به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،حضرت سلطانعلي بن امام محمد باقر (ع) يكي از امامزادگان بلافصلي است كه از يك طرف فرزند امام باقر(ع) و از طرفي برادر امام صادق (ع) است و در بررسي هاي انجام گرفته تاريخي اين امامزاده واجب التعظيم در ميان تمامي امامزادگان، يگانه امامزاده بلافصلي است كه دارای اسناد معتبر زندگينامه و قيام خونين اردهال است .

ارادتمندان به حضرت سلطانعلي بن امام محمد باقر (ع) ، مشهداردهال را كربلاي ايران مي دانند و معتقدند ثو اب زیارت این امامزاده همسنگ با زیارت امام حسین(ع) در کربلا است چرا که همانند آن حضرت مظلومانه در قتلگاه سر از بدن مطهرش جداشده است بنابراین در تاريخ شيعه دو قتلگاه است يكي قتلگاه سالارشهيدان حسين ابن علي (ع) در كربلاي معلي و ديگري قتلگاه اين بزرگوار در اردهال است .

آيين سنتی مذهبی قالی شویان ت‍ن‍‍ه‍‍ا م‍ر‌اس‍م‌ س‍ن‍ت‍‍ي‌ م‍ذ‌ه‍ب‍‍ي‌ ‌اي‍ر‌ان‌ است که به س‍‍ال‌ ش‍م‍س‍‍ي‌ محاسبه و ه‍ر س‍‍ال‌ دوم‍ي‍ن‌ ج‍م‍‍ع‍ه‌ م‍‍ه‍ر م‍‍اه‌ در م‍ش‍‍ه‍د ‌ارد‌ه‍‍ال‌ ‌از ت‍و‌اب‍‍ع‌ ك‍‍اش‍ان‌ در آستان مقدس ‌ام‍‍ام‍ز‌اده‌ س‍ل‍ط‍ان‍‍ع‍ل‍‍ي‌ ف‍رزن‍د ‌ام‍‍ام‌ م‍ح‍م‍د ب‍‍اق‍ر(‌ع‌ ) در 45 ك‍ي‍ل‍وم‍ت‍ر‌ي‌ ك‍‍اش‍‍ان برگ‍ز‌ار م‍‍ي‌ ش‍ود.

اهالی ولایت‌مدار،مومن و متعهد فین کاشان همزمان با دومین جمعه از ماه مهر آیین سنتی مذهبی قالیشویان را به‌عنوان حماسه جهاد و شهادت که قرابتی عجیب با واقعه عاشورا و حماسه حسینی در کربلا دارد برگزارمی‌کند.

این مراسم حماسی که در فهرست آثار ناملموس و میراث معنوی یونسکو نیز به ثبت رسیده است هر سال با حال و هوای باشکوه و معنوی خاصی در بازسازی ملموس و محسوس تاریخ حماسی اردهال به‌صورت نمادین برگزارمی‌شود.

مشاهده شکوه و ابهت مراسم نمادین تشییع پیکر سلطان علی بن باقر(ع) در میان قالی دستبافت کاشان که 1321 سال از واقعه شهادت این فرزند بلافصل پنجمین امام شیعیان در 27 جمادی الثانی سال 116 هجری قمری یعنی 55 سال بعد از واقعه عاشورا در کربلا می گذرد به‌شدت مخاطبان و بازدیدکنندگان را منقلب و متاثر می‎‌کند.

اهالی ولایتمدار فین کاشان هر سال در بزرگداشت سالروز این واقعه حماسی و آیینی در مراسم قالیشویان موسوم به جمعه قالی با چوب دستی‌هایی که به نماد سلاح مبارزه با دشمن در دست دارند تارو پود عشق به اهل بیت(ع) و ارادات و اخلاص و ایمان به خاندان عصمت و طهارت را بر محراب ولایت و محبت علوی نقش می‌زند تا فرش عشق و ارادت و دلدادگی به محضر اهل‌بیت(ع) و میثاق با ولایت را در جان و دل عاشقان آل‌الله بگسترانند.

دیدن صحنه‌های حماسی آیین سنتی مذهبی قالیشویان با بانگ عظیم «یا حسین» اندوهی جانکاه و ماتمی حزن آلود را در اندیشه ات شعله ور می‌کند و ناخودآگاه ترا با خود به عاشورای سال 61 هجری در واقعه کربلا می برد.

