به گزارش خبرنگار حوزه فن‌آوری‌های نوین گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ زنگ خطر جنگ آب در ایران به صدا درآمده است؛ زنگ خطری که از مدت‌ها قبل به آن اشاره شده بود، اما گویی جامعه، دانشمندان و مقامات چندان توجهی به آن نداشتند و حالا هشداری مبنی بر تمام شدن ذخایر آبی طی ۵۰ سال آینده برای حدود ۴۰ درصد از استان‌های کشور به گوش می‌رسد هشداری تکان دهنده که باید برای عبور از آن از همین حالا دست به کار شد.

کم نیستند مثال‌هایی از حذف یا محدودشدن منابع آبی کشور در شرایط کنونی که می‌توان به زاینده رود و دریاچه روبه زوال ارومیه به عنوان مثال‌هایی شاخص اشاره کرد و تاحدی این بحران جدی است که پای خشک شدن دریاچه ارومیه به کتاب‌های درسی استرالیا کشیده شد تا شاید آیینه عبرتی برای جهانیان باشیم.

سهم ایران از مصرف آب سالیانه ۹۲ میلیارد متر مکعب است که در بخش‌های کشاورزی، شرب و صنعت توزیع می‌شود و به ترتیب سهمی ۹۱، شش و سه درصدی را نشان می‌دهد و این توزیع در حالی رخ می‌دهد که نه تنها ایران بلکه کل دنیا تا سال ۲۰۵۰ با بحران جدی آب مواجه خواهد شد و باید در سهم هر گونه مصرفی به دلیل رشد جمعیت، افزایش داشته باشیم.

سال آبی در ایران نسبت به کشور‌های اروپایی کمتر است، اما درمصرف آن به ویژه بخش خانگی با وجود محدودیت منابع آبی با ۱۹۰ لیتر مصرف آب شرب خانگی از جمله بیشترین مصرف‌کنندگان آب بین کشور‌های مختلف هستیم و بحران آب در بسیاری از شهر‌های ایران از جمله تهران با جمعیت هشت و نیم میلیونی وخیم‌تر است و  همچنان دو برابر مصرف سرانه آب نسبت به استاندارد‌های جهانی دارند.

آب هدر رفته را به جوی برگردانیم

ایران با وجود بحران آبی پیش رو، اما هدررفت زیادی را در روند انتقال و توزیع آب دارد و برای تامین آن دست به دامان منابع زیرزمینی شده است و آنقدر این بهره برداری افزایش پیدا کرده است که شاهد فرونشست زمین و از دست رفتن منابع ذخیره‌ای آب یکی بعد از دیگر هستیم.

در کنار مصرف بی رویه آب نباید بازچرخش آن را فراموش کنیم به ویژه در بخش کشاورزی که قاتل اصلی آب محسوب می‌شود و می‌توان فاضلاب تصفیه شده را برای آبیاری به کار گرفت و تاکنون محدودیت چندانی برای استفاده از این روش مشاهده نشده است.

سیده هدی رحمتی استادیار واحد علوم و تحقیقات وضعیت خشکسالی در ایران را نزدیک به فوق بحرانی ارزیابی کرد و گفت: بر اساس آخرین آمار وزارت نیرو در دی ماه سال ۱۳۹۶، ۴۱ درصد از مخازن سد‌های کشور در سال آبی ۹۷-۹۶ پر است.

وی بیان کرد: علاوه بر ذخیره پایین آب مخازن سد‌های کشور، با توجه به اضافه برداشت سالانه ۶ میلیارد مترمکعبی از منابع آب‌های زیرزمینی و عدم تغذیه این منابع به دلیل کاهش میزان بارش‌ها و تبخیر بالای آب‌های سطحی، از لحاظ منابع آب‌های زیرزمینی نیز در وضعیت نامناسبی قرار داریم.

تغییرات اقلیمی را جدی بگیریم

تعادل طبیعت و محیط زیست این روز‌ها به هم ریخته است تعبیری که شاید مبتدی‌ترین تعریف از تغییرات اقلیمی باشد، اما توجه به هین اصل هم مغفول مانده است و خسکشالی که اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم از عوارضی است که تغییرات اقلیمی داشته است.

