به گزارش  خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  ، بناهای تاریخی، ساختمان ها و خانه های باقی مانده از سال های پیش هر کدام در بردارنده روح زندگی و خاطرات گذشتگان است و همچنین نشان دهنده تاریخ و سبک معماری گذشته و به منزله شناسنامه فرهنگی یک کشور هستند. مرمت و احیا وحفظ این بناها برای نسل های بعدی و حفاظت از این بناها در برابر فرسایش از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

می دانیم که مرمت با هدف حفاظت از شهر های تاریخی و جهت پاسخ به نیازهای شهری همواره مطرح بوده است و موجب ترمیم خرابی های گذشته و آسیب های وارد بر بنا و عملکرد جدید متناسب با نیازهای زندگی روز شده است.

بناهای با ارزش که امکانات وسیع سیاحتی را فراهم می آورند و همچنین خانه های با ارزش تاریخی که با تدابیری می توان آن ها را به امکانات جدید گردشگری بدل ساخت در بافت تاریخی شهر ها وجود دارند که برنامه ریزی احیای این بنا ها ضروری است. بنابراین معماران و مهندسينی که، اين امر بسيار فنی فرهنگی و هنری را به عهده دارند بايد علاوه بر اشراف و تسلط لازم بر ابعاد تخصصی و مفاهيم امروزی حرفه‌  خود، نظری هوشيارانه و عالمانه‌ به گذشته داشته باشند.

آثار باستانی و بناهای تاریخی هر کشور پیشینه آن کشور به حساب می‌آید و دارای ارزش و اهمیت فراوانی هستند و هر شخصی موظف است برای حفظ این تمدن چند هزار ساله تلاش‌ بسیاری انجام دهد؛ ولی بسیاری از دلایل چون کمبود اعتبار و عدم فرهنگ سازی حفظ آثار تاریخی در میان مردم و جامعه باعث شده تا این تصور ایجاد شود که حفظ بناهای تاریخی در ایران از اهمیت خیلی زیادی برخوردار نیست و متاسفانه برخی از آثار تاریخی که در روستاها و شهرهای مختلف کشور وجود دارد با کم توجهی از سوی مردم و مسئولان مواجه شده است.

از آنجاییکه کوچک سازی دولت یکی از رویکردهای دولت است، استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی در حوزه های مختلف در دستور کار قرار گرفته است، استفاده از سرمایه گذاری و پتانسیل بخش خصوصی در راستای حفظ و مرمت اماکن تاریخی از طریق صندوق احیا و بهره  برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی یکی از همین اقدامات است.

در واقع واگذاری این بناها به بخش خصوصی با توجه به کمبود سرمایه و اعتبار برای نگهداری و مرمت این بناها و همچنین کم بودن نیروی انسانی برای حراست از این بناها ازسوی دفتر احیا و بازسازی سازمان میراث فرهنگی کشور از سال ۷۰ آغاز شده است.

این صندوق طبق قانون؛ تعیین کاربری و اعطای مجوز بهره‌برداری از اماکن قابل احیا با مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی را می تواند انجام دهد.

به نظر می رسد که این امر در حفظ، حراست و همچنین سرمایه گذاری در حوزه اشتغال و درآمدزایی بسیار موثر است، با این وجود هنوز بسیاری معتقدند که این اقدام جز تخریب برای اماکن تاریخی نتیجه ای نخواهد داشت، عدم نظارت کارشناسان میراث فرهنگی به فعالیت های بخش خصوصی در بناها وآثار تاریخی، تغییر کاربری برخلاف شئون یک عرصه تاریخی مانند واگذاری بناهای تاریخی بدون توجه به ظرفیت بنا و تغییر کاربری به مکان های غیرمتعارف از جمله آسیب هایی است که این افراد یا منتقدان به این مسئله دارند.

