بررسی تحول ترانزیتی در آسیای میانه؛
"بندرچابهار" پل‌ارتباطی کابل به تجارت‌جهانی/ مولفه‌ای ممتاز برای افغانستان
بندر چابهار نزدیکترین و ارزان‌ترین مسیر حمل‌و‌نقل اتصال افغانستان به آب‌های بین‌المللی و قرارگرفتن در حلقه کشورهای ترانزیتی دنیا است.
به‌گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان، طی روزهای اخیر و در روند افزایش مناسبات میان کشورهای افغانستان، هند و جمهوری اسلامی ایران توافقنامه‌ای با محوریت بهره‌برداری از «بندرآزادچابهار» شکل گرفت، که مسیر طی شده در جلسات آن‌را می‌توان آغاز دوره‌ای طلایی در عرصه مبادلات، تجارت و اقتصاد سه کشور عنوان کرد. بندری امن و درعین‌حال متصل به آب‌راه‌های بین‌المللی به نام «بندرآزاد چابهار» که بهره‌برداری از آن می‌تواند دروازه‌های متعددی را به روی اتاق‌های تجارت و بازرگانی طرف‌های حاضر در قرارداد و در سطحی فراتر، کشورهای منطقه و آسیای میانه باز کند.
درجریان این توافقنامه، سفری از سوی محمداشرف غنی ریاست جمهوری افغانستان و نارندرا مودی نخست وزیر هند به ایران صورت گرفت که البته در رسانه‌های سه‌کشور و دیگر رسانه‌های جهان انعکاس قابل‌توجهی داشت.
در این گزارش ضمن اشاره‌ای کلی به مزایای بی‌بدیل بندرآزاد چابهار در ارتقای سطح ترانزیت و تجارت سه‌ضلع حاضر در تفاهم‌نامه، به کاهش وابستگی‌های حمل‌و‌نقل مسیر آبی افغانستان از مسیر پاکستان می‌پردازیم؛ مقوله‌ای که محوریت نقش بندرچابهار در انتقال به‌صرفه و ایمن کالاهای افغانستان را بیش از پیش نشان می‌دهد.
*ظرفیت‌های بی‌بدیل بندرچابهار در توسعه تجارت و بازرگانی
در اینجا باید اذعان کرد که دهلیز ترانزیتی بندرچابهار با دارا بودن موقعیتی ممتاز جغرافیایی می‌تواند تعریف جدیدی از روابط و مناسبات ترانزیتی- تجاری را در منطقه فوق‌العاده حساس آسیای میانه باشد، دالانی که دروازه ورودی خلیج‌فارس بوده و کوتاهترین مسیر برای اتصال کشورهای آسیای میانه به آب‌های آزاد به‌شمار می‌رود.
واقع شدن در منطقه جنوب خاوری ایران، قرار داشتن در ورودی امن آب‌های بین‌المللی و نیز قرارداشتن در کنار سواحل منطقه مکران، از جمله مولفه‌های مهم در غنای پتانسیل حمل‌و‌نقل کالا در بندر استراتژیکی چابهار می‌باشد.
به‌علاوه موارد ذکر شده ابعاد دیگری هم چون موقعیت ممتاز سیاسی و قرار گرفتن در میان کشورهایی که اشتراکات متعددی در زمینه‌های مختلف با یکدیگر دارند نیز بر اهمیت این بندر ترانزیتی افزوده است؛ لذا می‌توان گفت که بندرچابهار ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اقتصادی- تجاری را در منطقه داراست.
*مولفه‌های ممتاز چابهار برای افغانستان
با نگاهی به موقعیت جغرافیایی کشور افغانستان می‌توان دریافت که این سرزمین به دلیل قرار داشتن در منطقه‌ای نسبتا خشک و کم‌آب، در حلقه‌ای از خشکی محاط شده است. باتوجه به آن‌چه که ذکر شد، دسترسی به بنادر آبی همواره از دغدغه های جدی افغانستان بوده است. در حال حاضر افغانستان تنها ازطریق دو بندر کراچی و گوادر به آب‌های بین‌المللی دسترسی دارد.
*گردش 180درجه‌ای محورتجارت کالاهای افغانستان به سمت چابهار
بندر کراچی به دلایل مختلفی هزینه دسترسی افغانستان به بازارهای جهانی را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش داده است. گفته می‌شود نزدیک به 80درصد تجارت خارجی افغانستان از طریق این بندر صورت می‌گیرد، اما به نظر می‌رسد سایه رویکردهای سیاسی اسلام‌آباد بر ترانزیت کالای افغانستان، بسیار گسترده‌تر از زمینه‌های مختلف دیگر تجاری- بازرگانی می‌باشد، چرا که براساس گفته کارشناسان سهم عظیمی از تنش‌های ناشی از افراط و تحجر در افغانستان از اتاق‌های فکر گروه‌های تندرو در پاکستان هدایت می‌شوند.
