به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ یکی از لوایحی که از سال 93 تا کنون در مجلس شورای اسلامی باقی مانده و هنوز به تصویب نرسیده، «قانون حمایت از حقوق مالکیت مادی و معنوی آثار ادبی و هنری» است. تصویب این قانون می تواند جلوی تکثیر غیرقانونی آثار ادبی و هنری را بگیرد.

از جمله این تکثیرهای غیرقانونی در حوزه چاپ و نشر می توان به چاپ های افست و چاپ غیرقانونی کتاب اشاره کرد. در کنار آن می توان به مسئله سرقت ادبی اشاره کرد. برای آشنایی بهتر با لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، در اینجا به جزئیات آن اشاره می کنیم:

پیش نویس لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، در سال ۱۳۹۰ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت ارائه شد. در سال ٩٣ این لایحه با حدود ۱۳۰ ماده در بیش از ١٥٠ جلسه کمیسیون لوایح دولت، مورد بررسی قرار گرفت و پس از تأیید و تصویب نهایی در هیأت دولت، به مجلس ارائه شد.

لایحه‌ جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط با آن، جایگزین همه قوانین حق مولف یا کپی رایت است. از سال ١٣٤٨ که قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان به تصویب رسید، چندین قانون دیگر هم مانند ترجمه، تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزاری و قانون تجارت الکترونیک وجود داشت که تعدد این قوانین، هم موجب سردرگمی پدیدآورندگان می‌شد و هم خلأهای قانونی آن موجب شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از حقوق اصحاب فرهنگ و هنر، لایحه جامعی برای تجمیع قوانین و رفع کاستی های قوانین داخلی تهیه کند.

این لایحه در واقع مشتمل بر سه کتاب مالکیت ادبی و هنری، حقوق مرتبط با مالکیت صنعتی و مالکیت علمی است. کمیسیون لوایح دولت گزارشی را در این باره، به هیأت وزیران ارائه داد. در این جلسه صرفاً به بررسی کتاب اول این لایحه یعنی مالکیت ادبی و هنری پرداخته شد که شامل مسائل زیر بود:

_ ارائه تعاریف قانونی مشخص از انواع آثار ادبی- هنری

- احصای آثار ادبی – هنری قابل حمایت

- تبیین انواع حقوق مورد حمایت اینگونه آثار و موارد استثناء

- تعیین مدت زمان حمایت از آثار متناسب با نوع آنها

-مقررات ناظر به نحوه واگذاری اینگونه حقوق

- پیش بینی انواع ضمانت اجراهای لازم برای نقض حقوق مورد حمایت

- نحوه ثبت آثار ادبی و هنری این بخش از لایحه

در تدوین این لایحه، هم تأمین منافع پدیدآورندگان داخلی در عرصه‌های ملی و بین‌المللی کشور و هم انطباق آن با کنوانسیون‌های بین‌المللی مد نظر قرار گرفته است. در مورد لحاظ شدن بحث پیوست فرهنگی در این لایحه نیز حداقل‌های موافقت‌نامه تریپس که یکی از چند موافقت‌نامه الزام‌آور سازمان تجارت جهانی (WTO) است، لحاظ شده تا با رعایت این حداقل‌ها زمینه الحاق ایران به معاهدات بین‌المللی فراهم شود.

این لایحه در حال حاضر در دستور کار مجلس است و در نوبت بررسی در کمیسیون حقوقی ـ قضایی قرار دارد. به گفته لادن حیدری، مدیرکل حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نمایندگان مجلس برای اولویت بخشی به تصویب لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط قول مساعد داده‌اند.

همچنین، سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اولین اجلاس ملی گزارش حقوق شهروندی در روز دو‌شنبه ٢٧ آذر ٩٦ گفت: با جدیت پیگیر تصویب این لایحه در مجلس خواهیم بود. صیانت از آثار فرهنگی و هنری باید به گونه ای باشد که اهالی فرهنگ و هنر احساس کنند که داده های آنان حمایت و صیانت می شود.

ستار زرکلام، حقوقدان و عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد هم در جلسه ای که در 27 مهرماه سال 96 برای بررسی لایحه حمایت از مالکیت فکری و معنوی آثار ادبی برگزار شده بود، با اشاره به این‌که حقوق مالکیت ادبی و هنری تعریف بسیار ساده‌ای دارد، گفت: اصطلاح دیگری که در زمینه حمایت از مالکیت مادی و معنوی آثار ادبی و هنری تعریف می شود، حق مولف یا کپی‌رایت است. کپی‌رایت یک نظام حمایتی از آثار ادبی و هنری است. از قوانینی که در حوزه مالکیت ادبی و هنری داریم، می توان به قانون مولفان، مصنفان و هنرمندان ‌سال ١٣۴٨، قانون ترجمه و تفسیر کتب و آثار صوتی ‌سال ١٣۵٢، قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای یارانه‌ای ١٣٧٩ و همین‌طور در آخر به مواد ۶٢ ۶٣ و ٧۵ قانون تجارت الکترونیکی که حمایت از آثار ادبی و هنری را در محیط‌های دیجیتالی مورد حمایت قرار می‌دهد، اشاره کرد. این سه قانون اصلی درواقع استخوان‌بندی حقوق مالکیت ادبی و هنری ما را تشکیل می‌دهند.

وی ادامه داد:. در ماده‌ یک این لایحه، بخشی به اسم تعاریف اضافه شده است. دوم این‌که در انتهای قانون در ماده ١١٨ تمامی قوانین موجود نصب شدند و همان لایحه اگر به صورت قانون درآید، مبنای حقوق مالکیت ادبی و هنری ایران خواهد بود. سوم برای انطباق مقررات بین‌المللی در زمینه حقوق مالکیت ادبی و هنری از جمله کنوانسیون برن قانون ١٣۴٨ که نخستین قانون حق مولف ایران بود، به مقدار زیادی حداقل‌های کنوانسیون برن را تامین کرده بود. در این لایحه هم تلاش بیشتری شده است تا مواردی که در قانون ١٣۴٨، ١٣۵٢ و ١٣٧٩ نادیده گرفته شده بود و در کنوانسیون برن و سایر قراردادهای بین‌المللی وجود داشت، گنجانده شود. یکی دیگر از معاهداتی که در این لایحه تلاش‌شده انطباق با آن صورت گیرد، معاهده وایپو در زمینه حق مولف مصوب‌ سال ١٩٩۶ میلادی و حقوق مرتبط است که مربوط به حقوق اجراکنندگان آثار و…. است.

اما حالا بعد از گذشت کمتر از یک سال، حجت الاسلام و المسلمین نصرالله پژمان فر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص روند بررسی قانون حمایت مادی و معنوی از آثار ادبی و هنری گفت: لایحه قانون حمایت مادی و معنوی از آثار ادبی و هنری هنوز در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار نگرفته و در کمیسیون ها مطرح نشده است.

با توجه به مواردی که درباره قانون حمایت از مالکیت مادی و معنوی آثار ادبی گفته شد، به نظر می رسد برای بهبود وضعیت مصنفان و مولفان آثار ادبی و هنری بهتر است، هرچه زودتر این قانون در مجلس شورای اسلامی بررسی و تصویب شود. آن هم با توجه به اینکه هم اکنون حدود شش ماه از ارائه این لایحه توسط وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی به مجلس شورای اسلامی می‌گذرد.

انتهای پیام/

از قانون حمایت از حقوق مالکیت مادی و معنوی آثار ادبی و هنری چه می دانید؟