کوفیان در آن سال میهمان و امام برحقشان را یاری نکردند بر جنازه مطهرش هم اسب تاختند و از تکه ای کفن هم دریغ کردند و جسم صد چاک امام حسین (ع) رادر میان بوریا پیچیدند اما اهالی فین 55 سال بعد از این واقعه کربلا اگرچه نتوانستند به موقع به میدان نبرد برسند و امامشان را یاری کنند اما پس از شهادت جسد مطهر فرزندش را با تکریم و احترام هر چه تمامتر در میان بهترین و ارزنده ترین دستاورد هنر دستشان که فرش بود پیچیدند و هنوز بعد از 1321 سال در کربلای اردهال با اجرای مراسم نمادین قالیشویان ولایت مداری خود را به گوش همه می رسانند و این نکته را به اثبات می رسانند که در دفاع از اسلام و قرآن و ولایت تا پای جان و نثار خونشان ایستاده اند.

خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در این مجال مشاهدات عینی خود را برای مخاطبان بیان می کند:

*قالیشویان آیینی هزارساله از حماسه جهاد و شهادت

اهالی منطقه فین کاشان یک تخته قالی پیچیده شده(به نماد از پیکر مطهر امامزاده) را که با پارچه های سبز بسته شده است از خادمان بارگاه تحویل می گیرند و از داخل حرم امامزاده بیرون می آورند جوانان فینی با دیدن

قالی به شور و هیجان می آیند و با بانگ و فریاد «یا حسین ، یا حسین» برای به دست آوردن قالی(این قالی سمبل جنازه مطهر امامزاده است که در زمان شهادتش به رسم ادب و احترام توسط اهالی فین در میان قالی پیچیده شده است) به سوی آن هجوم می آورند تا آن را از بزرگان فینی تحویل گرفته و به محل شستشوی نمادین آن انتقال دهند.

قالی در طول مراسم میان انبوه چوبدستان فینی حرکت داده می شود به طوریکه هیچکس غیر از اهالی فین حق دست زدن به قالی و حمل آن را ندارد بلکه فقط می توانند با عزاداری و سینه زنی قالی شویان را همراهی کند.

عده ای از اهالی فین نیز در کنار جوی آبی در صحن بقعه شاهزاده حسین(ع) در مجاورت آستان مقدس حضرت سلطان علی بن محمد باقر (ع) منتظرند تا با رسیدن قالی مراسم شستشوی نمادین را آغاز کنند.

انبوه جمعیت غیرفینی ها هم در صحن های صفا و جانبی مراسم نوحه خوانی و سینه زنی برگزار می کنند تا کار تحویل قالی و انتقال آن به بقعه شاهزاده حسین(ع) برای شستشوی نمادین انجام شود.

زمانی که فینی های حاضر در صحن صفا یک قالی پیچیده شده به نشانه ی جسد امامزاده را از خادمان تحویل می گیرند و بر دوش می گذارند تا به سمت بقعه شاهزاده حسین(ع) پیش روند ولوله و هیجان و شکوه غریبی همراه با ذکر یاحسین(ع) یا حسین(ع)بر فضا حاکم می شود آنچنان که تو گویی این فرش که بر روی دست انبوه جمعیت عزادر موج می خورد جنازه واقعی سلطان علی بن باقر(ع) است که حامیان ولایت در تشییع این پیکر تلاش می کنند تا آن را بر دوش خود حمل کنند.

*قالی نمادی از پیکر مطهر امام

در این میان جمعیت انبوه، که حق نزدیک شدن به قالی را ندارند تنها می توانند با نوحه خوانی و عزاداری آن ها را حمایت کنند و همچنین دسته عزادار از اهالی روستای خاوه با علم و کتل آیین قالی شویان را همراهی می کنند.

حاملان قالی زمانی که بر سر چشمه واقع در بارگاه شاهزاده حسین(ع) رسیدند قالی را در کنار نهر روی زمین می گذارند و دور آب، حلقه می زنند در این هنگام، یعنی پیش از شستن نمادین قالی امامزاده، مراسم لعن خوانی بر دشمنان حضرت را انجام می دهند و پس از پایان آداب شست و شو، قالی را دوباره به دوش می گذارند و با عبور از گذرگاهی در پای کوه اردهال که به در شرقی آستانه امامزاده منتهی می شود، به صحن سردار عامر بن فینی یا صحن فینی ها انتقال می دهند.

