به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان ،سراوان اولین  نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند به طوری که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک ساعت و 17 دقیقه اختلاف دارد. این شهرستان که آثار تاریخی و گردشگری و صنایع دستی متعددی دارد در تابستان دارای آب و هوای گرم و خشک و در زمستان دارای آب و هوایی معتدل است.

شهرستان سراوان در شرق استان سیستان و بلوچستان واقع شده و آثار به دست آمده از سراوان نشان می‌دهد که این شهرستان سابقه تاریخی و تمدنی بسیار کهن دارد. رشته کوه "سیاهان" طولانی‌ترین رشته کوه این شهرستان است که از منطقه "ناهوک" تا محدوده کشور پاکستان ادامه دارد.
 
به دلیل خاک مرغوب روستاهای اطراف سراوان سفالگری در این شهرستان بسیار رواج دارد و سوزن دوزی علاوه بر سفالگری از صنایع دستی این شهرستان محسوب می‌شود. در حوالی سراوان ساخت النگوهای شیشه‌ای که نیازمند مهارت بالایی بوده، بسیار معمول است، همچنین اشیاء زینتی متنوعی مانند انواع حیوانات از شیشه‌جات ساخته می‌شود. بافت قالیچه‌های بلوچی توسط زنان هنرمند بلوچ نیز از دیگر هنرهای مردم سراوان است.
 
موزه زنده کلپورگان در روستایی به همین نام در فاصله 25 کیلومتری جنوب شرق سراوان واقع شده است.
سفال تولیدی در این منطقه تداوم حیات 7 هزار ساله نوعی سفال پیش از تاریخ در ایران است که روش ساخت و تهیه  مصالح آن در سالیان طولانی تغییر نکرده است. این کارگاه به عنوان یک موزه زنده محسوب می‌شود و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. 


غار زیبای "مشتوک" روستای کلپورگان
 
غار "مشتوک" در 2 کیلومتری روستای کلپورگان واقع شده است. غار زیبای مشتوک با طولی بیش از 50 متر یکی از جاذبه‌های طبیعی شهرستان سراوان است که به مرور زمان بر اثر حل و اکسید شدن سنگ‌ها پدید آمده است. این غار 2 دهنه در ابتدا و انتهای آن دارد و به صورت تونلی از قله تا پایین کوه کشیده شده است. پیمودن این کوه نیاز به تجهیزات خاص کوهنوردی ندارد.
 
این کوه دارای استراحتگاهی به شکل سایبانی بزرگ است. در دامنه این کوه دره‌ای مملو از گونه‌های بیابانی داز و نخلستان وجود دارد که بر زیبایی و جذابیت منطقه افزوده است. وجود قبرستان، تپه باستانی و سنگ نگاره‌های تاریخی از سکونت انسان‌ها در دوران‌های گذشته در این منطقه و در اطراف این کوه حکایت دارد.
 
قلعه تاریخی "بخشان"
 
قلعه "بخشان" یکی دیگر از آثار تاریخی سراوان است که داخل شهر سراوان در خیابان "امام خمینی(ره)" واقع شده است. این اثر تاریخی در 2 طبقه بنا شده و بیش از 10 متر ارتفاع دارد.
 
این بنای تاریخی که قدمت آن به دوره اسلامی بر می‌گردد، به عنوان دژ مستحکم و محل سکونت حاکم مورد استفاده بوده است. این قلعه دارای دیواره‌های بلند مجهز به تیرکش و برجک نگهبانی و دیده‌بانی بوده و از 2 قسمت ارگ و حاکم‌نشین تشکیل شده است.
 
بناهای قدیمی ثبت شده در فهرست آثار ملی
 
دبستان "کوروش(قلنبر)" یکی از بناهای قدیمی سراوان است که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. قدمت این مدرسه به 70 سال قبل باز می‌گردد. سقف این مدرسه به صورت گنبدی بوده و از آجر ساخته شده و 2 هزار مترمربع مساحت و 525 مترمربع زیربنا دارد.
 
همچنین مدرسه "22 بهمن" یا "دهخدا" سابق یکی از مدارس تاریخی سراوان است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در حال حاضر پس از بازسازی و ترمیم به عنوان دبیرستان دانشگاه سراوان استفاده می‌شود.
 
