به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ چگونه از یک سو همه انسانها، بلکه تمامی موجودات بندگان خدا هستند و از دیگر سو، به مقتضای آیات محل بحث، بندگان خدا واجد نشانه‌های خاص و مزایا و مشخصات ویژه‌ای می‌باشند؟ آیات ۶۳ تا ۶۸ سوره فرقان به بیان صفات عباد الرحمن همچون تواضع، رفتار آن‌ها در برابر جاهلان، عبادت و انفاق پرداخته است.

موضوع بحث عبادالرحمن از روایتی در جلد سوم اصول کافی گرفته شده است: روزی همام نزد امام علی علیه السلام آمد و از او در مورد صفات مؤمنان پرسید و امام شروع به برشمردن این صفات کردند؛ تا اینکه همام روح از بدنش خارج شد و جان سپرد.

بحث ادبی و لغوی
عباد جمع «عبد» به معنی بندگان است و به مناسبت اضافه آن به «رحمان»، مقصود از آن عبدالله می‌باشد؛ چه آنکه رحمان از اوصاف و اسامی پروردگار متعال جل جلاله است.

این روش، بهترین ادب اسلامی و انسانی و عالیترین و مترقی‌ترین شیوه اخلاقی است که انسان می‌تواند بدون زحمت و صرف مال، فقط با این سلاح اخلاقی دشمن را وادار به عقب‌نشینی کند و یا او را از دشمنی و کینه توزی برگرداند و به دوستی با خودش، او را از صف دشمنان و مخالفان خویشتن خارج و به دوستان صمیمی خود ملحق گرداند؛ ادفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک و بینه عداوة کانه، ولی حمیم

چنانچه می‌دانیم همه انسان‌ها بندگان خدایند. اکنون با لحاظ این مطلب، پرسشی پیش می‌آید که چگونه از یک سو همه انسانها، بلکه تمامی موجودات بندگان خدا هستند و از دیگر سو، به مقتضای آیات محل بحث، بندگان خدا واجد نشانه‌های خاص و مزایا و مشخصات ویژه‌ای می‌باشند؟

در پاسخ به این پرسش می‌گوییم: عبودیت به معنی تذلل به دو گونه است: ۱- قهری و طبیعی ۲- ارادی و اختیاری

اصطلاح عبد به این معناست که همه موجودات بطور قهری متواضعند؛ ولی نوع دیگری از عبودیت و فرمانبرداری اضطراری نیست؛ بلکه اختیاری و ارادی است و ویژه گروه و جمعیت مخصوصی است و آیات محل بحث، ناظر به حال آنان می‌باشد.

گروهی معتقدند که راه رفتن در زمین کنایه از زندگی و معاشرت آنان با مردم است. مؤمنان علاوه بر خدا در برابر مردم نیز متواضعند؛ و با رفق و لینت با مردم رفتار می‌کنند

تواضع
و عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا; «بندگان خاص خداوند رحمان، آن‌ها هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می‌روند.»

نخستین توصیفی که از عبادالرحمن شده است، نفی کبر و غرور و خودخواهی است که در تمام اعمال انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار است؛ زیرا ملکات اخلاقی، همیشه خود را در لابلای اعمال و حرکات انسان نشان می‌دهند تا آنجا که از چگونگی راه رفتن انسان می‌توان، با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از اخلاق او پی برد. آری این مؤمنان، بنده خداوند رحمان هستند، و نخستین نشانه بندگی همان تواضع است.

اگر انسان کمترین شناختی از خود و جهان هستی داشته باشد، می‌داند در برابر این عالم بزرگ چه اندازه کوچک است و دیگر جایی برای فخر فروشی خود نمی‌بیند.  «ان الله لا یحب من کان مختالا فخورا.»

گروهی معتقدند که راه رفتن در زمین کنایه از زندگی و معاشرت آنان با مردم است. مؤمنان علاوه بر خدا در برابر مردم نیز متواضعند؛ و با رفق و لینت با مردم رفتار می‌کنند.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «تواضع و فروتنی اساس هرگونه شرافت عظیم و مرتبه بلندی است؛ و اگر تواضع، زبان و لغتی داشت هر آینه، به ما از حقایق پوشیده و اسرار نهان و نتایجش، خبر می‌داد. تواضع باید برای خدا و در راه خدا باشد، وگرنه مکر و تکبر است؛ اگر چه بصورت تواضع باشد. و، چون تواضع برای خدا باشد؛ خداوند متعال او را عزت و بزرگی داده و شرافت بر دیگران پیدا می‌کند.

برخورد با جاهلان
و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما ; «و هنگامی که جاهلان آن‌ها را مخاطب سازند به آن‌ها سلام می‌گویند.

دومین صفت عبادالرحمان که در آیه ۶۳ از سوره فرقان برای عبادالرحمن ذکر شده این است که، چون از جاهلان حرکات درشتی مشاهده می‌کنند و یا سخنانی زشت و ناشی از جهل می‌شنوند، پاسخی سالم می‌دهند و به سخنی سالم و خالی از لغو و گناه جواب می‌گویند: بدین معنی که بندگان رحمان، جهل جاهلان را با جهل، پاسخ نمی‌دهند، زبان خود را به حرف‌های زشت و ناپسند نمی‌آلایند و در پاسخ جاهلان مرتکب گناه نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید:برکت در رزق و روزی از آثار مهم تقوا است 

قابل توجه است که این روش، بهترین ادب اسلامی و انسانی و عالیترین و مترقی‌ترین شیوه اخلاقی است که انسان می‌تواند بدون زحمت و صرف مال، فقط با این سلاح اخلاقی دشمن را وادار به عقب نشینی کند و یا او را از دشمنی و کینه توزی برگرداند و به دوستی با خودش، او را از صف دشمنان و مخالفان خویشتن خارج و به دوستان صمیمی خود ملحق گرداند؛ ادفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک و بینه عداوة کانه، ولی حمیم.