خاوه ای ها و شماری از فینی ها پیشاپیش حاملان قالی و فینی های چوب به دست در حال باز گرداندن قالی به در شرقی آستانه امامزاده در قالب دسته جات عزادار سینه می زنند و آرام و سنگین نوحه می خوانند تا دوباره به بارگاه سلطان علی بن باقر برسند، در این هنگام قالی را به بالای صفه در ایوان بقعه واقع در صحن عامربن فینی(صحن سهراب) می برند در ایوان چند تن از بزرگان مردم فین و خاوه که انتظار قالی را می کشند به سوی حاملان قالی پیش می روند که قالی را بگیرند، لیکنجوانان از تحویل دادن قالی سر باز می زنند و با تکان دادن چوب هایشان بزرگان فینی و خاوه ای را از نزدیک شدن به قالی دور می کنند. سرانجام با طنین بانگ و فریاد «حسین، حسین» و «الله اکبر و الله اکبر» بزرگان فینی قالی را از جوانان می گیرند و به نمایندگان خاوه ای تحویل می دهند. خاوه ای ها قالی را با تشریفات و احترامی خاص به داخل حرم می برند و به خدام آستانه تسلیم می کنند.

*اتمام مراسم همزمان با اذان ظهر

مراسم قالی شویان پس از مراسم سینه زنی و روضه خوانی حدود ساعت 12 ظهر قبل از ادای فریضه عبادی سیاسی نماز جمعه و اذان ظهر در فضایی آکنده از غم و افسوس و در برابر هزاران چشم اشک آلود پایان می یابد.

فینی ها در این هنگام، برای زیارت مرقد حضرت امامزاده سلطان علی (ع) به حرم می روند . زائران و تماشاچیان نیز پراکنده می شوند و برای خوردن ناهار و استراحت به حجره ها و چادرهای خود باز می گردند.

*قاليشويان روايتي حماسه گونه از هجرت و شهادت

مراسم قاليشويان كه در حقيقت تجلي نورايمان در پيروان ولايت است پس از 1319 سال از واقعه كربلاي اردهال توسط مردم حاشيه كوير ايران با بهره گيري از عناصر سازنده حماسه و شهادت حضرت امام حسين (ع) در كربلا روايتي

حماسه گونه از هجرت و شهادت امامزاده حضرت سلطانعلي بن امام محمد باقر (ع) به اردهال است که هر سال در مجموعه اي از رفتارهاي سنتي، ايران در مراسم تشيع و خاكسپاري این امامزاده واجب التعظیم در سالروز شهادتش با

حضور زائراني از استانهاي تهران ، قم ، اصفهان ، اراك و شهرهاي دليجان ، كاشان ، آران و بيدگل و روستاهاي اطراف بسیار ملمومس، محسوس و عینی بازسازی می شود.

تاریخچه و زندگی شهید اردهال

*سلطان علی بن باقر(ع) یکی از پنج امامزاده لازم التعظیم در کشور است

نام این امامزاده به عنوان یکی از برجسته ترین و پنج امامزاده لازم التعظیم در کشور، علی با القاب ابالحسن و طاهر از مادرش با نام ام ولد (نام او زینب. لیلا. ام حلیمه) و پدرش امام پنچم حضرت امام محمد باقر بن الحسین (ع) است.

سلطان علی ابن باقر (ع) دارای دو فرزند به نام های احمد و فاطمه می باشد که فاطمه یکی از همسران امام موسی کاظم (ع) است.

آن حضرت در سال 113 هجری در اوایل قرن دوم هجری با مسئولیت نائب خاص امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) به میزبانی اهالی منطقه فین کاشان و روستای خاوه اردهال در دوران حکومت هشام بن عبدالملک (105- 125) وارد ایران در منطقه فین کاشان شد.

این امامزاده لازم التعظیم که جایگاه فرزند، برادر و عموی امام و ابوزوجه امام هفتم را در خاندان رسالت دارد پس از سه سال ارشاد و تبلیغ دین اسلام و حل مشکلات اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی مردم منطقه ، به تاریخ 27 جمادی

الثانی سال 116 ه.ق به دست دشمنان کینه توز در قتلگاه محلی در دره ازناوه (در نزدیکی مشهد اردهال و چهار کیلومتری حرم مطهر) درسن 32 سالگی پس از جنگی نابرابر به همراه بیش از یکصد نفر از یاران با وفایش به شهادت رسیدند.

حضرت سلطان علی بن باقر(ع) در این جنگ نابرابر که تنها 55 سال بعد از واقعه کربلا اتفاق افتاد با لب تشنه سر از بدن مبارکش جدا و به دارالخلافه فرستاده شد.

