پیشگیری و درمان با طب ورزشی
میانبری برای فرار از بیماری
براساس اعلام وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در روزشمار هفته سلامت، جمعه 3 ارديبهشت امسال به «فعاليت بدني، ورزش و سلامت» اختصاص یافته است.
به گزارش خبرنگار سایر حوزه های گروه ورزش باشگاه خبرنگاران جوان: تحقیقات پژوهشگران حاکی از آن است که داشتن تحرک و ورزش روزانه حدود 30 تا 45 دقیقه به مدت 5 بار درهفته مانع از بروز دست کم 30 نوع بیماری و یا مقابله با آنها و بهبود انواع امراض می‌شود.
ورزش میانبری برای پیشگیری و درمان بیماری ها
کمتر کسی است که از تاثیر ورزش و فعالیتهای بدنی بر سلامت ناآگاه باشد. فعالیتها و تمرینهای جسمانی برای سلامتی تمامی افراد در تمام رده های مختلف سنی مهم هستند.حتی فعالیتهای جسمی می تواند در بهبودی وضعیت افراد ضعیف و سالمند، بسیار تاثیرگذار باشد. فعالیتهای جسمانی موجب کاهش مرگ و میر و بیماریهای مزمن می شود.
انجام فعالیت های جسمانی به مدت۳۰ دقیقه در۵ روز هفته و یا۲۰ دقیقه در۳ روز از هفته می تواند در سلامتی افراد تاثیر بسیار مهمی داشته باشد و موجب پیشگیری از بسیاری از بیماریها شود.افراد در هر رده سنی و با هر جنسیتی از فعالیتهای جسمانی فواید بسیاری خواهند برد. فعالیتهای جسمانی منجر به کاهش مرگ و میر و جلوگیری از توسعه بیماریها می شود.
در ادامه تعدادی از بیماری های مزمن که با ورزش و فعالیت جسمانی درمان و یا کنترل می شود را مورد بررسی قرارداده ایم.
-درمان درد مفاصل
يكي از راه‌هاي درمان دردهاي مفاصل ورزش روزانه، تحت نظر مربي و پزشك است. امروزه به خوبي ثابت شده است كه ورزش مي‌تواند دردهاي مفاصل از جمله مچ پا، زانو، كمر، دستها، شانه و گردن را درمان كند. ورزشهای مناسب این بیماران باید هر روز انجام شود و حركات تحت نظر مربي زبده و آشنا به علم آناتومی و حرکات اصلاحی باشد، تا بهبودي حاصل شود.
-درمان فشار خون بالا
با انجام ورزشهاي معمولي همراه با رژيم غذائي و استراحت مناسب طي يكسال مي‌توان فشار خون ماكزيمم را از 17 به حدود 14 رسانيد.
به وضوح روشن است كه ورزشكاران معمولاً دچار عوارض فشار خون نمي‌شوند. ورزش حتي در سنين 60 ـ 80 سالگي مي‌تواند در متعادل نگهداشتن فشار خون سهيم باشد. زيرا در اثر ورزش، عروقي كه در سطح بدن جريان دارند، انبساط يافته و در نتيجه جريان خون افزايش مي‌يابد و فشار خون سقوط مي‌كند. اصولاً افزايش فشار خون در كساني كه فعاليت بدني كمتر دارند، بيشتر مشاهده مي‌شوند.
-ورزش در مبتلايان به افزايش فشار خون
بيماراني كه فشار خون دارند بايد توجه کنند که ورزشهائي چون پياده‌روي و كوهنوردي به خوبي قادرند فشار خونهاي نامتعادل را درمان كنند. همچنین فعاليت ورزشي منظم و مناسب و روزانه و يا حداقل 3 بار در هفته و هربار به مدت 30 الي 45 دقيقه در طي 10 هفته باعث كاهشي به ميزان 15 تا 25 ميلي‌متر جيوه فشار خون مي‌شود. اما ورزشهائي مثل: وزنه‌برداري، هل دادن وسيلة سنگين، حمل بار سنگين، كوبيدن ميخ به ديوار و... اينگونه فعاليتها، باعث افزايش فشار خون مي‌شوند.
