعی زانو اطلاق می‌شود که باعث می‌شود زانو عقب تر از وضعیت طبیعی  قرار گیرد.

این عارضه که در خانم‌ها شایع است و درجه‌های مختلفی دارد و آن را به دسته‌های خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌کنند؛ همچنین ورزشکاران در معرض ابتلا به عارضه زانوی عقب رفته هستند؛ چرا که زانوها همواره در معرض آسیب دیدگی قرار دارند در ضمن ممکن است این تغییر شکل زانو منجر به بیماری‌های دیگری از جمله زانو درد و استئوآرتریت زانو شود.

دلایل ایجاد زانوی عقب رفته

عوامل مختلفی از جمله ضعف عضله چهار سر، فلج عضله چهار سر، کوتاهی عضله چهار سر، قوی بودن عضله چهار سر، ضعف عضلات پشت ران، ضعف عضلات پشت ران و چهار سر، فلج عضلات پشت ران، تغییر شکل پای چماقی، پارگی لیگامنت متقاطع خلفی، وضعیت غیر طبیعی در دوران جنینی، کوتاهی عضلات قدامی ساق پا، کوتاهی وتر اشیل، کوتاهی عضلات پشت ساق، کوتاهی عضلات درشت نئی و غیره منجر به بروز این اختلال می‌شود.

این بیماری در صورت درمان نشدن عوارضی مثل آرتروز زودرس، درد، تغییر در راستای ستون مهره ها( در مواردی که زانو عقب رفته در یک سمت بروز کند)، تغییر الگوی راه رفتن، افزایش اسیب پذیری زانو، افتادگی لگن، کوتاهی ظاهری پا، ظاهر ناخوشایند پا دارد.

کدام زانوها، عقب رفته محسوب می‌شوند؟

با چند حرکت ساده می‌توان این عارضه را تشخیص داد؛ برای تشخیص آن می‎توان کارهای زیر را انجام داد؛

فرد به صورت طاقباز خوابیده است دو پا را از سطح زمین بلند کرد؛ زاویه زانو در حالت طبیعی و هنگامی که کاملا "صاف می باشد، صفر درجه است،اما اگر زانو عقب رفته باشد، با بلند کردن آن این زاویه تغییر خواهد کرد؛ در صورتی که یک طرفه باشد، تغییر شکل را در مقایسه با سمت سالم بهتر می‌توان تشخیص داد.

در روش دیگری در حالی که درشت نی و استخوان ران در یک خط قرار گرفته‌اند ( زاویه صفر درجه یا ۱۸۰ درجه) ساق را بلند کنید؛ این کار موجب می‌شود که درشت نی نسبت به استخوان ران در سطحی بالاتر واقع شود و زاویه‌ای به وجود آید؛ این حالت نشان دهنده زانوی عقب رفته است.

برای تعیین اندازه زاویه انحراف برای درک شدت اختلال، راستای ساق و ران که در یک خط هستند، به عنوان وضعیت طبیعی و صفر درجه در نظر گرفته می‌شود؛ حال، جلو آمدن ساق نسبت به ران زاویه ای ایجاد می کند که میزان درجه زاویه عقب رفتن زانو را مشخص می‌کند.

راه‌های درمان زانوی عقب رفته

علاوه بر انجام تمرین‌های اصلاحی استفاده از وسایل مناسب مانند بریس یا آتل آرتوسساند‌های کاربردی برای زانوی عقب رفته و آسیب شناسی کشیدگی بیش ازحد زانو مفید است.

اگر بیمار دارای یک لیگامنت آسیب دیده در زانو باشد و آسیب زانو در مفصل باقی بماند، یک برنامه توان بخشی به مفصل می‌تواند باعث استقامت ماهیچه‌ها شود و از کشش بیش ازحد زانو جلوگیری کند اما اگر این تمرینات توانبخشی موثر واقع نشود و میزان مورب بودن استخوان جلویی زانو زیادتر باشد، برای درمان از جراحی ناحیه استخوان بیپلنار استفاده می شود؛ با انجام این جراحی، کشیدگی زانو کاهش داده شده و بیمار می تواند به عملکرد طبیعی خود بازگردد.

