به بهانه سفر مقامات اروپایی به تهران؛
ضرورت ایفای نقش ایران در معادلات جهانی
تعمیق روابط میان ایران و غرب، نشانگر رسیدن آنها به درک صحیحی از ضرورت ایفای نقش تهران در معادلات جهانی است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،سفر وزيرخارجه آلمان به کشورمان هم براي ما و هم براي سياست منطقه اي اين كشور حائز اهميت است.
یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آلمان گفته است:«ما به اندازه دیگران حقوق و منافعی داریم.فکر می‌کنم زمان آن رسیده كه برلین با تعهد بیشتری به وظايف بین‌المللی خود عمل کند.آنچه می توانستیم طی 50 سال گذشته برای اروپا انجام داده،بار آن را به دوش کشیده و به تعهدات خود عمل کردیم.» اين مقام گرچه توضیح بیشتری در باره آنچه به قول او تعهدات بین المللی و بار سنگین اروپا توصیف می کند نداد،اما افزایش تحرکات دیپلماسی برلین در عرصه بین المللی خصوصا در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس تا حد زیادی افشا کننده خواست پنهان مقامات آلمانی برای ایفای نقشی است که تصور می کنند کشورشان تا کنون از ایفای آن کوتاهی یا سرباز زده است.این مقام آلمانی که از بیم واکنش به سخنانش ترجیح می دهد نام خودرا افشا‌نکند، می گوید:«بنا نیست سیاست خارجی و دفاعی ما تا ابد محدود به اروپا باشد. در خاورمیانه ،خلیج فارس و آفریقای عربی بر خلاف متحدان‌مان از ما تصور بدی وجود ندارد.»
یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آلمان گفته است:«ما به اندازه دیگران حقوق و منافعی داریم.فکر می‌کنم زمان آن رسیده كه برلین با تعهد بیشتری به وظايف بین‌المللی خود عمل کند.آنچه می توانستیم طی 50 سال گذشته برای اروپا انجام داده،بار آن را به دوش کشیده و به تعهدات خود عمل کردیم.» اين مقام گرچه توضیح بیشتری در باره آنچه به قول او تعهدات بین المللی و بار سنگین اروپا توصیف می کند نداد،اما افزایش تحرکات دیپلماسی برلین در عرصه بین المللی خصوصا در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس تا حد زیادی افشا کننده خواست پنهان مقامات آلمانی برای ایفای نقشی است که تصور می کنند کشورشان تا کنون از ایفای آن کوتاهی یا سرباز زده است.این مقام آلمانی که از بیم واکنش به سخنانش ترجیح می دهد نام خودرا افشا‌نکند، می گوید:«بنا نیست سیاست خارجی و دفاعی ما تا ابد محدود به اروپا باشد. در خاورمیانه ،خلیج فارس و آفریقای عربی بر خلاف متحدان‌مان از ما تصور بدی وجود ندارد.»
اما اظهارات این دولتمرد آلمانی تا چه میزان انعکاس دهنده سیاستهای کلان برلین باشد، در آینده مشخص خواهد شد. طی حداقل 60 سال گذشته سیاست خارجی آلمان(آلمان غربی دوران جنگ سرد و وارث آلمان متحد کنونی) چه به دلیل خواست همپیمانان ناتو و چه از بیم واکنش جماهیر شوروی عمدتا بر محور دیپلماسی اقتصادی و تکنولوژیکی و نه نظامی قرار گرفت. سیاستی بی دردسرو کارآمد که اولا به یک عادت سیاسی تبدیل شد،ثانیا به آلمان ها این فرصت را داد تا به بازسازی زیر ساخت های اقتصادی و تکنیکی خود پس ازجنگ جهاني دوم اقدام كنند.
درزمینه تغییرآرام سیاست خارجی راهبردی آلمان اکنون نشانه های متعددی از خروج آنها از پوسته حداقل 6 دهه اخیر مشاهده می شود.اما تا آنجا که به جهت گیری های خاص برلین در خاورمیانه عربی و خلیج فارس مربوط می‌شود(نگاهی کاملا کلاسیک،اما فراموش شده) سرعت گرفتن دیپلماسی آلمان و تلاش برای ایفای نقشی کاملا پررنگ در تحولات سیاسی و امنیتی منطقه دیگر چیزی نیست که کسی بخواهد آن را پنهان و انکار کند، یا متحدانی مثل فرانسه و بریتانیا با ناخشنودی نسبی بتوانند از سرعت آن بکاهند. خصوصا که به نظر می‌رسد ایالات متحده از نقش جدید برلین که عملا به توازن بیشتر قوای استراتژیک در منطقه بحران زده خاورمیانه و اکنون خلیج فارس کمک خواهد کرد، استقبال می‌کند. نحوه برخورد و توانایی تعجب برانگیزی که دیپلمات های آلمانی خصوصا آقای مایر در حل بحران پرونده اتمی ایران از خود نشان دادند از چشم ناظران سیاسی پنهان نماند.