نبود دادگاه ویژه میراث ‌فرهنگی

به باور فعالان میراث فرهنگی، برای ثبت ملی آثار تاریخی و حفاظت این قسم از آثار، قانون کافی وجود ندارد و نیاز است یک قانون جامع و کامل در این زمینه تصویب شود. در حال‌حاضر هم موضوعات ثبت آثار و تعیین حریم، بیشترین سهم شکایت‎ها را از طرف مردم در دیوان عدالت اداری به خود اختصاص داده‌اند.

معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، مشکلات حوزه میراث‌فرهنگی را ناشی از تضاد میان ارگان‌های دخیل می‌داند و می‌گوید لازم است کارشناسانی که در پرونده‌های قضایی میراث‌فرهنگی کار می‌کنند، شناخت خوبی از این حوزه داشته‌باشند؛ در این راستا بهتر است برنامه‌های آموزشی در زمینه میراث برای قضات ترتیب داده‌شود.

محمدحسن طالبیان همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که بارها تقاضا کرده‌اند یگان حفاظت سازمان میراث‌فرهنگی ضابط قضایی باشد تا کارها سریع‌تر صورت گیرد. حتی وجود دادسرای ویژه و دادگاه میراث‌فرهنگی در این زمینه که دادستان آنها تخصص لازم را هم داشته باشند برای پیشبرد روند سریع‌تر فعالیت آنها راهگشا خواهدبود.

همه اینها در حالی است که در حال حاضر نهادی که در چنین مناقشاتی میانجی می‌شود و حکم نهایی را صادر می‌کند، دیوان عدالت اداری است که شرح وظایف آن بعضا مقتضی مسائل مرتبط با میراث فرهنگی نیست و همچنان بسیاری از نامه‌نگاری‌ها و درخواست‌ها بی‌پاسخ مانده‌است و کسی در این باره به شکل اساسی ورود نکرده است.

این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که همچنان بسیاری از بناها و آثار تاریخی با روش‌های مختلف رو به‌ویرانی و تخریب می‌رود و سازمان  میراث‌فرهنگی در راهروهای دادگاه‌ها و دادسراها به دنبال راهی است تا مانع این روند تلخ شود. بعضی وقت‌ها همین کندی روند، کاری می‌کند که اثری از آن اثر بنای تاریخی باارزش نمی‌ماند.

بیش از یک میلیون اثر تاریخی شامل محوطه های تاریخی، بناها، کاخ ها، موزه ها، کاروان سراها و ... در ‏کشور وجود دارد که تقریباً 32 هزار اثر ثبت ملی و 22 اثر ثبت جهانی شده است. ‏

صندوق احیاء و بهره برداری از بناهای تاریخی به موجب بند «ز» ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه و در ‏سال 1384 ایجاد شد.‏ یکی از وظایف صندوق احیاء و بهره برداری از بناهای تاریخی واگذاری بناهای تاریخی با مالکیت دولتی به ‏سرمایه گذاران بخش خصوصی با روش ‏B.O.T‏ است.‏
‏

270 بنای تاریخی برای واگذاری به بخش خصوصی شناسایی شده که از این تعداد مراحل واگذاری 65 بنا ‏پایان یافته و در حال حاضر 19 بنا مورد بهره برداری قرار گرفته است.‏

در مجموع، بالغ بر 89 میلیارد تومان صرفاً در حوزه مرمت بناهای تاریخی قرارداد سرمایه گذاری ‏منعقد شده و تجهیزات بناها نیز عددی نزدیک به 80 میلیارد تومان اعتبار را به خود اختصاص داده ‏است.‏

پیش بینی می شود از مجموع بناهای تاریخی واگذار شده به بخش خصوصی برای 1756 نفر اشتغال ‏مستقیم ایجاد شود.‏

جذابیت برای گردشگران داخلی و خارجی و در نهایت توسعه صنعت گردشگری، زودبازده بودن سرمایه ‏گذاری در بناهای تاریخی، ایجاد اشتغال گسترده و پایدار، شکل گیری اقتصاد مردمی و درآمدزایی در ‏سطح محلی و ملی، صرفه جویی در بودجه های عمرانی دولت، تقویت اقتصاد فرهنگی و استفاده از ظرفیت ‏های آن در توسعه و رشد اقتصادی از جمله مزایای اقتصادی واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی ‏است.‏