"ساختمان‌ بهداشت محیط" سراوان که اولین ساختمان اداری سراوان محسوب می‌شود نیز در خیابان "آزادی" این شهر واقع شده و با معماری خاص به عنوان یک بنای ارزشمند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پس از بازسازی از آن به عنوان فضای اداری  از سوی شبکه بهداشت استفاده می‌شود.
 
در شهرستان سراوان مناره‌های تاریخی در مساجد روستاهای "زنگیان و آسپیچ" هنوز وجود دارند که به جای مانده از دوران گذشته و نشان دهنده معماری باشکوه اسلامی در این منطقه هستند. مناره مسجد آسپیچ، مدور است و 10 متر ارتفاع دارد؛ پلکان داخلی مسجد به صورت مدور حول یک محور واقع شده و در گذشته به عنوان نماد مساجد شناخته شده و از دور قابل رویت است.

زیارتگاه‌ها و بقعه‌های متبرکه زیادی در سراوان وجود دارد که در روستاهای مختلف این شهرستان قرار دارند، از جمله مقبره "سلطان بابا حاجی" و مقبره "خواجه محمد مرشد" که میعادگاه عاشقان اهل بیت(ع)  است؛ خواجه محمد مرشداز سادات منطقه و دارای دیوان شعر است.
 
ساختمان قدیمی فرمانداری سراوان بین سال‌های 1316 تا 1318 توسط هنرمند معمار "حسین طالبی" بنا شده و دارای مساحتی حدود 4 هزار مترمربع است که در مرکز بافت قدیم شهر سراوان واقع شده و قدمت آن به دوره پهلوی اول بر می‌گردد. این بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پس از مرمت و تغییر کاربری در سال 1387 به عنوان موزه سراوان به بهره برداری رسیده است.
 
 
"دزک" مسجدی کهن با معماری عربی
 
مسجد جامع "دزک" در سراوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهرستان است که جغرافی‌دانان و جهانگردان مسلمان قرون سوم و چهارم هجری همچون "مقدسی" نیز در کتاب‌های خود از آن یاد کرده‌اند. این مسجد تا قبل از سال 1307 هجری شمسی، یعنی قبل از استقرار حکومت مرکزی تنها مسجد جامع شهرستان سراوان بوده است. معماری مسجد با ستون‌های مدور تلفیقی از معماری عربی و ساسانی است.
 
"ناهوک" دهستانی خوش آب و هوا در دل بلوچستان
 
"ناهوک" یکی از دهستان‌های سراوان است که در 35 کیلومتری شهر سراوان واقع شده است؛ این دهستان در بخش مرکزی شامل 2 روستای کوچکتر به نام‌های "کوپک" در قسمت جنوبی و "کوشکوک" در بخش شمالی است که در میان این 2 روستا باغ‌ها و نخیلات قرار دارند و جوی آبی از میان باغات از سمت غرب به شرق روستا تا زمین‌های کشاورزی جریان دارد.
 
 
ناهوک از خوش آب و هواترین مناطق سراوان است و مسافران زیادی به ویژه در فصل تابستان از این منطقه بازدید می‌کنند. "دره نگاران با قدمتی 10 هزار ساله، قلعه زیبای ناهوک، مقبره شیخ حسام‌الدین، تصاویر پیر گوران و سیکندر، چاه واجه، دروازه دلینوک، آبشار چوتین گون، آبشار پالیزوک و قنات پر آب" از جمله جاذبه‌های دیدنی ناهوک است.
 
قلعه زیبای ناهوک در 35 کیلومتری شهرستان سراوان و در روستای ناهوک که یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین روستاهای شهرستان سراوان محسوب می‌شود، واقع شده است؛ این قلعه که در میان نخلستان واقع شده از دیگر جاذبه‌های دیدنی سراوان می‌باشد.

سنگ نگاره‌های 10 هزار ساله دره "نگاران"
 
دره نگاران در فاصله 36 کیلومتری شمال غربی دهستان ناهوک و 75 کیلومتری شهرستان سراوان واقع شده است. سنگ نگاره‌ها موجود در این دره که در محدوده کوچکی از این دره به بیش از هزاران نقش به صورت تک نگاره و تابلوی پرنگاره می‌رسد، در نوع خود بی‌نظیر هستند و می‌توان از آن به عنوان بزرگترین مجموعه معرفی و شناخته شده سنگ نگاره در ایران با قدمتی 10 هزار ساله یاد کرد.