-درمان ازدياد چربي خون
ورزش منظم و مستمر در بيماراني كه داراي چربي خون بالائي هستند، قادر است كلسترول و چربي مضر خون( ( LDL را كاهش و در عوض باعث ازدياد چربي مفيد خون (HDL)بشود و در نتيجه از اثرات ناشي از ازدياد چربي خون در بروز بيماريهاي قلبي عروقي و سنگهاي صفراوي جلوگيري كند. همچنين ورزش وزن افراد چاق را پائين مي‌آورد، كاهش وزن به كاهش چربي خون كمك زيادي مي‌كند.
-درمان دردهاي قلبي و سكته قلبي
انجام ورزشهاي سبك طبق آمارهاي جهاني نه تنها قادر است انواع دردهاي قلبي پايدار و غيرپايدار را تسكين و كاهش دهد، بلكه قادر است سبب حل شدن لخته‌هاي داخل خون شرياني قلب شده و از بروز سكته‌هاي بعدي، ممانعت به عمل آورد.
همچنين ورزشهاي سبك مانع از رسوب پلاكتهاي چربي در داخل عروق كرونر قلب و يا عروق ساير نقاط بدن شده و در پيشگيري بيماريهاي قلبي و عروقي آينده در نزد افرادي كه يكبار به انفاركتوس مبتلا شده‌اند، دخيل است.
-ورزش در بيماران قلبي
بيماران قلبي كه مي‌خواهند با ورزش كردن سلامت خود را بازيابند، باید دقت کنند که بهترين ورزش پياده‌روي نسبتاً تند است. ابتدا با 2 تا 3 دقيقه شروع كرده و سپس روزانه يك تا دو دقيقه به مدّت آن اضافه كنيد تا به 30 تا 45 دقيقه در روز برسد.
شدت ورزش بايد به حدي باشد كه دچار احساس تنگي نفس، خستگي شديد و يا درد سينه و سرگيجه نشوند و در صورت بروز هر يك از حالات فوق بلافاصله ورزش را متوقف كرده و در صورت وجود درد سينه يك عدد قرص زير زباني نيترو گليسيرين گذاشته به پزشك مراجعه كنند.از انجام فعاليت بدني و ورزشهائي كه زور زدن زياد لازم دارد و حركت چنداني صورت نمي‌گيرد، مثل: وزنه‌برداري، هل دادن ماشين، شنا رفتن، دمبل زدن و... جداً پرهيز كنند.
-درمان بيماري ديابت
امروزه ثابت شده كه ورزشهاي مناسب در نزد افرادي كه به ديابت مبتلا هستند و حتي انسولين نيز تزريق مي‌كنند، بسيار مفيد بوده و مقاومت بدن را در برابر عوارض حاصله از اين بيماري بيشتر مي‌كند. ورزش در بسياري از اوقات همراه با رژيم غذائي مناسب باعث بهبودي و رفع بيماري مي‌شود و بيماران نيازي به مصرف داروهاي پائين آورندة قند خون پيدا نخواهند كرد. ورزش به بهبود تنظيم قند خون كمك مي‌كند و با افزايش تعداد و حساسيت گيرنده هاي هورمون انسولين در سطح سلولها باعث افزايش اثر انسولين مي‌شود و لذا كنترل ديابت راحت‌تر صورت مي‌گيرد.
از آنجاییکه عضلات بيماران ديابتي بر اثر بیماری لاغر می شود، با ورزش می توان این عضلات را ترميم کرد و به حالت اوليه باز گرداند. البته بیماران دیابتی باید توجه کنند تا از انجام ورزشهاي سنگين مثل كوهپيمائي به خصوص در هواي گرم تابستان و به مدت طولاني، وزنه‌برداري، كشتي، بوكس، پرش و به طور كلي ورزشهایي كه امكان آسيب شديد به اندامها و احتمال شكستگي استخوانها وجود دارد بپرهيزند.
-درمان افسردگی با ورزش
ورزش باعث بهبود خلق و خو می‌شود و ضد افسردگی و استرس است.تنها راه مبارزه با تنش‌های زندگی، فعالیت فیزیکی منظم است. ورزش باعث ترشح هورمون‌های نفرین، دوپامین، سروتونین و اندروفین می‌شود که عامل اصلی شادی و کاهش استرس هستند.ورزش باعث افزایش سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از سرماخوردگی‌های مکرر می‌شود.
