به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، الگوبرداری و پیروی از راهکارهای اتخاذ شده از سوی کشورهای توسعه یافته برای نائل شدن به پیشرفت های صنعتی و اقتصادی، ضرورتی است که با اتکای هوشمندانه به آن و البته اجرا و عملیاتی ساختن هدفمند آن، سرمنشا توفیقات بسیاری برای کشوری همچون ایران خواهد بود.

به واقع، تَمَسُک جستن به چنین رویکردی، مصداق بارز نگاه به بیرون است که در سیاست های موسوم به اقتصاد مقاومتی همزمان با درون زا بودن اقتصاد نسبت به آن تاکید شده است.

در این میان،کشور ژاپن نمونه و الگویی مناسب برای الگوبرداری از جامعه ای که به سرعت روند توسعه را طی کرده است.

اینکه ژاپنی ها برای شکستن پوسته خود و حرکت به سمت توسعه پایدار چه تدابیری اتخاذ کرده اند از موضوعاتی است که در ذیل این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.

تغییر رویکرد از نگاه سنتی به سیاست هایِ صنعتیِ دانش بنیان

آنچنان که مطالعات و بررسی های انجام شده نشان می دهد، مجموعه ای از عوامل به هم پیوسته بصورتی زنجیروار و اجرای دقیق و مستمر آن، ژاپن را به جایگاه کنونی در جهان سوق داده است جایگاهی قابل احترام، مقتدرانه و تاثیرگذار که بخش قابل توجهی از توفیقات اقتصادی در نظام بین المللی را به خود اختصاص داده و به واقع از این موفقیت به نحو بسیار شایسته ای منافع ملی مردم و کشور خود را تامین کرده است.

تغییر جهت از نگاه و سیاست های سنتی در عرصه صنعتی و تولیدی به سیاست های تولیدی و صنعتیِ دانش بنیان، نخستین اقدام جدی ژاپن برای تسریع روند توسعه به شمار می رود.

گام بعدی ژاپن به رفع و زدودن قوانینِ دست و پاگیر و غیرضروری در مسیر تولید و مقررات زدایی از بازار کار،کاهش مالیات شرکت ها و تعریف بسته های تشویقی و تلاش برای متنوع سازی تولیدات خود معطوف می شود.

جذب نیروهای انسانی از اقصی نقاط جهان و هدایت آنها در مراکز تولیدی و صنعتی و تلاش برای پیوند میان نهادهای علمی و دانشگاهی با مراکز صنعتی و بخصوص برنامه ریزی برای تعمیق و تشدید رقابت پذیری و رقابتی کردن مراکز صنعتی از نمونه تدابیر دیگری محسوب می شود که دولتمردان ژاپنی با اجرایی ساختن آن شرایط متفاوتی را در عرصه تولیدی کشور خود ایجاد کردند.

بنابر مطالعات انجام شده، سیاست های توسعه صنعتی در کشور ژاپن از دهه 1970 میلادی به سمت اقتصادِ سرمایه محور و دانش بنیان متمایل شد.

از سال مذکور تاکنون همواره ژاپن، این اصل و اصول را در اولویت قرار داده که با تسهیل زمینه و شرایط برای مشارکت بخش خصوصی، ضریب رقابت پذیری را در اقتصاد و صنعت خود در بالاترین حد ممکن تقویت کند.

انعطاف پذیری ژاپن در مقابل تغییرات و فراز و نشیب های صنعتی و اقتصادی جهان

یکی دیگر از ویژگی های کشور ژاپن معطوف به این امر می شود که با مشخص کردن استراتژی معین، متناسب با واقعیت های اقتصادی و صنعتی جهان پیش رفته و در صورت حصول تغییر یا هرگونه تحول یا فراز و نشیبی در عرصه اقتصادی جهان، به سرعت نسبت به همسویی و هم نوایی خود با واقعیت های اقتصادی و صنعتی جهانی تلاش کرده است.

