به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ در فاصله ۶ کیلومتری شهر فعلی داراب آثار شهر تاریخی دارابگرد قرار دارد.این شهر که در میان دشت وسیع و حاصلخیز قرار دارد به دلیل شرایط امنیتی آن زمان و اهمیت شهر به صورت مدور بنا شده است و در ردیف نخستین شهر‌های مدور داخل فلات ایران محسوب می‌شود.دارابگرد نام یکی از شهرستان های ایالت پارس در ایران قدیم بوده است و به آن داراگرد و دارابجرد نیز گفته می‌شده است.

این شهر جزو یکی از مراکز مهم اقتصادی، فرهنگی و نظامی جنوب کشور محسوب می‌شده است.در عهدنامه صلح میان حسن بن علی و معاویه خراج این شهر به امام حسن (ع) واگذار شده است، که این مساله نشان از اهمیت این شهر در آن روزگار دارد.

بصیری کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ با بیان اینکه دارابگرد از دو کلمه داراب و گِرد تشکیل شده است، تصریح کرد: معانی مختلفی برای کلمه گِرد به کار برده شده از جمله شهر و مدینه، مدور و دایره شکل و همچنین ساخته شده توسط (نام فرد)، که تمام این معانی در رابطه با نامگذاری دارابگرد مصداق دارد، بدین معنا که دارابگرد از بدو تاسیس، شهر بوده، طرح آن مدور است و توسط داراب نیز ساخته شده است.

وی با اشاره به اینکه دارابگرد نام یکی از شهرستان های ایالت پارس در ایران قدیم بوده است و به آن داراگرد و دارابجرد نیز گفته می‌شده است، ادامه داد: این شهر جزو یکی از مراکز مهم اقتصادی، فرهنگی و نظامی جنوب کشور محسوب می‌شده است.

بصیری تصریح کرد: در عهدنامه صلح میان حسن بن علی و معاویه خراج این شهر به امام حسن (ع) واگذار شده است، که این مساله نشان از اهمیت این شهر در آن روزگار دارد.

بنای دارابگرد

کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: بنا بر بررسی‌های انجام شده تقریبا اکثر قریب به اتفاق مورخان و جغرافی نویسان، بنای شهر دارابگرد را به پیش از دوره ساسانیان  نسبت می‌دهند.

بصیری ادامه داد: دارابگرد دارای معماری با پلان مدور و با مساحت تقریبی ۹۰۰ هکتار است.

وی بیان کرد: پیرامون شهر دیوار مخروطی عظیمی با باروها، برجک ها، دروازه‌ها و پل‌های متحرک بوده است و از گل رس و سنگ و ملاط آهک ساخته شده که ارتفاع آن بیش از ۱۰ متر بوده و در طول زمان دچار فرسایش شده و ارتفاع آن اکنون به حدود ۷ متر می‌رسد وجود ماده چسبنده‌ای در میان ملاط و گل به کار رفته در دیوار سبب شده با گذشت بیش از ۲ هزار سال این دیوار با تخریب کم پابرجا و استوار باقی بماند.

کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: پشت دیوار خندقی برای حفاظت بیشتر از شهر ایجاد کرده بودند که دسترسی به شهر را در مواقع خطر بسیار مشکل می‌کرده است.

بصیری گفت: این خندق مملو از آب بوده و آب مورد نیاز خندق از رودخانه‌های اطراف از جمله رودبال تامین می‌شده است.

وی ادامه داد: این شهر دارای چهار دروازه رو به سوی چهار جهت اصلی داشته است.

نوروزی مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز؛ اظهار کرد: در قرون اخیر بر اساس کاوش‌ها و تحقیقات باستان شناسی توسط ایران شناسانی همچون گیرشمن ساخت دارابگرد به زمان اشکانیان مربوط می‌شود که با تلفیق آنچه در متون قدیمی در مورد ساخت این شهر آمده و در نظر گرفتن نظریات گیرشمن می‌توان گفت: در ابتدا شهر به صورت پادگان نظامی ساخته شده و با ساخت تاسیسات جدید به صورت شهری بزرگ و پر رونق در آمده باشد، اما اوج اهمیت و رونق دارابگرد به دوران ساسانیان مربوط می‌شود.

وی افزود: در اواخر دوره اشکانی به هنگام پادشاهی اردوان پنجم، حکمران دارابگرد، اردشیر بابکان بود که کار خود را از این شهر آغاز کرد و سر به شورش برداشت و سرانجام با شکست اردوان عنوان پادشاهی یافت و امپراطوری ساسانی را بنیان کرد.

مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: در زمان ساسانیان امپراطوری پهناور ایران به چهار ایالت مهم تقسیم شده بود که در راس هر ایالت یک پهبد قرار داشت.

نوروزی ادامه داد: این ایالات عبارت بودند از ایالت خراسان، ایالت فارس و کرمان، ایالت قهستان و ایالت عراق.

وی تصریح کرد: ایالت خراسان شامل نیشابور، هرات و مرو بود و حاکم این ایالت سپهبد خراسان نامیده می‌شد.

مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس بیان کرد: ایالت دیگر قهستان شامل قزوین، ری، طبرستان، آذربایجان و زنجان بود و حاکم آن سپهبد آذربایجان گفته می‌شد.

نوروزی افزود: ایالت فارس و کرمان شامل شهر‌های کازرون، استخر، دارابگرد و فسا می‌شد و حاکم آن سپهبد فارس نامیده می‌شد.

وی گفت: ایالت عراق شامل ۴۸ ناحیه در امتداد رودخانه فرات بود که حاکم آن را سپهبد مغرب می‌گفتند.

مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با بیان اینکه دارابگرد از مراکز مهم ایالت پارس در دوران ساسانیان محسوب می‌شد، ادامه داد: بعد از اسلام نیز همچنان شهری در اوج شکوه و رونق باقی ماند.

نوروزی تصریح کرد: این شهر در نیمه اول قرن ششم هجری به علت وقوع جنگ‌های متعدد بین شاهان محلی شبانکاره با سلجوقیان، تخریب شد و اهالی آن به نواحی اطراف مهاجرت کردند.

وی اضافه کرد: در اواخر قرن هشتم هجری شهر فعلی داراب بنا شد و از این به بعد پسوند گِرد از انتهای آن حذف شد.

پیشینه مطالعات باستان شناختی داراب

مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس بیان کرد: برای نخستین بار، سر اورل اشتاین در سال ۱۹۳۳ میلادی اقدام به حفاری دارابگرد کرد، ولی گزارشی از ثبت و ضبط آنچه بدست آورده بود، ارائه نکرد.

نوروزی افزود: همین طور برخی از حفاری‌های سیستماتیک، ولی محدود، در قبل از انقلاب در این محوطه صورت گرفت که نتایج این فعالیت‌ها نیز تا به حال معلوم نشده است.

وی ادامه داد: دومیروشجی نیز در سال‌های ۱۹۷۲-۱۹۷۱ میلادی دشت داراب را از نظر استقرار‌های پیش از تاریخی مطالعه کرد.

مسئول گروه مطالعات باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: پیتر مورگان از موسسه ایران شناسی بریتانیا از دهم تا پانزدهم فوریه سال ۲۰۰۳ میلادی یک بررسی سطحی ساده را از این محوطه به عمل آورد که گزارش آن در دسترس بوده است.

نوروزی تصریح کرد: از نظر مورگان، آثار سطحی به دست آمده به اندازه‌ای گسترده و زیاد هستند که تشریح و ثبت محل دقیق هر یک از آن‌ها به صورت مجزا امکان پذیر نیست، از این رو نواحی با اهمیت بیشتر و قسمت‌هایی که با دقت بیشتری بررسی شده اند را بر روی نقشه علامت گذاری کرد.

وی با بیان اینکه نخستین نقشه‌ای که از شهر دارابگرد تهیه شده مربوط به سال ۱۹۳۴ میلادی و حفاری اشتاین است، افزود: از آن زمان تاکنون دو نقشه دیگر هم توسط سازمان نقشه برداری کشور از این محوطه تهیه شده که اولی متعلق به سال‌های قبل از انقلاب است و در حال حاضر در دسترس نیست و دیگری در سال ۱۳۷۷ تهیه شده و آخرین نقشه تهیه شده از این محوطه نیز است.

شهر دارابگرد یکی از کهن‌ترین شهر‌های ایران با معماری خاص است که در دوره خود در اوج اقتدار و شکوه بوده است، ولی امروز جز تلی از خاک دیده نمی‌شود و البته لایه‌های معماری شهر در زیر خاک مدفون است.

امید که در سال‌های آینده با پیشرفت تکنولوژی بتوان نقشه‌های معماری آن را بدون بر هم زدن سطوح مختلف لایه‌های خاک، شناسایی کرد.

گزارش از مژده عینی

انتهای پیام/ن