-نقش اجتماعی ورزش
انجام فعالیتهای جسمانی در دوران کودکی و نوجوانی برای شکل گیری استخوان بندی تاثیر فراوانی خواهد داشت.همچنین اینگونه فعالیتها با قوی ساختن ماهیچه ها (از طریق کشش ماهیچه ها) و تمرینات دیگر، موجب جلوگیری از افتادگی و شکستگی استخوان در دوران کهنسالی می شود. علاوه بر آن فعالیتهای فیزیکی می تواند برای افرادی که دچار آرتروز هستند، مفید باشد. براساس تحقیقات انجام شده بر روی جانوران مختلف، تمرینات فیزیکی موجب تحرک رشد سلولهای مغز و در نتیجه تقویت حافظه و قدرت یادگیری می شود.
علاو بر این انجام فعالیتهای فیزیکی و ورزش می تواند موجب ارتقای روابط اجتماعی و سلامت فکری در میان جوانان شود. تحقیقات نشان داده است، دانش آموزانی که در فعالیتهای ورزشی شرکت می کنند، کمتر به سمت سیگار و مواد مخدر می روند. آنها بیشتر اوقات خود را در مدرسه می گذرانند و موفقیتهای بالای علمی بدست می آورند.برنامه های ورزشی و فعالیتهای جسمانی، جوانان را با مهارتهایی مانند کارهای گروهی، انضباط شخصی، رهبری و حضور در اجتماع آشنامی سازد.
به عبارت دیگر نبود فعالیتهای سرگرم کننده می تواند با گرایش جوانها به سمت مسایل آسیب پذیری مانند خشونت، اعتیاد به مواد مخدر ودرگیری ها، ارتباطی مستقیم داشته باشد.اختلال در سلامت فکری موجب به خطر افتادن سلامت عمومی خواهد شد. افزایش سطح فعالیت فیزیکی در آمریکا توانسته است در همچنین فعالیتهای جسمانی می تواند تاثیر مفیدی در کاهش افسردگی بزرگسالانی داشته باشد که دچار اختلالات عاطفی هستند.این گونه فعالیتها تاخیر در یادگیری را در افراد بزرگسال کاهش می دهد.
با قراردادن ورزش در برنامه زندگی به ويژه ورزشهایي كه ملايم و روي برنامه منظم باشند نه تنها از بروز بيماريها جلوگيري كرده ایم ، بلكه درصورت مبتلا بودن به بیماری می توانیم به بهبودی آن کمک کنیم.
(طیبه خزاعلی)
ورزش میانبری برای پیشگیری و درمان بیماری ها
کمتر کسی است که از تاثیر ورزش و فعالیتهای بدنی بر سلامت ناآگاه باشد. فعالیتها و تمرینهای جسمانی برای سلامتی تمامی افراد در تمام رده های مختلف سنی مهم هستند.حتی فعالیتهای جسمی می تواند در بهبودی وضعیت افراد ضعیف و سالمند، بسیار تاثیرگذار باشد. فعالیتهای جسمانی موجب کاهش مرگ و میر و بیماریهای مزمن می شود.
انجام فعالیت های جسمانی به مدت۳۰ دقیقه در۵ روز هفته و یا۲۰ دقیقه در۳ روز از هفته می تواند در سلامتی افراد تاثیر بسیار مهمی داشته باشد و موجب پیشگیری از بسیاری از بیماریها شود.افراد در هر رده سنی و با هر جنسیتی از فعالیتهای جسمانی فواید بسیاری خواهند برد. فعالیتهای جسمانی منجر به کاهش مرگ و میر و جلوگیری از توسعه بیماریها می شود.
در ادامه تعدادی از بیماری های مزمن که با ورزش و فعالیت جسمانی درمان و یا کنترل می شود را مورد بررسی قرارداده ایم.
-درمان درد مفاصل
يكي از راه‌هاي درمان دردهاي مفاصل ورزش روزانه، تحت نظر مربي و پزشك است. امروزه به خوبي ثابت شده است كه ورزش مي‌تواند دردهاي مفاصل از جمله مچ پا، زانو، كمر، دستها، شانه و گردن را درمان كند. ورزشهای مناسب این بیماران باید هر روز انجام شود و حركات تحت نظر مربي زبده و آشنا به علم آناتومی و حرکات اصلاحی باشد، تا بهبودي حاصل شود.