*چابهار، کوتاهترین مسیر برخورداری افغانستان از حمل‌و‌نقل آسان
بندرچابهار به لحاظ فاصله مکانی نیز در ترانزیت افغانستان مقرون به صرفه است، چرا که این بندر جنوب‌شرقی ایران در مقایسه با بندرکراچی 700 کیلومتر به خطوط مرزی افغانستان نزدیکتر است. به طوری‌که زمان موردنیاز برای حمل کانتینر از بند کراچی تا قندهار 18 ساعت بوده، اما همین روند از چابهار 12 ساعته انجام می‌شود.
بنابراین نزدیکترین و ارزان‌ترین مسیر حمل‌و‌نقل برای اتصال افغانستان به آب‌های بین‌المللی و قرارگرفتن در حلقه کشورهای ترانزیتی دنیا، بندرآزاد چابهار است؛ بندری که علاوه بر ارتقای اقتصاد و تجارت در افغانستان، نقش "راه‌آبی ابریشم" در عرصه ترانزیتی و پیوند زدن کشورهای جنوب قاره‌کهن به آسیای میانه را ایفا می‌کند.
*برداشت‌های سیاه‌و‌سفید از پروژه بندرچابهار
در گفت‌و‌گوهای شکل گرفته پیرامون امضای توافقنامه بندرآزاد چابهار که با حضور روسای جمهور ایران و افغانستان و نخست‌وزیر هندوستان در تهران صورت گرفت، حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران با بیان این‌که موافقت‌نامه چابهار علیه هیچ‌کشوری نخواهد بود اظهار داشت که فعالیت‌های سه کشور ایران،هند وافغانستان به‌نفع کل منطقه و در راستای صلح‌و‌ثبات منطقه خواهد بود.
بنابر آن‌چه که در این گزارش بدان پرداختیم، کریدور ترانزیتی بندرچابهار علاوه بر برخورداری از مزیت‌های متعدد، فصل جدیدی را در زمینه اعتلای روابط دوستانه میان کشورهای آسیای‌میانه خواهد گشود، بندری که ضمن جابه‌جایی ایمن و مقرون به‌صرفه کالا و با اختصاص اسکله‌های مجزا برای افغانستان، از اتاق‌های بازرگانی و تجارت کابل، پلی میان‌بُر به دروازه‌های تجارت‌جهانی خواهد زد.
گزارش‌از: وحید امیدی‌موحد
انتهای پیام/
درجریان این توافقنامه، سفری از سوی محمداشرف غنی ریاست جمهوری افغانستان و نارندرا مودی نخست وزیر هند به ایران صورت گرفت که البته در رسانه‌های سه‌کشور و دیگر رسانه‌های جهان انعکاس قابل‌توجهی داشت.
موضوعی که چندی قبل اشرف‌غنی آغاز‌به‌کار آن‌را بسیار راهگشا توصیف کرده و بندرچابهار ایران را، ریه‌های تنفسی افغانستان نامید. شاید بتوان دستاورد مهم دیگر عملیاتی شدن پروژه ترانزیت بندرچابهار را در تحولاتی متمرکز دانست که به‌واسطه آن، مقوله بازرگانی و حمل و‌نقل افغانستان متحول می‌شود.
در این گزارش ضمن اشاره‌ای کلی به مزایای بی‌بدیل بندرآزاد چابهار در ارتقای سطح ترانزیت و تجارت سه‌ضلع حاضر در تفاهم‌نامه، به کاهش وابستگی‌های حمل‌و‌نقل مسیر آبی افغانستان از مسیر پاکستان می‌پردازیم؛ مقوله‌ای که محوریت نقش بندرچابهار در انتقال به‌صرفه و ایمن کالاهای افغانستان را بیش از پیش نشان می‌دهد.
*ظرفیت‌های بی‌بدیل بندرچابهار در توسعه تجارت و بازرگانی
در اینجا باید اذعان کرد که دهلیز ترانزیتی بندرچابهار با دارا بودن موقعیتی ممتاز جغرافیایی می‌تواند تعریف جدیدی از روابط و مناسبات ترانزیتی- تجاری را در منطقه فوق‌العاده حساس آسیای میانه باشد، دالانی که دروازه ورودی خلیج‌فارس بوده و کوتاهترین مسیر برای اتصال کشورهای آسیای میانه به آب‌های آزاد به‌شمار می‌رود.
