به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، قلعه کنگلو، میراثی به ماترک گذاشته از دوران ساسانی با قرارگیری در یک استتار طبیعی و موقعیت سوق الجیشی در طول تاریخ از دستبرد، تجاو، تخریب مغولان و حمله اعراب درامان مانده است.

دانش زاده رئیس میراث فرهنگی سوادکوه درباره علت نام گذاری این قلعه به کنگلو گفت: کنگلو در زبان محلی مازندرانی به کنگلی هم معروف است و کنگلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته می‌شود و شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام‌بخش دژ و قلعه است، قلعه کنگلو هم اینگونه تشبیه و نامگذاری شده است.

کنگلو، دژی منحصر به فرد در میان استحکامات دفاعی ایران

قلعه کنگلو دژی با پلان منحصر به فرد در میان استحکامات دفاعی ایران است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های بومی البرز در اواخر احد ساسانی در ارتفاع ۱۶۸۱ متری ساخته شده است.

یکی از باستان شناسان مازندران درباره ویژگی‌های این قلعه گفت: دژ کنگلو شبیه عقابی با بال‌های باز در سه طبقه شکل گرفته، یک هسته مرکزی یا برج مرکزی در وسط و دو تا بازو و یا باروی شرقی و غربی در جانبین دارد.

سایه بال‌هایش به دو بازوی گشوده‌ای می‌ماند که واردین را به خود می‌خواند، همچون عقابی سرخ گون با بال‌ها گسترده که از آشیان خود محافظت می‌کند.

سامان توفیق با بیان اینکه درباره کاربری‌های این دژ گمانه زنی‌های بسیاری شده، افزود: کنگلو به عنوان یک دژ نظامی، به هنگام حملات و یورش ناگهانی دشمنان دارای کاربردی سپر مانند بود و در طراحی آن، جنبه تدافعی را در اولویت قرار دادند. از این رو می‌توان پذیرفت که قلعه کنگلو از موقعیت استراتژیک و حساسی برخوردار است.

وی به ذخایر آب این دژ اشاره کرد و گفت: ذخیره آب قلعه کنگلو در جانب جنوبی آن قرار دارد، در پشت بارو‌های شرقی و غربی که به صورت بالا به پایین هستند.

کنگلو، قلعه‌ای از لاش سنگ و ملات گچ

مصالح به‌کار رفته در قلعه کنگلو از جنس سنگ و گچ نیم‌کوب ساخته شده است.

توفیق گفت: نوع معماری این قلعه از دوره ساسانی و مصالح به کار رفته از جنس سنگ و گچ نیم کوب است و گچ با خاکی که دارای اکسید آهن موجب ایجاد نمای سرخ فام در دژ کنگلو شد که البته در دهه گذشته تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی از این سرخی کاسته و دگرگون شده است.

این کارشناس باستانشناسی به شکل طاق‌های قلعه اشاره کرد و افزود: فرم طاق‌های قلعه کنگلو قابل قیاس با غار دژ اسپهبد خورشید در همین منطقه و قلعه‌دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت سلیمان در دیگر نقاط ایران است.

دژ کنگو و کشفیات باستانشناسی

سامان توفیق با اشاره به اینکه در کاوش‌های دژ کنگلو به کشفیات خاصی برخورد کرده‌اند، افزود: در اینجا قبوری با تدفین‌های اواخر دوره اشکانی و ساسانی و صدر اسلام به دست آمد، نگین انگشتری که روی آن واژه فرحی و یا فرخ به عنوان مظهر شادی و برکت خوانده شده.

این باستان شناس گفت: نکته جالب‌تر دیگر این است که خط راس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته‌کوه «خرو نرو» تنظیم شده و با توجه به پلان و فرم خاص این دژ، این گمانه وجود دارد که از این منطقه برای کاربرد نجومی و بررسی‌های اخترشناسان و محققان استفاده می‌شده است.

قلعه کنگو نیازمند گوشه پشم مسئولان

کنگلو که به شماره ۷۲۵۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده حالا با تهدید ریزش، معادن شن و ماسه منطقه و البته حفاری‌های غیرمجاز رو به رو است.

سامان توفیق در این باره گفت: در حال حاضر شکافی طولی روی برج مرکزی آن ایجاد شده که متاسفانه به دلیل برداشت داربست‌های فلزی که تا چندی پیش اثر را نگاه می‌داشت، با کوچک‌ترین رانش و زمین‌لرزه، خطر ریزش، این معماری بی‌نظیر را تهدید می‌کند.

وی افزود: قلعه کنگلو در استان مازندران جزء آثار فاخر و بی‌نظیر ایران محسوب می‌شود، اما متاسفانه به دلیل بی‌توجهی و کوتاهی در نگهداری و مرمت، این آثار در معرض تهدید و تخریب قرار دارند.

قلعه کنگلو که در روستای کنگلو سوادکوه واقع شده، نمونه‌ای از میراث کهن گذشتگان ما است که حفظ و مرمت آن به معنای حفظ فرهنگ، تاریخ و تمدن این مرز و بوم خواهد بود.

گزارش از مرضیه عابد