به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ عید نوروز در اردبیل به اعیادی با نام های همچون "بایرامی آیی"، "ایل بایرامی" و در میان برخی از طوایف به "امیرالمومنین(ع) بایرامی" شهرت دارد.

یکی از اولین آداب و رسوم عید نوروز که از اوایل اسفندماه و یا اواسط این ماه که معمولا به بایرام آیی در بین اهالی خطه اردبیل معروف است آغاز می شود غبارروبی منازل یا خانه تکانی است که این امر بنا به ذائقه و سلیقه هر یک از افراد متفاوت بوده است.

در این رسم زنان و مادران خانه با غبارروبی و شست و شوی وسایل منازل خود عید را آغاز و خود را برای این ماه آماده می کنند که این رسم را به معنی پشت سر گذاشتن کهولت، کسالت، تنبلی و هرچه غم و اندوه است می دانند و با این کار خود را برای آغاز سالی نو و پر از خیر و برکت و همراه با شادمانی آماده می کنند.

جامعه شناس اردبیلی در خصوص آئین و آداب مخصوص عید نوروز در اردبیل برای ما می گوید: از آداب و رسوم ویژه عید نوروز كه در استان اردبیل و خطه آذربایجان رواج دارد و از گذشتگان در این عید باستانی به نمایش گذاشته شده است می ‌توان به دادن عیدی (بایراملیق) و سکه سال نو (ایل سکه سی) اشاره داشت.

بیوک جامعی ادامه می دهد: بايراملیق يا عيدی هديه ‌ای است كه افراد به مناسبت فرا رسيدن عيد به همديگر می ‌دهند و معمولا اين هديه از طرف بزرگترها به كوچكترها داده می ‌شود .

وی با اشاره به کم و کیف این هدیه در عید نوروز در اردبیل بیان می کند: در آذربايجان اين هديه می ‌تواند يک تخم مرغ رنگ شده عيد باشد يا يک لباس و يا اسكناس تازه تا نخورده که بنا به سلیقه افراد در مناطق مختلف متفاوت است اما اسكناس نو و يا پول متداول‌ ترين نوع بايراملیق در استان اردبیل است كه افراد به همديگر می دهند.

پژوهشگر تاریخی اردبیل اظهار می کند: در بسياری از خانواده ‌ها پدر اسكناس ‌های نویی را در ميان صفحات قرآن كريم نگهداری می كند و بعد از لحظه تحويل سال نو به اعضای خانواده هديه می دهد و دادن عيدی به تازه عروس ‌ها و تازه دامادها و نامزدهای جوان از اهميت فراوانی در این خطه برخوردار است.

جامعی از دیگر رسم نوروز در اردبیل می گوید: دادن «ايل سكه سی» يا «سكه سال» رسم ديگری است كه در نزد مردم ديار آذربايجان به مناسبت عيد نوروز متداول است و معمولا برخی افراد كه به داشتن دستی با بركت و يا به اصطلاح آذری ‌ها دستی سبک مشهورند با آغاز سال نو به دوستان و آشنايان «ايل سكه سی» می ‌دهند تا با دريافت نخستين پول سال از چنين دست مباركی سالی پر رونق و خوب از لحاظ اقتصادی داشته باشند.

فردي كه «ايل سكه سی» را می ‌دهد ممكن است پيرمردی 80 ساله باشد و يا كودكی 7 ساله هيچ تفاوتی ندارد بلكه ملاک بركت دست است.

از دیگر رسوم و آداب عید نوروز در اردبیل می توان به بردن "خونچه" یا هدایای ویژ به نوعروسان اشاره کرد که این رسم در اردبیل و آذربایجان متداول است و در این مواقع خانواده داماد با هدایایی ویژه نوعروس و یا کسانی که تازه نامزد شده اند به خانه عروس رفته و با کمی آجیل، شیرینی، و دیگر تنقلاتی که هدیه خود را تزئین می کنند خونچه خود را به نوعروس می دهند.

آیین عید نوروز در استان اردبیل

طبق یک آیین و سنت دیرین تکم که عروسکی سنتی و با پیشینه تاریخی بسیار است در چند روز مانده به عید نوروز بر دستان تکم‌ چی ‌ها در کوی و برزن اردبیل نوید بهار را می دهد.

