به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛  هر انسانی عواطف و احساسات گوناگونی دارد که شاید از وجود آن‌ها مطلع نباشد، از منظر روان شناسی خودآگاهی به شناخت از توانایی‌هایی اطلاق می‌شود که فرد نسبت به آن‌ها آگاهی کامل دارد. در این مطلب نگاهی به ویژگی‌های افراد خودآگاه و راه‌های کسب مهارت خودآگاهی می‌اندازیم.

خودآگاهی چیست؟

عطیه رضایی کارشناس ارشد روان شناسی بالینی اظهار کرد: توانایی شناخت خود و آگاهی از ویژگی ها، نقاط ضعف و قوت، خواسته‌ها، نیازها، ترس‌ها و موضوعاتی که از آن‌ها متنفر هستیم «خودآگاهی» نامیده می‌شود. روان شناسان خودآگاهی را شناختی می‌دانند که فرد نسبت به خود کسب می کند.

افراد خودآگاه چه ویژگی‌هایی دارند؟

وی بیان کرد: افراد خودآگاه برای وجود خود ارزش فراوان قائل و دارای روحیه انتقاد پذیری هستند، از ارزش‌ها و اعتقادات خود، آگاهی کامل دارند و در صورت لزوم از آن‌ها دفاع می‌کنند.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی عنوان کرد: افراد خودآگاه احساس خشنودی و رضایت خاطر زیادی از زندگی دارند و در مقابل مشکلات زندگی مقاومت و سرسختی بیشتری از خود نشان می‌دهند.

رضایی با بیان اینکه افراد خودآگاه دیگران را سرزنش یا تحقیر نکرده و با آن‌ها محترمانه برخورد می‌کنند، افزود: بسیاری از  این اشخاص، مثبت اندیش و واقع بین هستند، آن‌ها روحیه همکاری و مشارکت با دیگران دارند و به شدت از مشورت با افراد صاحب نظر استقبال می‌کنند.

وی تاکید کرد: افراد خودآگاه نسبت به موفقیت و شکست‌های خود آگاهی دارند، به موفقیت‌هایشان افتخار می‌کنند و از شکست‌هایشان درس می‌گیرند، آن‌ها برای رسیدن به اهداف خود تلاش می‌کنند و مسئولیت اعمال و رفتارهایشان را بر عهده می‌گیرند.

مزایای خودآگاهی

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی تصریح کرد: خودآگاهی باعث می‌شود که از نیاز‌های خود اطلاع پیدا کرده، در زندگی اهداف واقعی را برای خود تعیین و از دنبال کردن اهداف بلندپروازانه، تخیلی و کمال‌گرایانه پرهیز کنیم. بسیاری از اهداف غیر‌واقع بینانه، ناکامی و به دنبال آن خشم در افراد را به همراه دارند.

رضایی اظهار کرد: خودآگاهی باعث شناسایی ارزشمندی هایمان در زندگی می‌شود، این مهارت به ما کمک می‌کند تا دنبال ارزش‌های واقعی بوده و در زندگی رضایت کافی داشته باشیم.

وی گفت: خودآگاهی سبب شده که احساسات خود را بشناسیم، نسبت به آن‌ها آگاه باشیم و این احساسات را کنترل کنیم، زیرا ناتوانی در کنترل احساسات به طور عمده باعث ارتباط نامناسب با دیگران می‌شود.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی بیان کرد: افراد با خودآگاهی به نقاط ضعف و قوت خود پی برده و با تکیه بر نقاط قوت، نقاط ضعف خود را کاهش می‌دهند، همچنین آگاهی از نقاط ضعف نیز به خودی خود باعث شده که فرد بتواند تسلط بیشتری بر توانمندی‌های خود داشته باشد.

اجزاء مهم خودآگاهی

رضایی عنوان کرد: یکی از اجزای مهم مهارت خودآگاهی، درک «هوش هیجانی» خود به شمار می‌آید، هوش هیجانی توانایی اکتساب و به کارگیری دانش به دست آمده از احساسات خود و دیگران به منظور دستیابی به موفقیت بیشتر و بهره‌مندی از زندگی کامل تر است، فردی که هوش هیجانی بالاتری دارد نسبت به ارتباط خود با دیگران حساس‌تر بوده و بهتر می‌تواند آن را مدیریت کند.

وی تاکید کرد: از اجزای مهم دیگر خودآگاهی «عزت نفس» یا اعتماد به نفس محسوب می‌شود، عزت نفس نشان دهنده احترام و ارزشی بوده که فرد برای خود قائل است.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی تصریح کرد: چنانچه ارزیابی ما نسبت به ارزش‌هایی که داریم مثبت باشد دارای عزت نفس مثبت و اگر قضاوت ما منفی بوده دارای عزت نفس ضعیفی هستیم.

رضایی گفت: شناخت ویژگی‌های جسمانی از عوامل مهم در شناخت خود است، هریک از ما بعضی از ویژگی‌های جسمانی و ظاهری خود را مثبت و برخی دیگر را منفی ارزیابی می‌کنیم که بعضی از این ویژگی‌ها قابل تغییر و برخی را غیر قابل تغییر می‌دانیم.