واقع شدن در منطقه جنوب خاوری ایران، قرار داشتن در ورودی امن آب‌های بین‌المللی و نیز قرارداشتن در کنار سواحل منطقه مکران، از جمله مولفه‌های مهم در غنای پتانسیل حمل‌و‌نقل کالا در بندر استراتژیکی چابهار می‌باشد.
به‌علاوه موارد ذکر شده ابعاد دیگری هم چون موقعیت ممتاز سیاسی و قرار گرفتن در میان کشورهایی که اشتراکات متعددی در زمینه‌های مختلف با یکدیگر دارند نیز بر اهمیت این بندر ترانزیتی افزوده است؛ لذا می‌توان گفت که بندرچابهار ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اقتصادی- تجاری را در منطقه داراست.
*مولفه‌های ممتاز چابهار برای افغانستان
با نگاهی به موقعیت جغرافیایی کشور افغانستان می‌توان دریافت که این سرزمین به دلیل قرار داشتن در منطقه‌ای نسبتا خشک و کم‌آب، در حلقه‌ای از خشکی محاط شده است. باتوجه به آن‌چه که ذکر شد، دسترسی به بنادر آبی همواره از دغدغه های جدی افغانستان بوده است. در حال حاضر افغانستان تنها ازطریق دو بندر کراچی و گوادر به آب‌های بین‌المللی دسترسی دارد.
*گردش 180درجه‌ای محورتجارت کالاهای افغانستان به سمت چابهار
بندر کراچی به دلایل مختلفی هزینه دسترسی افغانستان به بازارهای جهانی را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش داده است. گفته می‌شود نزدیک به 80درصد تجارت خارجی افغانستان از طریق این بندر صورت می‌گیرد، اما به نظر می‌رسد سایه رویکردهای سیاسی اسلام‌آباد بر ترانزیت کالای افغانستان، بسیار گسترده‌تر از زمینه‌های مختلف دیگر تجاری- بازرگانی می‌باشد، چرا که براساس گفته کارشناسان سهم عظیمی از تنش‌های ناشی از افراط و تحجر در افغانستان از اتاق‌های فکر گروه‌های تندرو در پاکستان هدایت می‌شوند.
*چابهار، کوتاهترین مسیر برخورداری افغانستان از حمل‌و‌نقل آسان
بندرچابهار به لحاظ فاصله مکانی نیز در ترانزیت افغانستان مقرون به صرفه است، چرا که این بندر جنوب‌شرقی ایران در مقایسه با بندرکراچی 700 کیلومتر به خطوط مرزی افغانستان نزدیکتر است. به طوری‌که زمان موردنیاز برای حمل کانتینر از بند کراچی تا قندهار 18 ساعت بوده، اما همین روند از چابهار 12 ساعته انجام می‌شود.
بنابراین نزدیکترین و ارزان‌ترین مسیر حمل‌و‌نقل برای اتصال افغانستان به آب‌های بین‌المللی و قرارگرفتن در حلقه کشورهای ترانزیتی دنیا، بندرآزاد چابهار است؛ بندری که علاوه بر ارتقای اقتصاد و تجارت در افغانستان، نقش "راه‌آبی ابریشم" در عرصه ترانزیتی و پیوند زدن کشورهای جنوب قاره‌کهن به آسیای میانه را ایفا می‌کند.
*برداشت‌های سیاه‌و‌سفید از پروژه بندرچابهار
در گفت‌و‌گوهای شکل گرفته پیرامون امضای توافقنامه بندرآزاد چابهار که با حضور روسای جمهور ایران و افغانستان و نخست‌وزیر هندوستان در تهران صورت گرفت، حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران با بیان این‌که موافقت‌نامه چابهار علیه هیچ‌کشوری نخواهد بود اظهار داشت که فعالیت‌های سه کشور ایران،هند وافغانستان به‌نفع کل منطقه و در راستای صلح‌و‌ثبات منطقه خواهد بود.
بنابر آن‌چه که در این گزارش بدان پرداختیم، کریدور ترانزیتی بندرچابهار علاوه بر برخورداری از مزیت‌های متعدد، فصل جدیدی را در زمینه اعتلای روابط دوستانه میان کشورهای آسیای‌میانه خواهد گشود، بندری که ضمن جابه‌جایی ایمن و مقرون به‌صرفه کالا و با اختصاص اسکله‌های مجزا برای افغانستان، از اتاق‌های بازرگانی و تجارت کابل، پلی میان‌بُر به دروازه‌های تجارت‌جهانی خواهد زد.
گزارش‌از: وحید امیدی‌موحد
انتهای پیام/