با وجود آنکه طالبیان می‌گوید مالکان بناهای تاریخی می‌توانند با قرار دادن بنای تاریخی خود در فهرست آثار تاریخی کشور از ۵۰ درصد تسهیلات و کمک بلاعوض برای مرمت بناهای تاریخی خود استفاده کنند؛ اما وقتی با مصائب فراوان یک اثر ثبت ملی می‌شود، بارها دیده شده که میراث فرهنگی به مالک می‌گوید که بودجه برای مرمت نداریم و مالک هم نباید دخل و تصرف و تعمیری انجام دهد!

نمی‌توان منکر این موضوع شد که دولت به‌تنهایی قادر به حفظ، احیا و دادن کاربری به این تعداد بنای تاریخی نیست و باید ازسرمایه مردم در  حفظ و احیای بناهای تاریخی استفاده کرد؛ چون منابع مالی لازم برای تملک، مرمت و نگهداری تعداد وسیع بناهای تاریخی موجود در اقصی نقاط کشور تناسبی با ردیف بودجه تخصیص‌یافته به سازمان میراث فرهنگی ندارد و نمی‌توان انتظار داشت که این سازمان در چنین مواردی مالکیت این بناهای تاریخی با ماهیت معنوی را احصا کند، اما حداقل انتظار موجود از سازمان، حمایت‌های معنوی برای حفاظت از این بناهاست.

مرمت 218 بنای تاریخی ارزشمند و برپایی 600 کارگاه مرمتی در سطح کشور

28 فروردین، ماه گذشته بود که معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی در نشست خبری که به منظور آیین بزرگداشت روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی در قزوین برگزار شد از مرمت 218 بنای مهم تاریخی ارزشمند از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کشور خبر داد و گفت: 30 بنا و مجموعه تاریخی با مشارکت دستگاه های مختلف مرمت و در حدود 131 کارگاه مرمتی در محوطه ها و بقاع متبرکه برپا شده که مرمت تعداد زیادی از آن ها با پیشرفت قابل ملاحظه تا پایان سال مالی 96 (تیر97) به پایان خواهد رسید.

طالبیان با اشاره به مطالعه و تعیین ضوابط برای 75 شهر و بافت روستایی که در دست اقدام است افزود : مطالعه این بافت های شهری و روستایی تا پایان سال مالی 96 به پایان خواهد رسید. این در حالی است که 44 موزه مشارکتی و 6 پایگاه ملی و یک پایگاه جهانی نیز ایجاد شده است.
او به نقش مؤثر رسانه ها، سمن ها و انجمن های میراث فرهنگی در حفاظت از میراث فرهنگی اشاره کرد و ادامه داد : در سال 97 تلاش خواهیم کرد تا با حضور رسانه ها در مراکز استانی و بازدید از بناها و محوطه های تاریخی و فرهنگی در راستای حفاظت از بناهای تاریخی گام های مؤثرتری برداشته شود.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: بدون شناخت کافی از یک محوطه، مجموعه یا بناهای تاریخی فرهنگی مرمت امکان پذیر نخواهد بود و بنابراین توجه به پژوهش چند رشته ای، مستندسازی، معرفی و آموزش در مراحل مختلف حفاظت و مرمت جزو اولویت های سازمان میراث فرهنگی است. در این میان برای معرفی شایسته انتشار کتاب، بروشور، تهیه فیلم برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی و بازدیدهای تخصصی برای مخاطبان مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

میراث فرهنگی سند هویت تاریخی یک ملت است

سازه‌های به جای مانده از هزاره‌های گذشته، نقش و نگارهای سفالینه‌های باستانی حاصل از کاوش محوطه‌های باستانی، معماری فاخر کاخ‌های باستانی و... که به همت باستان‌شناس‌ها و متخصصان تاریخ از اعماق زمین بیرون می‌زند، همگی نشان از تاریخ و تمدن یک ملت دارد. خواه این تمدن به 2 سده پیش برسد و خواه هزاران سال از عمر تاریخی یک ملت را به نمایش بگذارد.