تمرین‌های پیشنهادی برای درمان زانوی عقب رفته

در صورتی که ضعف عضلات چهار سر عامل ایجاد تغییر شکل باشد تمرینات پیش‌رونده به آن‌ها کمک می‌کند.

پاها را دراز کنید‏، در حالی که پاها صاف و کشیده هستند، همزمان عضلات ران هر دو پا را منقبض کنید.این تمرین را چند بار تکرار کنید.

روی زمین دراز بکشید و یک پد یا چیزی مشابه آن به ارتفاع ۷ سانتیمتر(۳اینچ) زیر زانو قرار دهید. سپس در این حالت زانو را باز کنید و به وضعیت اول برگردید.

روی زمین دراز بکشید‏ سپس بدون اینکه زانو را خم کنید‏، پا را از مفصل ران رو به بالا حرکت دهید.

 مانند حرکت قبلی انجام می‌شود، منتها با استفاده از یک وزنه که موجب اعمال مقاومت می‌شود، وزنه‌ها را به مچ بسته  ( می توانید کیسه های کوچکی را با شن پر کنید و از آن استفاده کنید) و سعی کنید پا را صاف کنید. به تدریج می‌توانید سنگینی وزنه را برای تقویت عضله چهار سر افزایش دهید.

در این مورد، کوتاهی عضله چهار سر باید با استفاده از حرکات کششی برطرف شود.

 فرد در حالی که روی یک پا نشسته است، پای دیگر را به سمت عقب می برد، در این حالت در مفصل ران عضلات خم کننده تحت کشش قرار می گیرند؛ از طرفی عضله راست رانی هم که جزء عضلات چهار سر ران است تحت کشش قرار می‌گیرد؛ با خم کردن زانو، بقیه قسمت های عضله چهار سر نیز کشیده می‌شوند.

کشش عضله چهار سر در حالت ایستاده:  با دست چپ پای (قسمت مچ پا و یا برای اعمال کشش به عضلات جلو پا به صورت هم زمان و قسمت جلو پا را ) راست را می‌گیرد و زانو را خم می‌کند، سپس ران را باز می‌کند، به طوری که عضله چهار سر کشیده می‌شود.

اگر قدرت عضله چهار سر خیلی زیاد باشد، به طوری که با عضلات خم کننده زانو متعادل نباشد، می‌تواند تغییر شکل زانوی عقب رفته را ایجاد کند در این حالت حرکات اصلاحی باید در جهت پایداری تقویت عضلات خم کننده زانو باشد.

فرد رو به شکم می‌خوابد و زانوی خود را خم می‌کند، با انجام این حرکت عضلات خم کننده زانو فعال می‌شوند، این حرکت برای هر پا انجام شود.

اگر فرد در حالت خوابیده رو به شکم بتواند زانوی خود را خم کند، برای اعمال مقاومت می‌توان از وزنه‌ای کم استفاده کرد، به این ترتیب که وزنه کوچکی به مچ پا بسته می‌شود و فرد زانوی خود را در این حالت خم می‌کند. مقاومتی که از طریق وزنه اعمال می‌شود، موجبات تقویت بیشتر عضلات خم کننده زانو را فراهم می‌آورد، به تدریج و با بهبود قدرت عضلانی فرد می‌توان میزان وزنه را افزایش داد.

در مواردی که زانوی عقب رفته خفیف است‏، استفاده از کفش پاشنه دار می‌تواند در جلوگیری از پیشرفت تغییر شکل و اصلاح آن مفید باشد؛ در موارد شدید تغییر شکل ، باید از وسایل کمکی زانو استفاده کرد.

انتهای پیام/