به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ،تا چند دهه گذشته که روستا‌های مازندران ارتباط و وابستگی با زندگی شهری و صنعتی نداشتند و نقش لوازم چوبی در جای جای زندگی مردمان این دیار بسیار پر رنگ و حیاتی بود.

مازندران به دلیل داشتن شرایط جوی و وجود جنگل‌های فراوان بستر مناسبی برای توسعه انواع هنر‌های چوبی از جمله لاک تراشی بود ه است .

هنری که مردان و زنان این خطه سرسبز را بر سر ذوق و سلیقه آورد تا با همت والای خود هنر و زندگی را پیوند زنند وانواع نیاز‌های خانواده‌ها به ظروف وفرآورده‌های چوبی را از طریق این هنر تامین کنند.

هنر لاک تراشی و یا به زبان محلی چو تراشی یکی از هنر‌های بومی و سنتی مازندران است که توسط روستاییان مناطق جنگلی که شغل اصلی آن‌ها دامداری و چوپانی بود، انجام می‌شد.

هنری کاربردی در گذشته‌های نزدیک خطه سرسبز شمال

علی توکل زاده یکی از لاک تراشان روستای گزنا سرای نور با بیان اینکه ۴۲ سال از عمر خود را صرف این هنر آبا و اجدادی کرد، گفت: ظروف چوبی در خانه‌های شمالی از ابزار اساسی زندگی بود، ظروفی که برای نگهداری شیر و مواد لبنی و یا تولید مواد غذایی استفاده می‌شد.

وی با اشاره به اینکه روزگاری در این روستا همه با هنر لاک تراشی امرار و معاش می‌کردند، افزود: الان به مرور زمان و آمدن وسایل آشپزخانه از جنس استیل و چینی و پلاستیک دیگر کسی رغبت به خرید این محصول ندارد.

توکل زاده ادامه داد: اگرچه این هنر در گذشته کاربردی بود، اما در حال حاضر بیشتر جنبه تزیینی دارد.

از ساده‌ترین ابزار کار تا خلق زیباترین آثار

عبدالله گلردی از استادکاران قدیمی هنر لاک تراشی با بیان اینکه از گذشته روستانشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی داشتند ظروف چوبی زیبایی خلق می‌کردند، گفت: تبر، تیشه، متکل، رخ گیر، دله گیر، رنده، چوب سا، نقش گر، خروس، کنتا، درفش، چلی و سنگ و نرمه سنگ از ابزار اصلی، ساده و ابتدایی مراحل برش، تراش، خراش، کوبش، سوراخ کردن و جانبی در هنر سنتی لاک تراشی به شمار می‌روند.

وی افزود: لاک تراشان از ریشه و تنه درختان ظروفی زیبایی چوبی، چون جوله، تلم، کلز، لاک، کیله لاک، دانه پاش، قند چوله، قاشق، سیرکوب، ملاقه و کترا می‌ساختند.

گلردی با بیان اینکه تمام مراحل ساخت این هنر چوبی به شکل کاملا سنتی انجام می‌شود، گفت: یکی از ویژگی‌های مهم این هنر بومی این است که تمامی قسمت‌های این ظروف چوبی مانند بدنه، پایه و دسته به صورت یکپارچه از چوب درختان ساخته می‌شود.

پیشینه چند هزار ساله لاک تراشی در مازندران

از آنجایی که در گذشته سکونت مردم مازندران به صورت مستقیم وابسته به جنگل بود، فلسفه ظریف هنر بومی لاک تراشی نیز از این همزیستی جدایی ناپذیر انسان و طبیعت شکل گرفت.

موسوی کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران پیشینه هنر لاک تراشی در استان را مربوط به ۸ تا ۱۱ هزار سال گذشته دانست و افزود: هنر بومی لاک تراشی در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است .

وی با بیان اینکه شمشاد، افرا، گردو، توسکا، نم دار، ممرز، انجیلی، توت و راش از جمله درختانی هستند که چوبشان در لاک تراشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: چوب این درختان در مقابل حرارت، رطوبت، خمش و ترکیدگی بسیار مقاوم است و در اثر ضربه به سادگی نمی‌شکند.

موسوی افزود:هنرمندان لاک تراشی از نقش دریا، پرندگانی که در جنگل هستند تا کوه و هر چیزی که در محیط اطراف بود به عنوان نقش و نگار این ظروف چوبی به کار می‌بردند.

حفظ ریشه‌ها لازمه تپش قلب صنایع دستی

حفظ هنر‌های ناب مازندران و ترویج فرهنگ استفاده از آن تنها مصداق زنده نگه داشتن یک هنر است بلکه تاییدی بر فرهنگ و تمدنی است که ریشه در باور‌های انسان دوستانه و طبیعت دوستانه گذشتگانی دارد که این باور‌ها با روحیات آن‌ها عجین شد و برای ما به یادگار ماند.

سعید دولت فروشنده محصولات صنایع دستی با اشاره به اینکه در قدیم اکثر وسایل مورد نیاز زندگی کار دست مردان و زنان این مرز و بوم بود، گفت: تغییر سبک زندگی باعث شد تا نه تنها فرزندان که والدین هم در جامعه دیگر رغبتی به یادگیری صنایع دستی آبا و اجدادی نداشته باشند.

دولت با بیان اینکه وقت گیر بودن صنایع دستی در نهایت موجب گرانی محصول می‌شود، ادامه داد: به دلیل عدم حمایت مسئولان قطعا در آینده نزدیک مجبور به تعطیل کردن مغازه می‌شوم. 

مریم مظفری که از خریداران ثابت صنایع دستی است، گفت: اگر چه بسیاری از صنایع دستی در کشورمان مشابه چینی دارد، اما من مشابه چینی محصولات لاک تراشی را در هیچ جای ایران ندیدم.

وی با بیان اینکه زندگی به سبک شمالی را بیشتر می‌پسندد، افزود: با توجه به ظهور و بروز تکنولوژی، اما من همچنان از صنایع دستی شمال به صورت کاربردی در زندگی روزمره استفاده می‌کنم.

مظفری با اعتقاد به اینکه کار دست با روح انسان عجین است، گفت: فرزندان من هم که از ابتدا این محصولات را در خانه می‌دیدند حالا به صنایع دستی استان خود علاقه وافری نشان می‌دهند.

تغییر سلیقه مشتریان مانع رشد هنر لاک تراشی

ایزدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به فعالیت ۷ هزار هنرمند در رشته‌های حصیربافی، لاک تراشی، گلیم بافی، نمد مالی، سفال سازی و تراشکاری چوب اشاره کرد و گفت: بیشترین هنرمندان در شهر‌های نور، ساری، قائمشهر، آمل، چالوس، رامسر، تنکابن و محمودآباد فعالیت دارند .

وی با بیان اینکه تغییر سلیقه مشتریان از موانع رشد هنر لاک تراشی است، افزود: انجام پژوهش‌های کاربردی، چون سلیقه یابی، بازاریابی، بازارسازی، ارائه طرح‌های جدید، رعایت استاندارد و یافتن مواد جایگزین در ساخت مصنوعات چوبی، نه تنها موجب اشتغال زایی و شکوفایی مجدد این هنر می‌شود بلکه باعث می‌شود تا این هنر مانند گذشته بازار خود را پیدا کند.

گزارش از مهسا اسبویی زنگیانی

انتهای پیام/ ر