نگارگران عصر شکار موضوعاتی که برای هنر خود انتخاب می‌کرده‌اند بیشتر عبارتند از حیوانات از قبیل گاو وحشی، شتر دوکوهانه و بز کوهی با شاخ‌های بزرگ و کشیده که به سبک‌های گوناگون در غالب صحنه‌ها دیده می‌شود. نقوش شکارگرا و جدال انسان‌ها با یکدیگر و و تصاویر ماه و خورشید از دیگر موضوعات این سنگ نگاره‌ها هستند.
 
آبشار "چوتین گون" که جاری بودن آب در اکثر روزهای سال از ویژگی‌های منحصر به فرد آن است، یکی از مکان‌های بسیار زیبا و جاذبه‌های طبیعی گردشگری کم‌نظیر سراوان محسوب می‌شود که در دره نگاران واقع شده است. نام این آبشار برگرفته از گون، نام محلی درخت بنه است که از از وجود جنگل‌های بنه در این منطقه حکایت دارد. طبیعت بکر و زیبای این آبشار باعث شده سالانه گردشگران زیادی از آن دیدن کنند.
 
"گشت" و تپه نمکی کم‌نظیر در دل شهر
 
گشت یکی از شهرهای شهرستان سراوان است که بین دو شهرستان خاش و سراوان واقع شده و از نظر تاریخی قدمتی طولانی دارد، به طوری که گفته می‌شود عمر قبرستان قدیمی این شهر به دوران اشکانی و ساسانی می‌رسد.
علاوه بر این شواهدی که باستان‌شناسان در کاوش‌های خود به دست آورده‌اند نشان می‌دهد که گشت محلی سرسبز و آباد بوده و در آن قنات و کاریزهای زیادی به چشم می‌خورده است؛ در حال حاضر هم 2 قنات پر آب در این منطقه وجود دارد که گشت را به 2 بخش علیا و سفلی تقسیم می‌کند.
 
وجود یک تپه نمکی، از جاذبه‌های طبیعی دهستان گشت است که به عنوان پدیده‌ای طبیعی و کم‌نظیر در نقطه میانی شهر گشت واقع شده است. تپه‌ای نمکین مملو از املاح معدنی است که آرام آرام از دل آب جوشیده و بر سطح زمین جاری می‌شود و تپه حاصله نمک به جا مانده از این آب است.
 
قبرستان گشت متعلق به دوره اشکانی و ساسانی است و بیش از 2500 سال قدمت دارد و دارای تاریخی کهن است. این قبرستان در سال 1342 توسط یک گروه از باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی مورد حفاری و گمانه‌زنی قرار گرفت و از اشیاء به دست آمده از این قبور معلوم شد که قدمت قبرستان مربوط به دوران اشکانی و ساسانی است. در برخی از سنگ‌های رها شده در قبرستان آثار سنگ نگاره دیده می‌شود که حکایت از قدمت طولانی منطقه دارد.
 
"جالق" شهر زخمی از هجوم مغولان
 
"جالق" یکی از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین شهرهای استان سیستان و بلوچستان است که از زمان‌های باستان در آن تمدن و زندگانی موجود بوده است. این شهر در 75 کیلومتری جنوب شرقی سراوان واقع شده و در آن تعداد زیادی نخل خرما وجود دارد.
 
جالق که اسم اصلی آن "گلشن" است، یکی از مکان‌های تاریخی و دیدنی استان سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود که از شرق به کشور پاکستان، از غرب به سردشت و نهایتاً گشت، از جنوب و جنوب غرب به سراوان و از شمال غرب به خاش و میرجاوه منتهی می‌شود.
 
این شهر در طول دوران حیات خود شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری در تاریخ بوده که مهمترین آن‌ها که تاثیر زیادی بر ادامه حیات این شهر گذاشت، هجوم مغولان به این شهر بوده است. بعضی بر این باورند که پس از هجوم مغول‌ها به این شهر و ویرانی کامل آن، مردم محلی اسم  آن را از گلشن به جلگ و سپس به جالق(که در زبان محلی به معنای ویرانه است) تغییر دادند.
 
