به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد؛ هرساله با نزدیک شدن به ایام محرم مردم نقاط مختلف ایران از جمله یزد با آداب و رسوم خاصی به استقبال محرم می روند.

در استان یزد شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین و خاندانش در کوچه ها وخیابان از روزهای قبل محرم نمایان و شهر به استقبال محرم می رود.

رسم سنتی بر این شكل بود كه وقتی می خواستند نخلها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده كنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آیین‌هایی برای گرد آوری كمك‌های گوناگون از مردم انجام می­‌شد و مردم نیز از یک تكه ریسمان گرفته تا پارچه ­، خنجره،دشنه،سپرها و دیگر زیور آلات را برای آذین بندی هرچه باشكوه تر نخل چراغ های الوان، آیینه ­ها، پیاله، زنگوله­، ­به میدان‌های محل تحویل می‌دادند.

حتی در برخی موارد درختانی به این منظور وقف می شدند تا در زمان كهنسالی درخت از چوب آن برای مرمت نخل استفاده شود.

آیین نخل گردانی از سنت های مناطق مرکزی، کویری و حاشیه کویری

نخل یک سازه چوبی است كه قسمت جلو و عقب آن از قطعات كوچک چوب به شكل نخلی بزرگ و شبكه شبكه ساخته شده و وسط آن با چوب اسكلت بندی شده است.

برای پایه­‌های آن، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند كردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است. برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به كار می شوند.

آنها بر روی پارچه مشكی و در جلو و عقب آن، خنجر، آیینه ­های بزرگ و نیز یک سازه چوبی به شكل سرو در جلو و عقب نصب می كنند. كه این كار تا ظهر روز نهم محرم (تاسوعا) ادامه می یابد­.

مردم و عزاداران هر كدام از عناصر به كار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه كربلا می دانند.

چوب نخل به عنوان جنازه سیدالشهدا، سیاهپوش كردن به عنوان پارچه سیاه روی جنازه، شمشیر و نیزه ها به علامت تیر و نیزه های وارد شده بر بدن امام حسین (ع)، سرو نخل به عنوان قد و قامت علی اكبر (ع)، آیینه به عنوان نور وجود مبارك امام حسین(ع)، علم‌هایی كه بر نخل بسته می شود به عنوان علمدار امام حسین(ع)،پارچه های زینتی كه برنخل میبندند به عنوان حجله حضرت قاسم (ع)، زنگ‌هایی كه در قدیم بر آن می بستند به عنوان زنگ كاروان امام حسین(ع)، عزادارانی كه نخل را بر می‌دارند به عنوان تشییع كنندگان برای مردم شناخته شده است.

هر چند امروز نخل‌هایی با این وسعت تزئین كمتر دیده می شود و تنها به سیاه پوش كردن و تزئینات ساده بسنده می شود اما باز هم نخل بندی و نخل گردانی، آیینی باشكوه است كه با عظمت خاصی در بین یزدیها برگزار می شود و ازجمله آیینه ایی است كه كمتربه فراموشی سپرده شده و از همه مهمتر اینكه كمتر دچار تحریف شده است.

نخل‌ها پس از آذیین بندی بسیار سنگین تر از آنچه هستند می‌شوند و وزن برخی نخل‌ها نظیر نخل میدان امیرچخماق یزد كه از جمله نخل‌های بزرگ استان یزد به شمار می‌رود یا نخل تفت به چندین تن می‌رسد و برای نخل گردانی نیاز به حضور و همكاری شاید صد مرد قوی هیكل است .

نخل‌های میدان بعثت، امیر چخماق و میدان امام تفت از جمله نخل‌های معروف یزد هستند و مراسم نخل برداری عصر روز عاشورای میدان امام تفت که تا غروب روز عاشورا ادامه دارد از شکوه وجلال خاصی برخوردار است.

البته نخل‌های میدان امیرچقماق و بعثت یزد در چند سال گذشته به دلیل جلو گیری از آسیب‌های احتمالی به این آثار گران سنگ تاریخی و مذهبی برداشته نشده است.