تکم خوانی آیینی است به قدمت نوروز و یادگاری از آداب و رسوم نوروز که همواره در سرزمین آذربایجان به عنوان آیینی ماندگار و منحصر به فرد مورد توجه مردم این خطه بوده و با روش مخصوص توسط تکم گردان ها به اجرا گذاشته می شده است.

این آیین سالیان دراز با آداب و رسوم کهن مردم آذربایجان و به ویژه استان اردبیل عجین بوده و همه ساله با فرا رسیدن عید نوروز، مردم به انتظار تکمچی می نشستند و انتظار داشتند که تکم چی، سمبل نشاط بهاری، آنها را برای استقبال از بهار آماده سازد و اگر چه این روزها شاهد کمرنگ شدن این آئین در درازای سالیان متمادی هستیم اما امروزه نیز می توان گوشه ای از این رسم به یادگار مانده از پدرانمان را در کوچه های برخی روستاها به وفور شاهد بود.

آئین چهارشنبه سوری در اردبیل

بطور کلی فرهنگ مردم را باید در درون زندگی مردم و از لابه لای باورهای آن ها جستجو کرد، از آنجا که چهارشنبه سوری از آئین های دیرینه ایرانیان است جدای اینکه امروزه آنچه در شهرهای بزرگ ایران در این شب انجام می گیرد بیشتر به جنگ و نزاع شبیه است تا سور و شادی، ولی می توان با بازگشت به زمانی حدود بیست اندی سال پیش، دریافت که شب چهارشنبه آخر سال مراسم متنوعی داشت که در استان های مختلف ایران مراسمی با اشکال گوناگون و با سبک های سنتی صورت می پذیرفت که اکنون نیز برخی از آن رسوم در بعضی از استان ها از جمله استان اردبیل برگزار می شود.

جشن «سور» از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بوده ‌است که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفته ‌است که این روز را می توان طلایه‌دار نوروز معرفی کرد.
در گذشته در ایران در پایان هر ماه جشن و پای‌ کوبی با نام سور مرسوم بوده ‌است و از سوی دیگر چهارشنبه نزد اعراب «یوم الارباع» خوانده می‌ شد و از روزهای شوم و نحس به شمار می‌ رفت و مردم این سرزمین در گذشته بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا شیاطین و اجنه فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند.

چهارشنبه سوری در استان اردبیل و خطه آذربایجان از اهمیت و جایگاه ویژه در بین مردم این سرزمین برخوردار است و مردم از چند روزی مانده به عید نوروز با توجه به اینکه تمامی کارهای منازل خود اعم از غبارروبی، شست و رفت انجام داده اند با برگزاری جشنی که گاه کوچک و گاهی بزرگ و به مثال مهمانی درباریان انجام می شود به استقبال عید نوروز می‌ روند که این روز در اردبیل آداب و آئین مخصوص خود را دارد.

جامعه شناس اردبیل در این باره به ما می گوید: در این روز مردم اردبیل در حیاط و یا کوچه های محل و کوی و برزن خود آتشی روشن می کنند و آن را نماد روشنایی، تکاپو و تلاش و به رغم دور هم بودن هیزم آتش آن را نماد دورهم بودن اعضای یک خانواده و در نهایت دور شدن از بلاها و شیاطین معنا می کنند و به رغم منطبق شدن این جشن با عقاید مردم سرزمین عرب این بیت فردوسی را دليل توجه به فروغ و روشن كردن‌ آتش می دانند: "نگويی كه آتش پرستان بَدند، پرستندگان پاک يزدان بُدند" .

بیوک جامعی تصریح می کند: از دیگر رسوم رایج در بین مردم آذربایجان و به تبع آن استان اردبیل در روز چهارشنبه سوری می توان به تهیه آجیل و شیرینی مخصوص این روز اشاره کرد که آجیل مخصوص این روز شور و شیرین، مانند آجیل عادی مشگل گشاست، یعنی علاوه بر مواد اصلی بو داده شور و شیرین، مانند آجیل، برگه هلو و زردآلو ، قیسی، کشمش سبز، مویز، باسلـق، پسته و بادام، فندق بو نداده، نقل، شکر، پنیر، و مغز گردو هم اضافه می کنند.

وی با اشاره به معنی خاص این رسم در استان اردبیل اینگونه برای ما بیان می کند: مردم استان اردبیل و آذربایجان تهیه این آجیل را برای استجابت یک مراد نذر می کنند و خوردن این آجیل در شب چهارشنبه سوری، به اعتقاد مردم باعث شگون و خوش یمنی است.

انتهای پیام/