عبادت در شب
والذین یبیتون لربهم سجدا و قیاما; «کسانی که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می‌کنند.

از دیگر صفات عبادالرحمن و بندگان خالص خداوند، شب زنده داری و عبادت در شب است که در اسلام روی آن تاکید فراوانی شده است؛ زیرا دو خصوصیت و امتیاز دارد: ۱- زحمت و رنج عبادت در شب به مراتب بیشتر از زحمت و رنج عبادت در روز است و قهرا هرچه زحمت و سختی عملی افزون‌تر باشد، ارزش و اعتبار آن نیز بیشتر خواهد بود همچنان که رسول خدا فرمود: افضل العبادات احمزها; «برترین عبادات تلخ‌ترین و دشوارترین آنهاست.

۲- عبادت در شب از ریا و خودنمایی دورتر است؛ زیرا انسان به هنگام شب در خلوت و تنهایی و دور از دیگران بسر می‌برد و بی شک هرچه جنبه اخلاص انسان بیشتر باشد و هر اندازه عبادت او از ریا دورتر باشد و در دل شب ظلمانی به عبادت و نماز بپردازد، ارزش عملش بیشتر خواهد بود.

بیشتر بخوانید:چگونه برکت مال و رزق و روزیمان را زیاد کنیم؟ 

انفاق

والذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواما; «آن‌ها کسانی هستند که هرگاه انفاق کنند نه اسراف می‌کنند و نه سخت گیری، بلکه در میان این دو حد اعتدالی دارند.

موضوع اصلی انفاق، اعتدال در آن است. کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن یا دیگران است. کلمه اسراف به معنای تجاوز از حدی است که رعایت آن سزاوار است، در مقابل قتر که به معنای کم انفاق کردن است. اما معنای قوام این است که بندگان رحمان، انفاقشان همواره در حد وسط و میانه است پس صدر آیه دو طرف افراط و تفریط در انفاق را نفی کرده و ذیل آن حد وسط را ثابت می‌کند.

در مورد اسراف برخی گفته اند: اسراف، خرج کردن مال است در راه معاصی و اقتار، امساک از خرج کردن مال است در راه حق. پس مقصود این است که بندگان خدا مال خود را در راه حق صرف می‌کنند؛ نه از این کار امساک می‌کنند و نه مال خود را در راه معصیت صرف می‌کنند.

دومین صفت عبادالرحمان که در آیه ۶۳ از سوره فرقان برای عبادالرحمن ذکر شده این است که، چون از جاهلان حرکات درشتی مشاهده می‌کنند و یا سخنانی زشت و ناشی از جهل می‌شنوند، پاسخی سالم می‌دهند و به سخنی سالم و خالی از لغو و گناه جواب می‌گویند: بدین معنی که بندگان رحمان، جهل جاهلان را با جهل، پاسخ نمی‌دهند، زبان خود را به حرف‌های زشت و ناپسند نمی‌آلایند و در پاسخ جاهلان مرتکب گناه نمی‌شوند.

توحید

والذین لا یدعون مع الله ال‌ها آخر; «آن‌ها کسانی هستند که معبود دیگری را با خدا نمی‌خوانند».

از جمله صفات عبادالرحمن که در شصت و هشتمین آیه سوره فرقان ذکر شده این است که آن‌ها بیشتر از یک معبود ندارند و آن هم ذات لایزال خداوند است، آنان در کنار پروردگار ما معبود دیگری نمی‌جویند و عبادت نمی‌کنند.

زنا

و لایزنون و من یفعل ذلک یلق اثاما; «و زنا نمی‌کنند، و هرکس چنین کند مجازاتش را خواهد دید.

از جمله صفات عبادالرحمن که در شصت و هشتمین آیه سوره فرقان ذکر شده، پرهیز از زناکاری است. امام علی علیه السلام می‌فرماید: «غیرتدار و جوانمرد هرگز زنا نکند، چون نمی‌پسندد با اهلش زنا کنند. غیرت و جوانمردیش اجازه نمی‌دهد که با زنی که به او حرام است، همبستر شود.

آری آنان که تن به بی عفتی داده و رو به ناپاکی آورده آلوده به زنا باشند از بندگی خدا بی بهره اند و راه به حریم والای عبادالرحمن نمی‌برند.

قابل توجه است که خداوند، پس از قتل نفس، موضوع زنا را ذکر کرده این دو مطلب را در کنار هم آورده است. نتیجه این می‌شود که عبادالرحمن نه انسان کشی می‌کنند نه زنا، و از این دو عمل ناروا برکنارند. اکنون باید دید چه مناسبتی بین قتل نفس و زنا می‌باشد؟ می‌توان فت بدان جهت است که قتل، نابود کردن شخص انسان و زنا نابود کردن شخصیت انسان است.

رسول خداصلی الله علیه وآله فرموده اند که چهار چیز است که یکی از آن‌ها داخل خانه‌ای نمی‌شود مگر آنکه آن را خراب کند و برکت از آنجا برگیرد: خیانت در امانت، دزدی، شرب خمر و زنا و همچنین فرمودند: ننالید زمین هرگز جز از چند چیز: ۱- خون حرام ۲- آب غسل زنا که بر زمین ریخت .

گردآوری از تبیان

انتهای پیام/

چه عواملی برکت را از خانه می‌برد؟