مراسم نخل برداری با حضور خیل عظیم عزاداران حسینی انجام می شود و هرکس با نیت خاص در این مراسم شرکت می کند، اقلیت های مذهبی به ویژه زرتشتیان یزد نیز مراسم عزاداری امام حسین و نخل برداری را به نظاره نشسته وبه مظلومیت حسین و خاندان او اشک می‌ریزند آنان حضرت سیدالشهدا (ع) را همسر شهربانوی ایرانی دانسته و نسبت به وی احترام و ارادت خاصی قائل هستند.

نخلها در دیگر ایام سال بدون تزئیین در کنار حسینه ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سنبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می روند و مردم نسبت به آن احترام وارادت خاصی قائل هستند.

سنت سینه زنی و زنجیر زنی در عزاداری محرم یزدی ها

در یزد نیز مانند بسیاری از شهرهای کشور، هیئت‌های عزاداری در قالب هیئت سینه‌زنی و زنجیر زنی تشکیل می‌شود. قدمت برخی از هیئت‌های استان یزد به قرن‌ها می‌رسد که آداب و سنن و حتی تجهیزات عزاداری نسل به نسل به یادگار گذاشته شده است به گونه‌ای که حفظ و صیانت از آن سرلوحه کار دست‌اندرکاران هیئت‌های عزداری در هر دوره است.

کریمی پژوهشگر مسائل فرهنگی و مذهبی یزد می گوید: نوحه های شورانگیز یزد و مداحان یزدی شهره عام و خاص هستند.

او می افزاید: ضرب آهنگ سینه زنی یزدی ها بصورت سه ضرب چهارضرب ،پنج ضرب ،شش ضرب وبالاتر و در برخی از محله های شهر یزد این نوحه ها با ضرب آهنگ حماسی است که در نوع خود کم نظیر است.

وی اضافه می کند: برخی افراد همچنین در دهه اول محرم بین مردم و دسته های سینه زنی و زنجیرزنی شربت و شیر و آش نیز توزیع می کنند.

نمایش کاروان اسیران کربلا، بازار شام و شبیه سازی شمربن ذی الجوشن، حارث و گهواره علی اصغر و همچنین اجرای تعزیه و به آتش کشیدن خیمه های فرزندان امام حسین(ع) از برنامه های عزاداران یزدی در عصر روز عاشوراست.

آقای طباطبایی دیگر کارشناس مذهبی با اشاره به برگزاری مراسم شام غریبان در این استان می گوید: در این مراسم عزاداران به یاد فرزندان اباعبدالله الحسین(ع) آرام و با دردست داشتن شمع و حرکت در کوچه پس کوچه های تاریک عزاداری می کنند.

آقای موسوی استاد تاریخ دانشگاه یزد می گوید: آیین ویژه ای هم روز سیزدهم محرم براساس یک سنت دیرینه و به یاد سومین روز شهادت مظلومانه امام حسین(ع) و یاران با وفایشان برگزار می شود.

وی می گوید: طبق این سنت در این روز که پیشینه آن به هفتاد سال قبل می‌رسد، هیاتی با عنوان بنی‌اسد درحالی که لباس سیاه بر تن دارند با در دست داشتن بیل، کلنگ و ریختن مقداری کاه بر سر به ‌یاد مظلومیت شهیدان و آمادگی برای دفن پیکر شهدای کربلا عزاداری می کنند.

نام بسیاری از هیئت‌ها برگرفته از محله و شهر است و جالب آنکه در برخی از هیئت‌هایی که گروه سنی خاصی در آن حضور می‌یابند نامی در حد سنین یاران و فرزندان حضرت ابا عبدالله را دارا هستند که می‌توان به هیئت «علی اصغر» مربوط به سنین کودکان و یا «قمر‌بنی هاشم» برای جوانان نام برد البته بدیهی است که اختصاص گروه سنی خاص به هیئت‌ها نمادین بوده و در تمام هیئت‌های کودک، خردسال نوجوان، جوان، میانسال و پیرمردان دوشادوش هم به عزاداری می‌پردازند.

انتهای پیام/ص