در حالی که کارشناسان، صیانت از میراث فرهنگی را ضرورتی برای حفظ هویت ملی و بهره‌وری از ظرفیت‌های گردشگری می‌دانند اما این گنجینه‌های ارزشمند که به‌تدریج در طول تاریخ دچار آسیب‌هایی شده‌اند به علت کمبود اعتبار برای مرمت و بی‌توجهی برخی مردم در حال تخریب هستند.

استان کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۲هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی در قالب قلعه‌ها، کاروان سراها، پل‌ها، آسیاب‌ها و سایر آثار دوره‌های مختلف در صورت توجه می‌تواند یکی از مقاصد ایرانگردان و جهانگردان فرهنگ دوست باشد.

61 آسیاب، ۵۰ خانه تاریخی،۴۲ قلعه،۴۰ آب انبار،۲۳ بقعه متبرکه، ۱۹ گورستان، ۱۷ استودان، ۱۳ پل، ۱۳ بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای استان کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی قرار دارد.

این استان در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی مانند بلادشاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته می‌شد وبخشی از تمدن ایلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.

بافت تاریخی دهدشت در شهرستان کهگیلویه که عمده آثار بجای مانده از آن مربوط به دوره صفوی است به دلایل مختلفی همواره سوژه رسانه‌ها و عکاسان است.

این میراث تاریخی ارزشمند به دلیل وسعت زیاد و غیرمسکونی بودن آن همواره مکان امنی برای معتادان بوده است.

علاوه بر این، تخریب این مکان به دلیل گچی بودن مصالح، روز بروز سرعت بیشتری می‌گیرد و به علت وسعت زیاد امکان حفاظت از آن دربرابر تخریب های افراد ناآگاه نیست.

البته بخشی از آن در سال‌های اخیر ترمیم و بازسازی شده است که بی شک از زیباترین نقطه‌های شهر دهدشت به شمار می‌رود.

اثر تاریخی بسیار ارزشمند بلاد شاپور دهدشت که به گفته کارشناسان قابلیت ثبت جهانی دارد، نیازمند تأمین اعتبار برای تملک و مرمت است.

هشت بنای تاریخی کهگیلویه وبویراحمد مرمت می شود

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمدمی گوید: با 16میلیارد و 800 میلیون ریال اعتبار
،هشت بنای تاریخی این استان مرمت و موزه در حال ساخت یاسوج تکمیل می شود.
مسعود شفیعی افزود: از این میزان 10 میلیارد ریال برای تکمیل موزه در حال احداث یاسوج تخصیص یافته است.

وی با بیان اینکه موزه یاسوج هم اکنون بیش از 90درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در آینده نزدیک بهره برداری می شود افزود: عملیات اجرایی  احداث موزه باستان شناسی یاسوج از سال 1386 آغاز شد.

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: مساحت این موزه با احتساب محوطه سازی 9 هزار مترمربع و زیربنای آن نیز 2 هزار و 700 مترمربع است.

شفیعی گفت: موزه فعلی باستان شناسی یاسوج که تنها موزه استان است در سال 1380 به مساحت 130 مترمربع در اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بویراحمد واقع در خیابان گلستان چهار این شهر به بهره برداری رسید.

وی اظهار داشت: هم اکنون 301 اثر تاریخی مربوط به دوره های مختلف در موزه فعلی باستان شناسی یاسوج نگهداری می شود که یکی از شاخص ترین آنها تابوت سفالی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد بوده که در کشور منحصر به فرد است.

شفیعی میزان اعتبار تصویب شده برای مرمت بافت تاریخی دهدشت را 9 میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: از این میزان تاکنون نقدینگی 2 میلیارد و 700 میلیون ریال آن دریافت شده است.