برای مثال، تا پیش از دهه 1980 ،عمده تمرکز و سرمایه گذاری ژاپن در حوزه هایی همچون آهن فولاد، ذوب آهن و پالایش فرآورده‌های نفتی استوار بود، اما بعد از مقطع اشاره شده، صنایع فناوری محور، صنعت خودروسازی، مخابراتی، فناوری و اطلاعات و همچنین خدمات پزشکی در صدر برنامه ها و اولویت های کشور ژاپن قرار گرفت، تا جاییکه به عنوان نمونه تنها در حوزه ای همچون تولید فناوری و اطلاعات، ژاپنی ها تا 6 برابر میزان تولید و فعالیت خود را ارتقاء بخشیدند، عددی خیره کننده که موید تلاش وافِرِ ژاپنی ها در این عرصه و هوشمندی آنها به فعل و انفعالات نظام اقتصادی و صنعتی جهان است.

اگر نبود چنین تدبیر و دقت نظری در سیاست های اقتصادی و صنعتی، محال بود کشور ژاپن پس از جنگ جهانی دوم، در شرایطی که با 13 میلیون بیکار مواجه بود، بتواند به چنین موفقیت هایی دست یابد.

کشوری شکل گرفته از جزایر متعدد، با منابع بسیار محدود و آتشفشان های فراوان که شرایط اسف باری همچون کمبود مواد غذایی، تورم بسیار شدید و نابودی شدیدِ پس از جنگ جهانی دوم را تجربه می‌کرد، در حال حاضر در جایگاهی ایستاده که در بسیاری از حوزه ها با افتخار به فعالیت مبادرت می ورزد و امروزه تولیدات ژاپنی، فارغ از برند و مارکی که بر روی آن منقش می شود، از احترام بالایی در بازارهای جهانی برخوردار است.

سیاست های اقتصاد مقاومتی و تمرکز بر تولید داخلی

تمامی سیاست گذاری هایِ اشاره شده ژاپن در حوزه صنعتی و اقتصادی به یک عبارت منتهی و متمرکز می شد، " تولید داخلی "، به واقع ژاپنی ها با توجه به تولید داخلی و اجرایی ساختن سیاست های اقتصاد مقاومتی توانستند از بحران های بسیاری همچون گرسنگی عبور کنند.

با قرارگرفتن تمامی تدابیر و تمهیدات سیاستمداران و سیاست گذاران ژاپنی حول محور تولید و ارتقای کیفی محصولات خود، اقتصاد و صنعت ژاپن بصورت فزاینده ای به پیشرفت دست یافت.

به واقع، ژاپنی ها افزایش و ارتقای ضریب تولید را با دو هدفِ تامین نیاز داخلی، بازار داخلی و تسخیر بازارهای خارجی در دستور کار قرار دادند و مردم این کشور نیز برای توفیق در این عرصه از هیچ اقدام سازنده ای دریغ نکردند.

الگوی ژاپنی ها در حوزه صادرات نیز متکی به فروش محصولات و تولیداتی با ارزش افزوده بالا است و الگوی واردات این کشور نیز به خرید مواد خام و اولیه برای تامین نیاز کارخانجات داخلی استوار است.

ژاپنی ها، تولید کالا و صادرات آن به دیگر کشورهای جهان را به عنوان مولفه ای تاثیرگذار در ارتقای نام و افتخارات ژاپن در عرصه جهانی قلمداد می کنند، ذهنیتی که امروز بیش از هر زمان دیگری، درستی و معقولانه بودن آن به اثبات رسیده است.

نقش فرهنگ در توسعه و شکوفایی فزاینده ژاپن/ از کار و تلاش تا قناعت مثال زدنی

فرهنگ کار و تلاش یکی از شاخص های بسیار تعیین کننده در پیشرفت و توسعه هر کشوری به شمار می رود، عنصری که به معنای واقعی کلمه در ذهن و افکار ژاپنی ها رسوخ و رسوب پیدا کرده و به نحو بسیار مطلوبی در کالاها و تولیدات آنها، مُتِجَلی شده است.

ژاپنی ها کار را یک امر مقدس قلمداد می‌کنند و این موضوع نه تنها با هدف سود آوری شخصی، بلکه به عنوان عنصری اثرگذار در پیشرفت و اعتلای کشور ژاپن مد نظر تک تک مردمِ این کشور، رشد و پرورش یافته است که می توان آن را به یک انگیزش درونی و ملی در میان تمامی طبقات و قشرهای اجتماعی این مجمع الجزایر در حوزه شرقی آسیا، تعبیر کرد.

