به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان ،  تعزیه یکی از اشکال شبیه خوانی است که به آن سوگواره نیز می گویند. غم نامه یا سوگ نامه بیان تصویر و نمایشی از شرح بلایا و مصائبی که بر امام حسین(ع) و یاران با وفایش گذشته است و نمایش رادمردی، دلاوری، حماسه سازی در راه دین و از همه مهمتر ظلم ستیزی آن امام همام و یارانش را نمایش می دهد و در نقطه مقابل پستی و زبونی ستمکاران خونخوار وبیرحمی و شقاوت و عاقبت ظالم که جز پیروزی حق بر باطل نیست را برای عموم به نمایش می گذارد.

شبیه خوانی میراثی دیگر از فرهنگ و هنر

در میان انواع نمایش های سنتی ایرانی كه شاید بیشتر از بقیه مورد توجه خاص و عام قرار می گیرد و از آن به عنوان میراث فرهنگی _ هنری گران بهایی یاد می شود، تعزیه است. نمایش سنتی تعزیه به دلیل قدمت و قداست خاص و نیز به دلیل ارزش های نمایشی اش از ارج و منزلت والایی در میان ایرانیان و نیز حتی خارجیان برخوردار است. این نوع نمایش همچنین به دلیل آن كه با روحیه و عواطف مذهبی مردم رابطه ای نزدیك دارد، توانسته به این توفیق برسد كه همچنان زنده و پابرجا بماند و سینه به سینه و نسل به نسل از دوران صفویه تاكنون مورد توجه همه اقشار، ‌چه هنرمندان و محققان و تاریخ نویسان و منتقدان و نویسندگان تئاتر و چه توده های مردم قرار بگیرد.

تعزیه یکی از شیوه های مناسب برای اشاعه فرهنگ کربلا است

باتوجه به اینکه در سالیان گذشته مردم کمتر از نعمت سواد خواندن و نوشتن برخوردار بودند و بخصوص در شهرها و روستاهای کوچک و دور از مرکز علاوه بر سطح سواد، نبود دسترسی کافی به علما و دانشمندان و همچنین منابع و مآخذ لازم، امکان مطالعه در خصوص وقایعه عاشورا کمتر و یا اصلا وجود نداشت و بدلیل علاقه مردم برای شنیدن و دیدن وقایع عصر عاشورا بخصوص در ایام سوگواری یکی از شیوه های مناسب برای رفع این عطش سیرابی ناپذیر برپایی آیین شبیه خوانی و تعزیه بود که گامی در جهت اشاعه فرهنگ کربلا و شهادت و زنده نگه داشتن آن است که لرزه بر اندام ظالمان و استکبار می اندازد امروزه تعزیه با استفاده از وسایل خوب از متون خوب و سالن های ممتاز بصورت زیبا و مدرن و کلاسیک اجرا می شود.

تاریخچه تعزیه خوانی در ایران

تکیه دولت که به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد، در ترویج تعزیه بسیار مؤثر بود. تعزیه خوانانِ آنجا که در حقیقت تعزیه خوانِ دولتی بودند زیر نظر "مُعین البُکا" در برابر شاه و درباریان تعزیه می خواندند.

ادوارد بروان در کتاب تاریخ ادبیات آورده که احمد معزالدوله بن بویه در ایام ده روز اول تا شب دهم ماه محرم در مساجد و منابر مردم را تشویق به عزاداری و پوشیدن لباس مشکی و تعزیه برای امام حسین(ع) می نمود (۳۵۲ هجری ) و این رسم در بغداد و ایران و سایر مناطق شیعه نشین تا اوایل سلطنت طغرل سلجوقی برقرار بود.

آنچه که تاریخ به آن گواه است این است که عزاداری ، شبیه خوانی، روضه خوانی و تعزیه ریشه در اعماق اعتقادات و باورهای دینی مردم دارد و با امر ونهی فردی ابقا نشده است و برعهده تاریخ است که غبار روی آن وقایع را از بین ببرد و به آینه ی دل سیقل دهد تا حماسه عظیم عاشورا بر پرده آن اکران یابد .

بخشی از ریشه نمایش تعزیه را باید در شبیه خوانی جستجو کرد، دکترجابر عناصری محقق بنام نمایش های آیینی می گوید:« تعزیه شکلی از شبیه خوانی است که به صورت منظوم و منثور از شرح بلایا و مصائبی که بر پیامبران عظیم الشان و بر شهسوار اسلام اسوه علم و تقوا و یگانه منظور و مقصود آفرینش حضرت علی(ع) واهل بیت آن بویژه جگر گوشه رسول اکرم (ص) سالار شهیدان و خواهر گرانقدر ایشان حضرت زینب کبری (س) وارد شده است و منظور از اجرای این متون زنده نگهداشتن کیفیت این وقایع و یادآوری مظلومیت آنهاست»

 تعزیه ای که انحرافش باعث آفت در تعزیه می شود

تعزیه عاشورایی اگر منحرف شود قطعاً جامعه هنری و دینی متضرر خواهد بود.یکی از نکات مهم در مورد تعزیه این است که ما باید بر کیفیت آن دقت کافی داشته و بر آن اصرار داشته باشیم نگاه به کمیت آن و در نتیجه اجراهای زیاد بدون آگاهی باعث از دست دادن اثرات دینی و اخلاقی تعزیه خواهد بود همانطوری که استاد مطهری در مورد واقعه ی کربلا می فرمایند «حادثه کربلا، حادثه بزرگ اجتماعی است یعنی در تربیت وخلق وخوی ما اثر دارد و بدون اینکه هیچ قدرتی ما مردم را مجبور کرده باشد میلیون ها نفر وقت و پول خود را در این راه خرج می کنیم واگر کوچکترین دخل و تصرفی از طرف ما در این حادثه صورت بگیرد و حادثه را منحرف می کند و بجای اینکه از واقعه کربلا استفاده کنیم قطعاً ضرر خواهیم کرد» تعزیه عاشورایی نیزاگر منحرف شود قطعاً جامعه هنری و دینی متضرر خواهد بود .

علی پور اسکندریان صاحب سبک هنر تعزیه استان سمنان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان ، با اشاره به اینکه پایه و محور همه چیز در عالم خلقت وجود بزرگ مرد تاریخ، امام حسین است گفت: تعزیه در درجه اول شیوه ای از عزاداری است و بعد به عنوان نمایش سنتی که از سال های پیش برای ما از گذشتگان به جا مانده است.

وی با اشاره به سابقه 22 ساله در اجرای مرثیه محلی مهدی شهر اظهار داشت: تعزیه در مهدی شهر سابقه ای 300 تا 400 ساله دارد.

پوراسکندریان اضافه کرد: شبیه خوانی به جای انسان هایی که از مقام والای برخوردار هستند بسیار مهم و سخت است.

میراث دار مرثیه محلی استان سمنان با بیان اینکه در دهه اول محرم هر روز تعزیه ای متناسب با همان روز برگزار می شود گفت: مهم ترین اصل در تعزیه خوانی اخلاص است و بهترین ها باید در راه اهل بیت خرج شود.

علی پور اسکندریان با اشاره به اینکه نسخه های تعزیه خوانی دسخوش تغییر و بدعت شده است افزود: ما  سعی می کنیم نسخه های تعزیه خوانی را اصلاح و از آهنگ و موزیک مناسب استفاده کنیم.

وی  حمایت نکردن  مسئولین، کمبود امکانات و وضیت مالی نامناسب را از مشکلات تعزیه خوانی و اجرای آن در استان سمنان عنوان کرد.

انتهای پیام / ق

 گزارش از سمانه قربانی