مدفن یا مرقد یاران آن حضرت نیز که در رکابش به شهادت رسیدند تعدادی در قتلگاه و حدود 70 نفر از آنها نیز در جوار حضرت در بارگاه ملکوتی حضرت سلطان علی بن باقر(ع) قرار گرفت بطوری که کرامات زیادی از امامزاده در حرم مطهر و محل قتلگاهش مشاهده شده و حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی نیز طی بازدید از سردابه حضرت و اذعان به آثار حیات گونه ای در اجساد مطهر 70 نفر از یارانش درجوار بارگاهش اثبات شده است.

* انتساب سلطان علی به امام محمد باقر (ع) به دو امام معصوم

علمای انساب در معرفی این امامزاده عظیم الشان از دو نفر اتفاق نظر دارند. یکی اینکه ایشان فرزند بلافصل امام پنجم (ع) است، دوم اینکه بدن مطهر این بزرگوار در مشهد اردهال مدفون می باشد. اسناد معتبر زیادی درباره موجودیت و محل شهادت حضرت علی بن محمد باقر (ع) وجود دارد که از جمله آن مرجع تقلید شیعیان جهان مرحوم آیت الله مرعشی نجفی می باشد که در مزارات علویین می نویسد : یکی از مزارات اولاد ائمه اطهار مزار حضرت علی بن امام محمد باقر (ع) است که در جوار قبر آن جمعی از علویین مدفونند، همچنین مرحوم مقدس اردبیلی نیز صراحتا حضرت را فرزند بلا فصل امام محمد باقر می داند.

مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله خامنه ای ( مدظله ) نیز در مورد شخصیت آن حضرت این گونه می گوید: امام باقر (ع) فرزند خودشان را به این منطقه گسیل کردند برای توجه دادن مردم و پاسخگویی به احساسات ارادتمندانه آنها

به ساحت اهل بیت که همبن جناب علی بن محمد باقر است که در مشهد اردهال مدفون است.

*اعزام فرستاده فینی ها به مدینه

عامر بن ناصر فینی و خواجه نعمان دو فرستاده فینی ها به مدینه در دعوت از سلطان علی بن باقر (ع)درباره هجرت امامزاده سلطانعلی (ع) به ایران و نبرد او با زورمداران کافر منطقه و شهادت مظلومانه اش به دست زرین کرفش، حاکم اردهال، تذکره ای موجود است که حدودا به نهصد سال قبل تعلق دارد.

زمانی که مردم فین کاشان مذهب تشیع را پذیرفته بودند، چون امام و پیشوا نداشتند، دو قاصد به نام های عامر بن ناصر فینی و خواجه نعمان به مدینه نزد امام باقر (ع) فرستادند و از او درخواست پیشوایی برای تعلیم اصول و احکام دین و هدایت و ارشاد خود کردند. امام درخواست فینی ها را پذیرفت وفرزند خود علی را به ایران فرستاد.

حضرت امامزاده علی (ع) که در ایران به حضرت سلطان علی (ع) شهرت یافت، در راه مدینه به فین مورد استقبال شیعیان دهکده ها و قصبه های میان راه قرار گرفت. در برخی از دهات مانند جاسب قم و خاوه اردهال چندی اقامت گزید. مدت اقامتش در خاوه حدود یک ماه به درازا کشید در این مدت خاوه ای ها از او با خلوص نیت پذیرایی کردند و از فیض حضور و دانش و معرفت دینی اش بهره ها گرفتند. سرانجام از خاوه به میان خواهندگانش به فین آمد و در آن جااستقرار یافت.

*اقامه نماز جمعه و جماعت سلطان علی بن باقر (ع) در کاشان

سلطان علی بن باقر(ع) زمانی که در منطقه فین استقرار یافت در مسجد جامع فین نماز می خواند و نماز جمعه را در مسجد جامع کاشان اقامه می داشت و به عبادت موعظه هدایت مردم می پرداخت و هر کسی مسئله شرعی یا سوالی داشت از امامزاده می پرسید و از وجودش استفاده می برد. چند سالی به این طریق گذشت و گروه بزرگی از مردم که به مذهب تشیع گرویده بودند به دور حضرت گرد آمدند و به پیروان او پیوستند.

*وحشت دشمن از کثرت شیعیان و افزایش محبوبیت امامزاده در منطقه

نفوذ روز افزون امامزاده در مردم منطقه و افزایش جمعیت شیعیان، حاکمان منطقه را به خوف و وحشت انداخت . در آن زمان، حکومت اردهال در دست حارث ملقب به زرین کفش بارکرسفی بود که در قلعه ای بر سر کوه اردهال زندگی می کرد. زرین کفش پیغامی به ازرق، والی قم می فرستد و او را از نیروی فزاینده شیعیان و گرایش مردم به سلطان علی آگاه می کند. ازرق با شنیدن خبر، پیکی به نزد زرین کفش روانه می کند و از او سر بریده حضرت سلطان علی (ع)را می طلبد.

