به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پنجمین کنگره بین‌المللی عرس بیدل که صبح امروز (پنجشنبه) برگزار شد، درباره راه‌های آشتی با بیدل دهلوی اظهار داشت: بیدل عمدتا در 40 سال اخیر به مردم ایران معرفی شده و من در مقاله‌ای مفصل این مطلب را  با عنوان آشتی با بیدل توضیح دادم، چرا که ما ایرانیان به تازگی با بیدل آشتی کرده و در سرآغاز بیدل شناسی در عصر خود قرار گرفته‌ایم.

وی با بیان اینکه بیدل‌شناسی کار دشواری است و به همان اندازه لذتبخش و پرثمر است، ادامه داد: بیدل حدود 100 هزار بیت دارد که حسن باب در این مبحث این بیت است: با صد هزار جلوه برون آمدی که من / با صد هزار دیده تماشا کنم تو را ؛ اما باید بگویم صد هزار دیده کجاست و کیست صد هزار دیده برای تماشای بیدل داشته باشد. جلوه‌های بیدل در لفظ و مضمون،‌در صورت و معناست.

 حدادعادل با بیان اینکه شعر بیدل از حیث مضمون و محتوا و درون مایه یک شعر متعالی است و تعالی در شعر او موج می‌زند، گفت: در واقع شعر بیدل قدسی و ملکوتی است و شعر او همه و تماما انگشت اشاره به سوی آسمان امر مطلق قدسی و حقیقت قدسی است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تاکید بر اینکه بیدل مطلق پسند و مطلق پرست است، توضیح داد:‌ شعر بیدل سرشار از عشق،‌نیاز و نیایش است. کشش و کوشش در شعر او موج می‌زند. شعر او دریای جوشان و خروشان است. در همه جای شعر انسان مطرح است اما نه انسان جدا از خدا و نه انسان بی‌خدا و نه انسان ایستاده در برابر خدا بلکه انسان خدایی، شعر بیدل حکایت انسان و خداست.

وی ادامه داد: در همه جا جایگاه انسان و منزلت انسان، خدا، سرنوشت انسان و با او بودن و بی‌او بودن، فنا، بقا، عشق، کشش و کوشش مطرح است. رابطه انسان با خدا رابطه انسان با هستی مطلق، رابطه انسان با جهان و جامعه و طبیعت همه در پرتو این نگاه قدسی بیدل و شعر او متجلی است. انسان در جهانی که بیدل می‌شناسد و معرفی می‌کند جایگاه خود را حس می‌کند.

حدادعادل در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه بیدل فکری بسیار عمیق داشت، توضیح داد: بیدل شاعر ظریف‌اندیش است. او به اسرار و معانی بسیار پیچیده‌ای دست پیدا می‌کند و آنها را بیان می‌کند. اگر او را ابوالمعانی گفته‌اند به درستی نام برده‌اند چون کمتر شاعری را می‌شناسیم که قوت فکر و ظرافت اندیشه بیدل را داشته باشد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه وقتی شعر بیدل را می‌خوانم قوه تخیل را می‌بینم و به یاد ریاضیدان‌های بزرگ می‌افتم، تصریح کرد: آنها هم با قدرت تخیل می‌توانستند نظریه‌ها ریاضی جدیدی بدهند از این رو میان شاعران و ریاضیدان‌ها مشابهتی هست که در هر دو قوه تخیل بالاست و بسیار فعال است. و اگر کسی مثل بیدل در زمان و زمانه‌ای قرار می‌گرفت که این قوه تخیل و اندیشه را به عالم طبیعت می‌برد و در علوم ریاضی صرف می‌کرد یقین دارم به نظریات حیرت آوری در ریاضیات و فیزیک می‌رسید.

وی درباره زبان بیدل گفت:‌ما می‌دانیم که شعر قابل تعریف نیست و کسی نمی‌تواند شعر را به صورت منطقی تعریف کند. اگر کسی می‌خواهد بداند شعر چیست باید بیدل بخواند؛ ما در شعر بیدل مرزشکنی‌ها و خط شکنی‌های عجیبی می‌بینیم. بیدل از همه احکام و ضوابط، استدلال‌های منطقی فکر و قواعد فلسفی عبور می‌کند. تضاد، تناقض، عدم، وجود، هستی، نیستی،‌کفر و ایمان همه را در هم می‌پیچید اما حاصل کار او بی‌معنا نیست، خواننده با او احساس یگانگی می‌کند یعنی او صرفا یک ویرانگر نیست. بنایی  که به همه ویرانی‌ها می‌ارزد و جاذبه جادویی بیدل همین شعر است.

حدادعادل با بیان اینکه برای فهم شعر بیدل باید صبور بود، تحمل کرد و زبان شعر او را به دست آورد، گفت: بیدل در ابیات خود کلیدواژه‌هایی دارد که باید به آنها توجه کنیم. مثل آب،‌آهو، آئینه، آئینه‌خانه، اشک، حباب، ساغر، سحر، رنگ، و ... که هرکدام از اینها برای بیدل یک ابزار بیان شاعرانه است. بیدل در هر یک از این عناصر شیرین ده‌ها قابلیت کشف کرده است.

وی در پایان سخنان خود ضمن اشاره به اینکه خوشحالم از اینکه بیدل در افق ادبیات امروز ایران به تازگی طلوع کرده و نسبت به آینده بیدل‌شناسی در ایران خوشبین هستم، گفت: بیدل پیشتر از ایران در دل و جان مردم هند نشسته بود. بیدل شاعر اجتماعی آنها بود حتی در ایران و دانشگاه‌های ادبیات هم تا 40 سال پیش بیدلی مطرح نبود. ما در ایران قدم‌های اولیه خوب برای آشتی با بیدل برداشته‌ایم که تقدم این راه با استاد شفیعی کدکنی است و با کتاب ارزشمند شاعر آئیئه‌ها راه را گشود.

در این مراسم کلیپ یادبودی از عبدالعزیز محجور رئیس مکتب‌خانه بیدل در کابل نمایش داده شد. همچنین آذرمیدخت، صفوی استاد دانشگاه علیگر هندوستان درباره آثار و برکات عرس‌های بین‌المللی صحبت کرد.

هادی سعیدی‌کیاسری رئیس بنیاد بیدل دهنوی در ابتدای این مراسم به بیان اصطلاح عرس و تعریف آن پرداخت و در ادامه گفت‌: او هیچ گاه نخواست بارگاه مجللی داشته باشد و وصیت کرده بود در صحن حیات خانه‌اش دفن شود اما با این وجود او شاعر تابناکی بود و غیابش مردم را به فکر وامی داشت و در عرس‌هایی که بر سر مزارش برگزار می‌شد حتی بزرگانی که با او مشکل داشتند در این مراسم حضور می‌یافتند بطوریکه برادرزاده بیدل مجلس‌آرایی می‌کرد و بزرگان ذکر او می‌گفتند.

کیاسری ضمن اشاره به اینکه نیم قرن پیش مکتب‌خانه بیدل تاسیس شد، گفت:‌اوستا اولین کسی بود که دیوان بیدل را به میرشکاک داد و او همان را چاپ کرد و بعدها استاد حسین آهی با مقدمه این کتاب را منتشر کرد.

از دهه 60 تا اوایل 80 کار مجلسی، میدانی و ترویجی درباره بیدل صورت نگرفت بنابراین به نتیجه رسیدیم که سمینار ترویجی با رعایت حداقل مقدورات برگزار کنیم و از سال 83 اولین عرس را برپا کردیم.

انتهای پیام/

صحبت های مهم حداد عادل در مورد شعر بیدل