معاون میراث فرهنگی استان گفت:500 میلیون ریال مرمت تنگ سروک، 2 میلیارد و 400 میلیون ریال برای سه خانه تاریخی در شهرستان های کهگیلویه و بویراحمد ،400 میلیون ریال مرمت امامزاده بابااحمد و 800 میلیون ریال برای مرمت پل خیری و محمد اختصاص یافته است.

وی ابراز داشت: 500 بنای تاریخی در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که برای مرمت آنان سالیانه حداقل 50 میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

وی گفت: تاکنون 731 اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی این استان در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد:61 آسیاب، 50خانه تاریخی،40 قلعه،40 آب انبار، 23 بقعه متبرکه، 19گورستان، 17 استودان، 13 پل، 13 بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای این استان در فهرست آثار ملی قرار دارد.

شفیعی عنوان کرد: ثبت ملی گرفتن اعتبار برای مرمت و تعیین حریم پیشگیری از تعرض سودجویان از جمله برنامه‌های میراث فرهنگی برای صیانت از بناهای تاریخی کهگیلویه وبویراحمد است.

وی بیان کرد: نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه و دو گور دو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.

کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی مانند بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته می‌شد.

مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمدهمچنین گفت: تاکنون آثار تاریخی زیادی از کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

محمود باقری بیان کرد: 25 شیء تاریخی که در فهرست آثار ملی ثبت شد مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است.

وی عنوان کرد: 693 اثر غیرمنقول ثبت شده ملی در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که شامل تپه‌ها، حمام‌، محوطه‌ و گورستان‌های تاریخی هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد  به آثار معنوی ثبت شده ملی در استان اشاره کرد و گفت: بیش از 51 اثر معنوی ثبت شده ملی نیز در استان وجود دارد.

وی همچنین تعداد آثار طبیعی  ثبت شده در فهرست ملی را 2 اثر اعلام کرد و گفت: آثار طبیعی درخت سرو لار در شهرستان باشت و آبشار کمر دوغ در شهرستان کهگیلویه نیز به عنوان 2 اثر طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی هستند.

مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی وگردشگری کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: برخی از آثار تاریخی در کهگیلویه و بویراحمد قابلیت ثبت جهانی دارند.

وی افزود: پیشنهاد ثبت جهانی بافت تاریخی دهدشت با نظر کارشناسان حوزه میراث فرهنگی استان به سازمان میراث فرهنگی کشور ارائه شد.

تاکنون نزدیک به 2 هزار و 600 اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در استان کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده است، از این تعداد افزون بر 726 اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی استان در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است که چهار مورد آن امسال بوده است.

حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشردر یونسکو

فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران شامل ۲۱ مکان است که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. درخشان‌ترین سال برای ثبت آثار ارزشمند ایرانی در یونسکو به سال ۱۹۷۹ بازمی‌گردد که سه اثر چغازنبیل، میدان امام اصفهان و تخت جمشید ازسوی یونسکو مورد توجه ویژه قرار گرفتند.

 ثبت آثار تاریخی در فهرست جهانی یونسکو چه سودی دارد؟

میراث جهانی یونسکو در حقیقت نام عهدنامه ای بین المللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو  رسید و موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به همه انسان های جهان، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند.بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.

معضل عدم حمایت همه‌جانبه سازمان میراث فرهنگی از بناهای تاریخی و ارزشمند کشور پابرجاست اما چالش‌های این سازمان برای حمایت از این بناها کم نیست. با این‌همه بنا بر تجارب موفق کشورهای خارجی بهترین راه برون‌رفت از وضعیت نگران‌کننده کنونی، حمایت دولت از حفظ و نگهداری این بناها و تعریف کاربری جدید برای آنها توسط خود مردم و بخش خصوصی است؛ اتفاقی که با توجه به کمیت و کیفیت ارزشمند ابنیه تاریخی ایران در صورت وقوع، اثر قابل‌توجهی در توسعه گردشگری و اقتصاد کشور همچنین اشتغال برجا خواهد گذاشت.

 گزارش از مرضیه سادات غلامی

انتهای پیام/س