گزارش/
چالش‌های یک حضور/ ماجرای کارگران خارجی و پیامدهای آن بر اقتصاد کشور
حضور کارگران خارجی که بخش قابل توجهی از آنها از جامعه افاغنه تشکیل شده اند،از موضوعاتی به شمار می رود که از دهه های پیش به عنوان یکی از سوژه های داغ اقتصادی مطرح بوده است،پدیده ای که عده ای آن را فرصت و برخی نیز تهدید قلمداد می کنند.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، حضور کارگران خارجی و عمدتا افاغنه در ایران از نمونه پدیده هایی به شمار می رود که تاثیرات آن در حوزه اقتصاد غیر قابل انکار به نظر می رسد.در طول سالیان اخیر،بسیاری از مقامات ارشد کشوری نیز در این خصوص به اظهار نظر پرداخته اند و بعضا در مواردی از پدیده مذکور به عنوان تهدید و در پاره ای از مواقع یک فرصت ویژه یاد شده است.
*حضور کارگران خارجی و محدود شدن فرصت های شغلی
نیما آل حبیب،کارشناس حوزه اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،در تشریح پیامدهای حضور کارگران خارجی در اقتصاد ایران اظهار داشت:ظهور پدیده مذکور از دهه 60 با سرعت و شتاب بسیاری همراه شد که به تبع در نقش آفرینی نیروی کاری افاغنه در عرصه اقتصادی کشور نمود بیشتری پیدا کرد.
وی افزود:نباید از نظر دور داشت که موضوع مذکور صرفا به جامعه ایران خلاصه نمی شود و اکثریت قریب به اتفاق کشورهای دنیا به نوعی با این پدیده مواجه هستند.
کارشناس حوزه اقتصادی عنوان کرد:در این میان،تبعات،پیامدها و آثار حضور کارگران خارجی به فراخور شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر کشورها،متفاوت است و به واقع نمی توان در یک تحلیل واحد،این پدیده را مورد نقد بررسی و یا واکاوی قرار داد.
آل حبیب گفت:طبیعتا در کشورهایی که نیروی انسانی جوان آنها معدود است و با نرخ رشد منفی جمعیتی روبرو هستند،حضور کارگران و نیروی انسانی خارجی نه تنها یک فرصت بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می رود که در فقدان و خلاء آن،تحمیل نارسایی های اقتصادی دور از ذهن نخواهد بود.
وی افزود:اما حضور و نقش آفرینی کارگران خارجی در جامعه ایران،لزوما حاوی چنین ثمراتی نیست،زیرا در شرایطی که معضل بیکاری و اشتغال به عنوان یکی از آسیب های جدی اقتصادی و اجتماعی مطرح است،به تبع هر آنچه بر تعداد نیروی کار خارجی افزوده شود،به همان میزان شاهد محدود شدن و کاهش فرصت های شغلی خواهیم بود که به نظر بنده این موضوع نه به عنوان یک دغدغه،بلکه یک تهدید جدی قابل بررسی است.
آل حبیب گفت:به واقع،به دلیل وجود چنین تهدیدات و آسیب هایی است که دستگاههای متولی،موضوع کارگران خارجی غیر مجاز را با حساسیت بسیاری دنبال می کنند که البته در واکاوی دقیق و کارشناسانه این موضوع،با پیامد های مخرب دیگری نیز مواجه می شویم که امکان پرداختن به آن در این مجال وجود ندارد.
وی افزود:در سال93،پیرو بخشنامه دولت،به کارگیری کارگران و نیروی کار خارجی تنها در صورت ضرورت و با رعایت چارچوب های قانونی مجاز شمرده شد.
این کارشناس اقتصاد گفت:البته تردیدی وجود ندارد که نمی توان درب های کشور را به روی تمامی نیروهای کار بست و بر اساس ماده17 و18 کنوانسیون پناهندگی1951،کشور پناهنده پذیر می باید برای شخص یا گروه پناهنده،شغل لازم را تامین کند.
وی افزود:اما قصه پرغصه کارگران و اتباع غیر مجاز خارجی،حدیث مفصلی است که در قالب چنین ضوابط و قوانین بین المللی قابل تعریف نیست و امروزه نیز برای تمامی حاکمیت های دول و کشورهای گوناگون این حقیقت به اثبات رسیده که حضور نیروی کار و اتباع غیر مجاز در هر کشوری،بصورت بالقوه مستعد بروز مخاطرات و تهدیداتی جدی خواهد بود.