طی ماه‌های جون و جولای سال گذشته و در بحبوحه مذاکرات جامعه بین المللی با ایران بر سر پرونده اتمی این کشور، اشتاین مایر نقش بسیار سازنده‌ای در مذاکرات وین ایفا کرد که در نهایت گروه 1+5 و تهران را پس از چند ماه به نقطه مشترکی رساند.حداقل در آنچه که می توانست واشنگتن و تهران را به عنوان دو طرف اصلی و نهایی مذاکرات با حسن نیت دیپلماتیکی به نقطه مشترک و قابل دفاعی برساند. اکنون وزیر خارجه آلمان برای دومین بار طی کمتر از 4 ماه جهت پیگیری سیاست خارجی کشورش با رویکرد«شتاب حضور در منطقه، تحکیم قدرت در برلین ؛ افزایش نفوذ در اروپا»که خود را معمار آن می داند در تهران به سر می‌برد.
گرچه آقای مایر توسط هیات بلند پایه‌اي از کارگزاران ارشد اقتصادی و فرهنگی همراهی می شود،اما با توجه به موضع گیری های وزیر خارجه آلمان پس از بحرانی شدن روابط تهران و ریاض، اکثر قریب به اتفاق منابع سیاسی و دیپلماتیکی مقیم برلین و تهران معتقدند سفر او در کنار همکاری های اقتصادی بیشتر اهدافی سیاسی و امنیتی در ارتباط با منطقه خصوصا سوریه را دنبال می‌کند که تبعات انسانی آن دامن آلمان را عمیقا فرا گرفته است. به ویژه اين‌که گفته شده پس از تهران راهی ریاض خواهد شد. آقای مایر پس ازبالا گرفتن تنش های سنتی میان تهران – ریاض در اوایل ماه ژانویه که آن را بسیار عمیق توصیف کرده، تلاش هایی را برای کنترل شرایط و میانجیگری آغاز کرد. تلاش هایی که رژیم سعودی بر خلاف مسئولان کشورمان از آن استقبال نکردند.
اما حساسیت شرایط منطقه،خصوصا وضعیت نگران کننده سوریه و اختلاف های ایران و عربستان که خواسته و ناخواسته می‌تواند بر شرایط این کشور و مذاکرات کنونی ژنو اثر منفی بگذارد ،با توجه به نظر مثبت و اصرار ایالات متحده، برلین را بر پیگیری دیپلماسی خاورمیانه‌اي خود مصر و متقاعد کرد.اینکه آقای مایر از سفرمنطقه ای خود دست پر باز خواهد گشت یا نه، می‌توانیم امیدوارباشیم. اگرآنگونه که گفته شده« وزیر خارجه آلمان با مواضع و سخنان جدیدی در تهران روبه‌رو خواهد شد» صحت داشته باشد؛ موضوع تنها بر سر موفقیت او محدود نخواهد شد شاید مسیر آلمان راه مطمئن تری در برابر دیپلماسی عمومی غربی تهران خصوصا در دو سوی آتلانتیک قرار دهد.
رویکرد منطقه ای مایر در تهران
محور اصلي سخنان اشتاين ماير با وزير امور خارجه كشورمان را مسائل منطقه‌اي به خصوص سوريه به خود اختصاص داد. بحراني كه تبعات آن به آلمان رسيده و عالم سياست – اقتصاد و حتي فضاي اجتماعي و فرهنگي آلمان را هم تحت الشعاع خود قرار داده است. ظريف و اشتاين ماير هم بر اختلاف نظرها در خصوص پرونده چندوجهي و جنجالي مانند سوريه سخن گفتند و بر مواضع خود تاكيد داشتند و هم از دغدغه‌هاي مشتركي گفتند كه تمام بازيگران حاضر در صحنه مذاكرات سوريه بايد با تمركز بر آنها به جنگ و خونريزي و آوارگي ملتي پايان دهند. رابطه ميان تهران و رژیم ریاض هم در زمره نگراني‌هاي مهمان آلماني ايراني‌ها در اين دو روز است. اشتاين ماير به صراحت براي چندمين بار و البته اين‌بار در تهران و در حضور وزير امور خارجه كشورمان تاكيد كرد كه نگران تاثيرپذيري مذاكرات سوريه از تنش در رابطه تهران و رياض است. وزیر خارجه کشورمان به صراحت از خويشتنداري ايراني در برابر اقدام‌هاي مخرب عربستان سخن گفت و البته از طرف سعودي خواست كه دست از نگراني از دستاوردهاي برجام براي ايران برداشته و به رفتارهاي عقلاني روي آورد.
وزراي امور خارجه ايران و آلمان هر دو بر ضرورت مبارزه با داعش تاكيد كردند. جريان تروريستي كه وزير امور خارجه آلمان را پيش از تهران راهي پايتخت ايتاليا كرده بود. اشتاين ماير روز سه شنبه در رم در نشست نمايندگان كشورهاي عضو ائتلاف غربي ضدداعش به رهبري امريكا شركت كرد. سوژه اين نشست هم بررسي اقدامات اين ائتلاف و تحولات مرتبط با گروه تروريستي داعش در منطقه بود. اين نشست براي بررسي پيشرفت‌هاي صورت گرفته در سوريه و عراق و در ميان افزايش نگراني‌ها درباره احتمال گسترش و تقويت مواضع داعش در ليبي برگزار شد.