پس از دریافت حکم ازرق، زرین کفش با حکام محلی و عمال خود، از جمله زبیر نراقی و ارقم به مشاوره و مصلحت اندیشی می نشیند و با هم نقشه قتل او را می کشند.

دو روز پس از آن، خبر شهادت سلطان علی به فینی ها می رسد. فینی ها پیاده و سواره با بیل و چوب و نیزه ، به سوی دشت اردهال راه می افتند و خود را به بالین پیکر پاره پاره حضرت می رسانند و او را بنابر وصیتش در محل کنونی، و در بالای تپه به خاک می سپارند.

*وصیت سلطان علی بن باقر به فینی ها/سالی یکبار یاد مرا زنده نگهدارید

در چگونگی غسل و خاک سپاری حضرت سلطان علی (ع) در روایت در میان مردم زبان زد است. به روایتی، فینی ها پیکر امامزاده را در یک تخته قالی می گذارند (بهترین تحفه در آن زمان قالی بوده سپس مردم فین بهترین تحفه، قالی را انتخاب می کنند و به سر تپه می برند و خاک می کنند. فینی ها دلسوخته و داغدار ، پس از خاکسپاری، به خوانخواهی شهیدان دشت اردهال برخاستند و با همان چوبها و نیزه ها و بیل های خود به تعقیب زرین کفش و قاتلان امامزاده و شهیدان دیگر پرداختند و با کشتن بسیاری از آنها خونخواهی کردند. زرین کفش را هم در دهکده کرمه اردهال دستگیر کردند و او را به دم اسبی بستند و در صحرا رها کردند. پس از این واقعه، فینی ها باخود عهد بستند که تا دار قیامت، هر سال در دومین جمعه پاییز (مهرماه) که مقارن با روز خاک سپاری شهید اردهال است به زیارتش به مشهد اردهال بیایند و یاد واقعه شهادت و مراسم خاکسپاری او را در سالگرد شهادتش با مراسم قالی شویان زنده نگه دارند و همچنین به وصیت آن حضرت عمل کرده باشند که حضرت به فینی ها وصیت کرده حداقل سالی یک بار یاد مرا زنده نگهدارید.

*اردهال سرزمین مقدس

اردهال برای مردم سرزمینی مقدس به شمار می آید در فضیلت کوه اردهال در خطبه امیرمومنان علی (علیه السلام) که پس از فراغت از جنگ جمل در راه بصره خوانده آمده است؛ حضرت علی (علیه السلام) در این خطبه وقوع جنگی را در دیار قم پیش بینی می کند و می گوید: در این واقعه بسیاری از مردم قم کشته خواهند شد و بسیاری از «فرزندان و زنان ایشان ره برده ببرند و منزل های ایشان را غارت کنند و سراهای ایشان را خراب گردانند مردم قم پناه دهند با کوهی که آن را وراردهار گویند.

*اردهال از دیدگاه حضرت رضا (ع)

علامه مجلسی دانشمند بزرگ جهان تشیع- که رضوان حق بر او مبارک باد- در صفحه 214جلد 60 بحار الانوار می نویسد: حدیث کرد مرا احمد بن خزرج بن سعد از برادر خود موسی ابن خزرج که او می گفت من شنیدم از ابی الحسن الرضا علیه السلام که او می فرمود روزی از روزها فرمود: اتعریف موضعا یقال له «وراردهال» گفتم بلی، و مرا در آنجا دو ضیعه (باغ یا زمین) است.

حضرت رضا علیه السلام فرمود: الزمه و تمسک به (بدان ملازم باش و متمسک شو) سپس سه مرتبه فرمود نعم الموضع وراردهال (خوب جایی است اردهال)

اجرای مراسم جار یک هفته قبل از برگزاری مراسم در مسجد جامع کاشان، اجرای سه شب مراسم عزاداری در روزهای هفتم و هشتم و نهم مهر در آستان شهید اردهال با حضور هیات های مذهبی و سخنرانی کارشناسان مذهبی،پیاده روی عزاداران از فین تا مشهد اردهال به طول 50 كيلومتر یک روز قبل از مراسم، پوشش رسانه ای مراسم از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و پخش برنامه های متنوع مستند و مذهبی از شبکه های مختلف رادیو و تلوزیون از جمله برنامه های جنبی این مراسم بود.