تغییر اقلیم را می توان در جهان یکی از اصلی‌ترین دلایل کم آبی دانست چرا که تامین آب مقدار بارشی است که از طریق نزولات آسمانی جاری می‌شود، اما گرم شدن کره زمین، تغییر دمای هوا و بی نظمی فصول و تغییر الگوی بارش بر ذخایر آبی موثر هستند.

رحمتی دبیر کرسی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر یونسکو به بررسی راهکار‌های کنترل و مواجهه با بحران خشکسالی پرداخت و گفت: مهمترین راهکار سازگاری با تغییرات اقلیم است چراکه با توجه به تغییرات بوجود آمده در چنین شرایط اقلیمی نمی‌توان زمان دقیقی برای پایان خشکسالی در ایران تعیین کرد بنابراین باید خود را با شرایط موجود سازگار کرد.

آب مجازی را صادر نکنیم

کلمه مجازی این بار در کنار آب مطرح شود تعبیری که شاید از تصورات عموم جامعه و فضای سایبری فاصله داشته باشد و میزان مصرف غیر مستقیم آب در تولید هر محصولی را نشان می‌دهد که می‌توان با جلوگیری از صادرات با آب مجازی بالا، اقدامی کنترلی بر خشکسالی داشت.

توجه به آب مجازی موضوع جدیدی نیست و قدمتی حدود ۳۰ ساله دارد، اما تاثیر آن بر میزان مصرف آب موضوع جدیدی است که باید با بررسی روی محصولات کشاورزی و صنعتی صادرات یا واردات محصولی خاص را مشخص کرد به عنوان مثال هر گوشی تلفن همراه هوشمند حدود ١٥٠٠ لیتر آب مجازی در خود دارد.

حدود سه دهه گذشته یعنی از سال ١٩٨٦ تا ٢٠١١ میلادی میزان صادرات آب مجازی در جهان از ٤٣٨‌میلیارد مترمکعب به ٩٨٩‌میلیارد مترمکعب افزایش یافته است براساس آمار‌ها آمریکا با ٣٤‌درصد بیشترین سهم صادرات آب مجازی را به خود اختصاص داده‌است و کشور‌های آفریقایی که با بحران کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند با سهم حدود چهار درصدی در انتهای جدول صادرات آب مجازی قرار گرفته اند.

فرهنگ سازی مصرف آب به کودکان بیاموزیم

مشکل ریشه دار بحران آب که روز به روز بیشتر ریشه دوانده علاوه بر اقدامات کنترلی و تهیه نسخه برای درمان نیازمند فرهنگ سازی از کودکی است که در این مورد طرحی مشترک میان آموزش و پرورش و وزارت نیرو به نام «داناب» کلید خورد طرحی که در سال ۱۳۸۸ در استان خراسان رضوی آغاز و پس از موفقیت در فاز پایلوت در سال ۱۳۸۹، در ۶ استان، به صورت سراسری و ملی و با هماهنگی و یکپارچگی ستادی، تعریف و اجرایی شد و وزرات آموزش و پروش هم با استقبال از این طرح، بستر لازم جهت انجام این طرح را فراهم آورد.

طرح ملی دانش آموزی نجات آب «داناب» در پی آن بوده است تا به نحوی نظام مند، گسترده و اصولی به این امر بپردازد و در بر بستری از مطالعات و پژوهش‌های اجتماعی با تکیه بر حمایت کمیسیون ملی یونسکو در ایران روند اجرایی دنبال شود.

شعار طبیعت برای آب در مسیر تحقق

روز جهانی آب، هر ساله ۲۲ مارس (دوم فروردین) براساس اهمیت آب مورد توجه قرار می‌گیرد و امسال شعار آن «طبیعت برای آب» است که به کشف راه حل‌های مبتنی بر طبیعت برای چالش‌های آب که در قرن بیست و یکم توجه می کند چرا که امروزه ۲.۱ میلیارد نفر بدون آب آشامیدنی در خانه زندگی می‌کنند و این معضل بر سلامت، آموزش و معیشت آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

انتهای پیام/