به موازات این خصوصیت، قناعت از دیگر خصیصه های رفتاری مردم ژاپن محسوب می شود و به نوعی در تمامی جهان مردم ژاپن به این ویژگی شهره  هستند.

آنها میزان مصرف خود را بر اساس اقتضائات و شرایط اقتصادی حاکم بر این کشور تنظیم می‌کردند و به شدت از هر گونه اشرافی گری و مصرف غیرضروری اجتناب می کردند و همین رویکرد به انباشت سرمایه در کشور مذکور منتهی شد. سرمایه ای که به مثابه بازوانی توانمند برای ارتقای کمی و کیفی تولید داخلی ژاپن نقش آفرینی کرد.

 آموزش و پرورش و مصرف کالای داخلی از مولفه های تعیین کننده دیگر در پیشرفت ژاپن محسوب می شود

حسین گروسی، عضو پیشین کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با  خبرنگار اقتصاد و انرژی، در تشریح عوامل موثر، در پیشرفت و توسعه صنعتی و اقتصادی ژاپن اظهار کرد:کشور ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم به موضوع آموزش و پرورش توجه بسیاری را لحاظ کرد و به نوعی تمامی اهداف و چشم اندازهای مورد نظر خود را در حوزه های گوناگون اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی با اتکای به آموزش صحیح دانش آموزان خود دنبال کرد.

وی افزود: نکته حائز اهمیت بعدی معطوف به این امر می شد که تُوَامان با عنایتِ به تولید داخلی، به موضوع کیفیت کالاهای خویش نیز، توجه بسیاری را اعمال کردند (تا جایی که تولیدات بی کیفیت اجازه صادرات پیدا نمی‌کرد).

نماینده اسبق مردم ملارد، شهریار و قدس در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در حوزه تولید نیز ژاپنی ها با مطالعه و بررسی دقیق به تولید کالاهایی که از مزیت برخوردار بودند، متمرکز شدند که تلاش برای ساخت و عرضه محصولات با کیفیت در بخش های الکترونیکی، مخابراتی، ریل و مترو از نمونه های آن به شمار می رود.

وی افزود: نکته حائز اهمیت دیگر به موضوع کار، تلاش و ایستادگی ژاپنی ها در کارخانجات و مراکز تولیدی باز می‌گردد که این سختکوشی در تمامی جهان معروف و مثال زدنی است و به واقع عموم مردم ژاپنی با جان و دل در مراکز صنعتی به فعالیت و تلاش برای توسعه و اعتلای کشور خویش مشغول به فعالیت شدند.

عضو پیشین کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: توجه به خرید کالای داخلی از دیگر مولفه های تعیین کننده در پیشرفت و توسعه اقتصادی ژاپن محسوب می شود، به نحوی که کشور مذکور بعد از انقلاب میجی، تمامی ماشین های آمریکایی را در گودال دفن کردند و اولویت نخست این کشور به خرید و مصرف کالاها و محصولات داخلی متمرکز شد ( تا جاییکه تا سال ها این رویکرد ژاپن از سوی برخی کشورهای دیگر به سیاست های انزوا طلبانه تعبیر می شد.)

مجموعه بررسی ها و اظهارات فوق نشان می دهد جایگاه فعلی کشور ژاپن با کار و تلاش شبانه روزی و تدوین و اجرایی ساختن سیاست های دقیق و هوشمندانه حاصل شده، رویکردی که بخش قابل توجهی از آن در چارچوب سیاست های اقتصادی مقاومتی قابل تعریف است.

بدون تردید، در صورت توجه به سیاست های اقتصاد مقاومتیِ ابلاغ شده در کشور و اجرایی ساختن دقیق و هوشمندانه آن، رشد و توسعه اقتصادی و صنعتی کشور ایران، بصورت فزآینده ای تسریع خواهد شد، امری که آحاد مردم نیز در تحقق و حصول آن نقش بسیار تعیین کننده و نافذی ایفاء می‌کنند.

گزارش از ناصر رمضانی

انتهای پیام/