-درمان فشار خون بالا
با انجام ورزشهاي معمولي همراه با رژيم غذائي و استراحت مناسب طي يكسال مي‌توان فشار خون ماكزيمم را از 17 به حدود 14 رسانيد.
به وضوح روشن است كه ورزشكاران معمولاً دچار عوارض فشار خون نمي‌شوند. ورزش حتي در سنين 60 ـ 80 سالگي مي‌تواند در متعادل نگهداشتن فشار خون سهيم باشد. زيرا در اثر ورزش، عروقي كه در سطح بدن جريان دارند، انبساط يافته و در نتيجه جريان خون افزايش مي‌يابد و فشار خون سقوط مي‌كند. اصولاً افزايش فشار خون در كساني كه فعاليت بدني كمتر دارند، بيشتر مشاهده مي‌شوند.
-ورزش در مبتلايان به افزايش فشار خون
بيماراني كه فشار خون دارند بايد توجه کنند که ورزشهائي چون پياده‌روي و كوهنوردي به خوبي قادرند فشار خونهاي نامتعادل را درمان كنند. همچنین فعاليت ورزشي منظم و مناسب و روزانه و يا حداقل 3 بار در هفته و هربار به مدت 30 الي 45 دقيقه در طي 10 هفته باعث كاهشي به ميزان 15 تا 25 ميلي‌متر جيوه فشار خون مي‌شود. اما ورزشهائي مثل: وزنه‌برداري، هل دادن وسيلة سنگين، حمل بار سنگين، كوبيدن ميخ به ديوار و... اينگونه فعاليتها، باعث افزايش فشار خون مي‌شوند.
-درمان ازدياد چربي خون
ورزش منظم و مستمر در بيماراني كه داراي چربي خون بالائي هستند، قادر است كلسترول و چربي مضر خون( ( LDL را كاهش و در عوض باعث ازدياد چربي مفيد خون (HDL)بشود و در نتيجه از اثرات ناشي از ازدياد چربي خون در بروز بيماريهاي قلبي عروقي و سنگهاي صفراوي جلوگيري كند. همچنين ورزش وزن افراد چاق را پائين مي‌آورد، كاهش وزن به كاهش چربي خون كمك زيادي مي‌كند.
-درمان دردهاي قلبي و سكته قلبي
انجام ورزشهاي سبك طبق آمارهاي جهاني نه تنها قادر است انواع دردهاي قلبي پايدار و غيرپايدار را تسكين و كاهش دهد، بلكه قادر است سبب حل شدن لخته‌هاي داخل خون شرياني قلب شده و از بروز سكته‌هاي بعدي، ممانعت به عمل آورد.
همچنين ورزشهاي سبك مانع از رسوب پلاكتهاي چربي در داخل عروق كرونر قلب و يا عروق ساير نقاط بدن شده و در پيشگيري بيماريهاي قلبي و عروقي آينده در نزد افرادي كه يكبار به انفاركتوس مبتلا شده‌اند، دخيل است.
-ورزش در بيماران قلبي
بيماران قلبي كه مي‌خواهند با ورزش كردن سلامت خود را بازيابند، باید دقت کنند که بهترين ورزش پياده‌روي نسبتاً تند است. ابتدا با 2 تا 3 دقيقه شروع كرده و سپس روزانه يك تا دو دقيقه به مدّت آن اضافه كنيد تا به 30 تا 45 دقيقه در روز برسد.
شدت ورزش بايد به حدي باشد كه دچار احساس تنگي نفس، خستگي شديد و يا درد سينه و سرگيجه نشوند و در صورت بروز هر يك از حالات فوق بلافاصله ورزش را متوقف كرده و در صورت وجود درد سينه يك عدد قرص زير زباني نيترو گليسيرين گذاشته به پزشك مراجعه كنند.از انجام فعاليت بدني و ورزشهائي كه زور زدن زياد لازم دارد و حركت چنداني صورت نمي‌گيرد، مثل: وزنه‌برداري، هل دادن ماشين، شنا رفتن، دمبل زدن و... جداً پرهيز كنند.