وی بیان کرد: احساسی که ما نسبت به هر یک از ویژگی‌های جسمانی خود داریم باعث خودآگاهی مثبت و منفی ما نسبت به خودمان می‌شود.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی یکی از مهم‌ترین اجزای مهم مهارت خودآگاهی را شناخت احساسات و هیجانی دانست که در هر لحظه از زندگی خود تجربه می‌کنیم.

رضایی عنوان کرد: از عوامل مهمی که به ما کمک می‌کند زندگی خوب و موفق داشته باشیم این است که هیجان خود را شناخته و احساس خوبی را از خود داشته باشیم.

انواع خودآگاهی

رضایی افزود: «خود فیزیکی» به تصویری که هر شخصی  از ظاهر فیزیکی خود دارد، گفته می شود به این معنی که آیا از ویژگی‌های ظاهری خود راضی هستیم یا نه؟

وی تاکید کرد: «خود جنسیتی» برداشتی است که هرشخصی از هویت و تمایلات جنسیتی فردی دارد، به این معنی که آیا از زن یا مرد بودن خود احساس رضایت داریم یا خیر؟

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی تصریح کرد: برداشتی که فرد از جایگاه اجتماعی خود دارد، «خود اجتماعی» نامیده می‌شود. یعنی دیگران ما را چگونه ارزیابی می‌کنند؟ در اجتماع چه نقش‌هایی باید داشته باشیم؟ جایگاه اجتماعی ما کجا است؟ دیگران با ما چگونه رفتار می‌کنند و ما با دیگران چگونه برخورد می‌کنیم؟

رضایی گفت: «خود معنوی» تصور شخص از ارزش‌ها و اعتقادتش است که معمولاً به زندگی و باور‌های مذهبی و معنوی اش معنا می‌بخشد. برای مثال آیا فردی مذهبی هستم؟ آیا به زندگی پس از مرگ باور دارم؟

وی اظهار کرد: «خود پنهان» جنبه خاصی از خود بوده که در برگیرنده وجه پنهانی ما است و به دلیل اینکه دوست نداریم فاش شود معمولاً انرژی زیادی برای مخفی نگه داشتن آن صرف می‌کنیم.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی بیان کرد: «خود آرمانی» بخشی از وجود ما است که قصد داریم به آن دست پیدا کنیم. ما با نگاه به زندگی دیگران خودمان را با آن‌ها مقایسه کرده، سپس در ذهن خویش تصویری از خود می‌سازیم که دوست داریم، آن گونه باشیم که به آن خود آرمانی می‌گویند.

رضایی افزود: درونی‌ترین بخش وجود ما خود واقعی است که آن را به خوبی می‌شناسیم اما افراد معدودی از آن آگاه هستند و معمولاً این موضوع را از دیگران پنهان می کنیم زیرا نگران هستیم اگر دیگران خود واقعی ما را بشناسند توجه شان نسبت به ما از بین برود.

مهارت‌های خودآگاهی

وی ارزیابی درست خود، شناسایی صحیح و به دور از بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی نقاط قوت و ضعف، تفکر واقعی داشتن نسبت به وقایع در حال وقوع و ایجاد خود انگاره (خود آگاهی نسبت به احساسات و افکار) را از جمله مهارت‌های خودآگاهی دانست.

موانع خودآگاهی

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی تاکید کرد: برخی باور‌های نادرست مانند «همیشه اینطور بودم، من اینطوری هستم، دست خودم نیست، طبیعت من همینطور است و از اول بخت و اقبال من چنین بود» در ذهن ما در اثر تربیت و آموزش غلط دوران کودکی ریشه دوانده است، این تصورات مانع شناخت خود و رشد خودآگاهی شده و در طولانی مدت باعث می‌شود که افسردگی و ناکامی را تجربه کنیم.

تمرین‌های کسب خودآگاهی

رضایی توصیه کرد: در طول روز فرصت‌های کوتاهی را فراهم کرده به خود و زندگی تان فکر و از خود سوال کنید که من کیستم؟

وی افزود: انسان‌ها همان گونه که فکر می‌کنند زندگی می‌کنند؛ پس سعی کنید مثبت و واقعی فکر کنید و به اتفاقات و پدیده‌های روزمره از نگاهی دیگر بنگرید و در آن تعمق کنید.

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی اظهار کرد: همیشه به فکر پیروزی نباشید بلکه به فکر کارآمد بودن در زندگی بوده تا احساس رضایت و شادکامی از زندگی داشته باشید.

رضایی تصریح کرد: شناسایی عواملی که باعث نگرانی و اضطراب شما می‌شوند باید الویت‌بندی شوند که رفع کردن آن ها به مرور زمان از دیگر تمرینات موثر در کسب خودآگاهی محسوب می‌شوند.

وی یادآور شد: در کسب هر مهارتی ابتدا باید نقایص و معایب رفتارتان را مشخص کنید و سپس درصدد رفع آن‌ها برآیید، همیشه تصویری توانا و موفق از خود در ذهنتان داشته باشید.

گزارش از پگاه آقایی

انتهای پیام/