به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، المانیتور در مطلبی نوشت: بیش از دو دهه از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان سلطه مسکو بر سرزمین‌های وسیع قفقاز و آسیای مرکزی می‌گذرد. یکی از تلخ‌ترین میراث دوران اتحاد جماهیر شوروی در این منطقه همچنان ادامه دارد و هر از چند گاهی آتش جنگ در آن شعله‌ور می‌شود.

از دو هفته گذشته موج جدیدی از اختلافات بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ آغاز شده است که منجر به بی ثباتی در منطقه شده است. تداوم مناقشه بر سر قره‌باغ موجب نگرانی برخی از کشورهای منطقه از جمله ایران شده است. این کشور به خاطر ملاحظات مختلف اقتصادی و امنیتی، هر دو کشور ارمنستان و آذربایجان را به خویشتن‌داری دعوت کرده و خواستار حل‌وفصل دیپلماتیک نزاع در این منطقه شده است. تهران همچنین برای پایان دادن به مناقشه قره‌باغ، تمایل خود را برای میانجی‌گری اعلام کرده است.

محمدجواد ظریف – وزیر خارجه ایران – در مکالمه تلفنی روز 5 آوریل (17 فروردین) با ادوارد نعلبندیان – همتای ارمنی خود – با اعلام آمادگی ایران برای میانجی‌گری و جلب رضایت دو طرف، بر پایان درگیری‌ها در این منطقه تأکید کرد. وی همان روز با سفر به شهر رامسر در نشست سه‌جانبه‌ای با المار محمدیاراف – وزیر خارجه آذربایجان – و مولود چاووش‌اوغلو – وزیر خارجه ترکیه – برای برقراری صلح در منطقه شرکت کرد.

حسن روحانی – رئیس‌جمهور ایران – نیز روز بعد در مکالمات تلفنی جداگانه با همتایان آذری و ارمنی خود، آمادگی ایران را برای حل مناقشه قره‌باغ اعلام کرد. وی در یک گفتگوی سیاسی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران درباره کشتار غیرنظامیان و نظامیان دو کشور همسایه بسیار نگران است و تمام ظرفیت‌های خود را برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات دو طرف به کار می‌بندد.

ایران به دلایل مختلف با تشدید جنگ د ر قفقاز جنوبی مخالف است چراکه افزایش تنش‌ها می‌تواند به افزایش حضور نظامی کشورهای دیگر در این منطقه منجر شود. علاوه بر این، با توجه به روابط اقتصادی و اجتماعی ایران با ارمنستان و جمهوری آذربایجان، تشدید مناقشه بین دو آن‌ها می‌تواند ایران را با چالش‌های جدی روبرو سازد. با این حال این پرسش باقی است که آیا تهران می‌تواند نقش یک میانجی فعال و متمایز را بین آذربایجان و ارمنستان ایفا کند؟ با توجه به سابقه تهران در میانجی‌گری، آیا این کشور می‌تواند در این زمینه موفق باشد؟

در وهله نخست، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه با برقراری قانون «مرزهای نزدیک» تلاش کرد تا جمهوری‌های شوروی سابق را در یک مدار سیاسی و اقتصادی نگه دارد و از این طریق طرح‌های اقتصادی و سیاسی خود را از طریق این کانال در دیگر کشورهای شوروی سابق به اجرا درآورد؛ یکی از این مناطق نیز قره‌باغ بود. با توجه به ملاحظات روسیه، ایران هرگز نتوانست به سهم مستقلی در میانجی‌گری در مناقشه قره‌باغ داشته باشد. نمونه آن جنگ داخلی قره‌باغ و تاجیکستان در اوایل دهه 90 میلادی بود. ابتکارات ایران در میانجیگری بی‌نتیجه بود و درنهایت با راه‌حل مشترک روسیه و ایران و گروه مینسک به نتیجه رسید.

در وهله دوم، مسکو در شرایط کنونی مناقشه قره‌باغ نسبت به بازیگران خارجی این سناریو حساس‌تر است. مسکو در تلاش است تا روابط خود با جمهوری‌های استقلال‌یافته شوروی سابق را تقویت کند؛ نمونه آن برقراری اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. بنابراین سعی دارد با نقش فعال خود، باکو و ایروان را وادار به قبول نقش ویژه روسیه در منطقه کند. این کشور طی دو سال گذشته و در پی بحران اوکراین، واکنش جدی به دخالت‌های غرب نشان داده و به نظر می‌رسد اجازه میانجی‌گری به ایران را درباره این قضیه ندهد.

در پایان این مطلب ادعا شده است: با توجه به موارد ذکرشده، نمی‌توان انتظار داشت ایران به تنهایی نقش مستقلی برای میانجیگری در بحران کنونی آذربایجان و ارمنستان داشته باشد. در واقع بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که راه‌حل دیپلماتیک با حضور روسیه به عنوان میانجی اصلی، به سرانجام برسد.

انتهای پیام/