-درمان بيماري ديابت
امروزه ثابت شده كه ورزشهاي مناسب در نزد افرادي كه به ديابت مبتلا هستند و حتي انسولين نيز تزريق مي‌كنند، بسيار مفيد بوده و مقاومت بدن را در برابر عوارض حاصله از اين بيماري بيشتر مي‌كند. ورزش در بسياري از اوقات همراه با رژيم غذائي مناسب باعث بهبودي و رفع بيماري مي‌شود و بيماران نيازي به مصرف داروهاي پائين آورندة قند خون پيدا نخواهند كرد. ورزش به بهبود تنظيم قند خون كمك مي‌كند و با افزايش تعداد و حساسيت گيرنده هاي هورمون انسولين در سطح سلولها باعث افزايش اثر انسولين مي‌شود و لذا كنترل ديابت راحت‌تر صورت مي‌گيرد.
از آنجاییکه عضلات بيماران ديابتي بر اثر بیماری لاغر می شود، با ورزش می توان این عضلات را ترميم کرد و به حالت اوليه باز گرداند. البته بیماران دیابتی باید توجه کنند تا از انجام ورزشهاي سنگين مثل كوهپيمائي به خصوص در هواي گرم تابستان و به مدت طولاني، وزنه‌برداري، كشتي، بوكس، پرش و به طور كلي ورزشهایي كه امكان آسيب شديد به اندامها و احتمال شكستگي استخوانها وجود دارد بپرهيزند.
-درمان افسردگی با ورزش
ورزش باعث بهبود خلق و خو می‌شود و ضد افسردگی و استرس است.تنها راه مبارزه با تنش‌های زندگی، فعالیت فیزیکی منظم است. ورزش باعث ترشح هورمون‌های نفرین، دوپامین، سروتونین و اندروفین می‌شود که عامل اصلی شادی و کاهش استرس هستند.ورزش باعث افزایش سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از سرماخوردگی‌های مکرر می‌شود.
-نقش اجتماعی ورزش
انجام فعالیتهای جسمانی در دوران کودکی و نوجوانی برای شکل گیری استخوان بندی تاثیر فراوانی خواهد داشت.همچنین اینگونه فعالیتها با قوی ساختن ماهیچه ها (از طریق کشش ماهیچه ها) و تمرینات دیگر، موجب جلوگیری از افتادگی و شکستگی استخوان در دوران کهنسالی می شود. علاوه بر آن فعالیتهای فیزیکی می تواند برای افرادی که دچار آرتروز هستند، مفید باشد. براساس تحقیقات انجام شده بر روی جانوران مختلف، تمرینات فیزیکی موجب تحرک رشد سلولهای مغز و در نتیجه تقویت حافظه و قدرت یادگیری می شود.
علاو بر این انجام فعالیتهای فیزیکی و ورزش می تواند موجب ارتقای روابط اجتماعی و سلامت فکری در میان جوانان شود. تحقیقات نشان داده است، دانش آموزانی که در فعالیتهای ورزشی شرکت می کنند، کمتر به سمت سیگار و مواد مخدر می روند. آنها بیشتر اوقات خود را در مدرسه می گذرانند و موفقیتهای بالای علمی بدست می آورند.برنامه های ورزشی و فعالیتهای جسمانی، جوانان را با مهارتهایی مانند کارهای گروهی، انضباط شخصی، رهبری و حضور در اجتماع آشنامی سازد.
به عبارت دیگر نبود فعالیتهای سرگرم کننده می تواند با گرایش جوانها به سمت مسایل آسیب پذیری مانند خشونت، اعتیاد به مواد مخدر ودرگیری ها، ارتباطی مستقیم داشته باشد.اختلال در سلامت فکری موجب به خطر افتادن سلامت عمومی خواهد شد. افزایش سطح فعالیت فیزیکی در آمریکا توانسته است در همچنین فعالیتهای جسمانی می تواند تاثیر مفیدی در کاهش افسردگی بزرگسالانی داشته باشد که دچار اختلالات عاطفی هستند.این گونه فعالیتها تاخیر در یادگیری را در افراد بزرگسال کاهش می دهد.
با قراردادن ورزش در برنامه زندگی به ويژه ورزشهایي كه ملايم و روي برنامه منظم باشند نه تنها از بروز بيماريها جلوگيري كرده ایم ، بلكه درصورت مبتلا بودن به بیماری می توانیم به بهبودی آن کمک کنیم.
(طیبه خزاعلی)