از آثار تاریخی آن می‌توان "قلعه شیشه ریز،  مجموعه گنبدهای کوهکن، قلعه دادمحد، قلعه شیرمحمد، قلعه سرکوه و خرابه‌های قدیمی شهر" را نام برد. جالق دارای 8 قنات از جمله "خوشاب، گوگن کشان، دهمیر" و از همه مهمتر قناتی به اسم "سیوگی" است که متاسفانه مغولان در زمان حمله خود این قنات را از بین بردند.
قلعه "سینوکان" در روستای سینوکان در شهر جالق واقع شده که از دور به صورت برجی خودنمایی می‌کند. بنای این قلعه به دوره اسلامی باز می‌گردد و در 3 طبقه بنا شده که 10 متر ارتفاع دارد است. در معماری آن خشت خام به کار رفته و پوشش سقفی هر 3 طبقه تنه و شاخه درخت خرما است.
 
همچنین شهر جالق دارای خانه‌های بسیار قدیمی است که قدمت این خانه‌های قدیمی را به دوره اسلامی و در زمان صفاریان تخمین زده‌اند. شهر جالق روزگاری مرکز حکومتی منطقه بوده است.
 
رودخانه فصلی ماشکید(ماشگل)
 
رودخانه ماشکید(ماشگل) که از کوه‌های بیرگ در 98 کیلومتری غرب سراوان سرچشمه گرفته، از طریق شهرستان مهرستان به جنوب شرق روان می‌شود. این روخانه که در طول مسیر رودهای متعددی به آن می‌پیوندد، در نهایت در 5 کیلومتری جنوب روستای "کوهک" شهرستان سراوان به مرز ایران و پاکستان وارد می‌شود.
رودخانه ماشکید در 8 کیلومتری شرق روستای کوهک از مرز خارج شده و به کشور پاکستان وارد می‌شود. طول این رودخانه از سرچشمه 240 کیلومتر است و شاخه‌های اصلی این رودخانه عبارتند از "سیمیش، روتک و ماشکید" که هر یک به نحوی در آبادی مناطق سیب و سوران، مهرستان و شهر سراوان نقش دارند.
 
این رودخانه فصلی در فصل زمستان در زمان وقوع بارندگی‌ها طغیان می‌کند و در برخی از موارد باعث بسته شدن برخی محورهای مواصلاتی می‌شود. رودخانه ماشکید در زمان پرآبی بسیار خروشان و خطرناک است.
 
آبشار "کوهک" شرقی‌ترین آبشار شناخته شده ایران
 
آبشار "کوهک" در جنوب روستای کوهک شهرستان سراوان و به عبارتی در 3 کیلومتری نقطه صفر مرزی ایران و پاکستان واقع شده است. ریزش آب در حاشیه آبشار بر روی صخره‌ها مناظر صخره‌ای زیبایی ایجاد کرده که حتی برخی از کارشناسان حوزه گردشگری معتقدند این منطقه در صورت توجه بیشتر و رسیدگی به آن، قابلیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری ایران دارد.
 
 
بخش "هیدوچ" از توابع سراوان است که در 90 کیلومتری مرکز شهرستان قرار دارد. هیدوچ به معنای کجاوه، گهواره، سایه بان و رخت شتر است، چرا که در زمان گذشته افراد بزرگ از طوایف مختلف در این ناحیه پناه می‌گرفتند.
 
هیدوچ منطقه کوهستانی دارای پوشش گیاهی مطلوب با آب و هوای مناسب بوده به طوری که گیاهان متنوع نظیر "نخیلات، مرکبات، انار، انگور، انجیر، زیتون، خرما، کنار، زردآلو، توت، گیلاس، بادام و شفت‌آلو" در آن می‌روید.
 
رودخانه ماشکید که در شمال شهر هیدوچ قرار دارد از بزرگترین رودخانه‌های شهرستان سراوان تلقی می‌شود و سد ماشکید علیا بر این رودخانه بسته شده است. رودخانه‌های "آندور و چاوشی" از حاشیه هیدوچ می‌گزرند که ضمن تامین آب زراعی باغات، زیبایی خاصی به این شهر بخشیده است.

انتهای پیام/ع