* از ارتقای مهارت نیروی کار تا تصاحب مشاغل سطح بالا
آل حبیب گفت:یکی از نکات ظریف در اشتغال نیروی کار خارجی به این واقعیت معطوف می شود که همیشه نیروی انسانی مذکور در مشاغل سطح پایین فعالیت نخواهد کرد و اساسا چنین انتظاری با ذات و ماهیت پیشرفت و ارتقای جایگاه اقتصادی و اجتماعی انسان همخوان نیست.
وی افزود:به واقع،این یک قاعده و هنجار طبیعی است که فعالیت انسان در هر حوزه ای به تدریج با بلوغ،رشد و کسب تجربه هر چه بیشتر همراه می شود و به تبع به مرور زمان به مدارج بالاتری نیز سوق پیدا می کند.
کارشناس اقتصادی گفت:آنچه که در این میان می تواند به عنوان یک تهدید مطرح شود و به شرایط بازار کار ایران باز می گردد که طبیعتا رشد جایگاه شغلی اتباع خارجی به مرور،فرصت های شغلی را در سطوح بالاتر اشغال می کند که به تَبَعِ این موضوع، اشتغال نیروی انسانی بومی و داخلی ایران نیز با محدودیت هایی جدی مواجه می شود.
آل حبیب گفت:به تعبیر دیگر،اصل رشد و بلوغ اقتصادی و ارتقای شغلی افراد و نیروهای کار یک هنجار پذیرفته شده است،اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور ایران،این هنجار طبیعی با هزینه های سنگینی برای نیروی کار ایرانی همراه می شود که جبران آن به سادگی میسر نخواهد بود.
*نیروی کار ایرانی،از فعالیت در برخی مشاغل خاص پرهیز می کنند
در این میان،برخی از کارشاسان نیز معتقدند،فعالیت نیروی کار و اتباع خارجی در ایران عمدتا به مشاغلی خاص معطوف می شود که از سوی نیروی انسانی بومی و داخلی رغبت چندانی برای فعالیت در آن مشاغل مشاهده نمی شود.
امیر بحری،فعال حوزه صنعت و تولید در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به مطلب فوق،عنوان کرد:بدون تردید خلاء حضور نیروی کار خارجی در بسیاری از مشاغل سخت،با مشکلات و نارسایی های خاص به خود همراه خواهد بود و به تبع نیاز جامعه وکشور ایجاب می کند تا در این عرصه،ملاحظات لازم مد نظر قرار گیرد.
وی افزود:به عنوان مثال،در برخی از شهرهای جنوبی کشور،به دلیل شرایط نامطلوب آب و هوایی،میل و رغبتی به فعالیت در مشاغلی همچون صافکاری،مکانیکی و...دیده نمی شود و به تبع پرکننده این خلاء همین نیروی کار خارجی است که با زحمت و مشقت،نیاز موجود را تامین می کند.
بحری عنوان کرد:به واقع،پیش از محدودسازی فعالیت نیروی کار خارجی،باید در یک برنامه هدفمند میان مدت و بلند مدت بر روی نوع فرهنگ کار و لزوم فعالیت در مشاغل متعدد و مورد نیاز جامعه از سوی نیروهای کار داخلی تجدید نظرشود.
وی افزود:البته بنده معتقد هستم،علیرغم چنین الزاماتی،لحاظ کردن تدابیر لازم برای ساماندهی هر چه مطلوب تر اتباع و نیروی کار خارجی در ایران،یک ضرورت غیرقابل انکار است که نمی توان آن را نادیده انگاشت،اما می طلبد در سطح افکار عمومی نیز نسبت به این موضوع قضاوت منصفانه تری لحاظ شود زیرا نفی یا تایید مطلق نقش آفرینی نیروی کار خارجی در ایران،صحیح و منطقی نیست و به تعبیری حضور یا عدم حضور این طیف،مستلزم تامین پیش نیازها،الزامات و لحاظ کردن تمهیدات خاصی است که خوشبختانه در طول سال های اخیر گام های سازنده ای در این خصوص از سوی متولیان امر برداشته شده،لذا همچنان تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد.
انتهای پیام/