اروپا و فرزند نامشروعی بنام داعش
خطر داعش كه نظام جمهوری اسلامی ایران قريب به دو سال پيش در خصوص آن هشدار داده بود در چندماه اخير ترس را بر كشورهاي اروپايي مستولي كرده و البته رهبران آنها را يك به يك به منطقه مي‌كشاند تا شايد با استمداد طلبي از قدرت‌هاي منطقه‌اي بتوانند اين بحران را مهار كنند. اروپايي‌ها اندك اندك آمادگي نظامي و سياسي بيشتر خود را براي كمك به بازيگران منطقه‌اي براي مقابله با داعش اعلام مي‌كنند و بر همين اساس وزير دفاع ايتاليا هفته گذشته اعلام كرده بود كه كشورش در حال آماده‌سازي نظامي براي مقابله با تهديد داعش با كمك امريكا، انگليس و فرانسه است. در نشست رم «جان كري» وزير امورخارجه امريكا نيز به صراحت اعلام كرد كه ما قصد داريم داعش را تضعيف و نابود كنيم و نياز داريم تا اين كار را سريعتر انجام دهيم. بله حال که جنون توحش تروریسم داعش به قلب اروپا رسیده ( آنطور که می دانیم در دو روز گذشته داعش لندن را رسما تهدید به اقدامات تروریستی کرد) امروزغرب به تکاپو افتاده که در مقابل داعش صف آرایی کند تو گویی که داعش تا دیروز وجود نداشته وانسانهای بی گناه را به کام مرگ نکشانده است.
وزير خارجه آلمان معتقد است، نخستين نشانه‌هاي موفقيت عليه داعش در عراق در حال نمايان شدن است چرا كه ٢٥ درصد از اراضي تحت اشغال تروريست‌ها باز پس گرفته شده و بسياري از شهرها در حال آزادسازي هستند. نه‌تنها بايد پيروزي‌هاي نظامي را جشن بگيريم بلكه بايد به فكر برقراري ثبات در اراضي آزادشده نيز باشيم.
آلمان به دنبال حل و فصل تنش ميان تهران - رياض؟
سفر دوجانبه اشتاين ماير به تهران در رسانه‌هاي غربي بيش از آنكه به سفري براي گسترش رابطه تهران و برلين تعبير شود، تلاشي دوباره براي ميانجيگري ميان ايران و عربستان خوانده شده است. اشتاين ماير پيش از حضور در پايتخت ايران هم از تهران و رياض خواست نقش كليدي خود در حل بحران سوريه را ايفا كنند. وزير امور خارجه آلمان در اين خصوص گفته است: حالا يك بار ديگر لحظه واقعيت است.همه بايد در روند مذاكرات شركت كنند. دو طرف بايد حالا نفوذ خود را به كار گيرند تا اصول توافق شده همچنين اجرايي شود. عربستان سعودي و ايران زماني كه روند صلح سوريه در اكتبر گذشته در وين آغاز شد بر سر يك ميز نشستند. با شروع مذاكرات صلح سوريه در ژنو تلاش‌ها براي راه‌حل اين مناقشات كه از حدود پنج سال است ادامه دارد وارد مرحله حساس و مهمي مي‌شود. حالا اين مساله مشخص مي‌شود كه پيشرفت‌هاي واقعي تنها زماني وجود خواهد داشت كه ما فشار بر احزاب درگير در اين جنگ را حفظ كرده و شايد البته آن را افزايش دهيم.
به هر جهت می توان رویکردهای منطقه ای برلین را به فال نیک گرفت،البته حتما دولت آلمان در این میان به دنبال منافع ملی خود در منطقه است که اتفاقا امری بدیهی می اشد، لذا بنظر می رسد آلمان در پی نوعی اقبال سنجی در منطقه است تا ببیند به چه میزان قدرت تاثیر گذاری در تحولات منطقه را خواهد داشت. آنچه واضح است سیاست خارجی آلمان در دو دهه گذشته نسبت به کشورهایی مانند انگلیس سازنده تر تعبیر می گردد،چنانچه رویکردهای مداخله جویانه در قبال ایران و خاورمیانه کمتر در استراتژی دولت آلمان مشاهده شده است.
از این رو با توجه به روند و گستره تعاملات و رایزنی ها در روزهای اخیر با جمهوری اسلامی ایران، امید است دست به دست سایر دول مناقشات و بحرانهای منطقه بزودی برطرف شود.مشکلاتی که طیف وسیع آنراحاکمان غربی و در راستای منویات رژیم اشغالگر صهیونیستی خالق آن بوده اند.بنابراین پیام روشن حضور مقامات اروپایی در تهران و نیز دعوت رسمی آنها از مقامات بلند پایه کشورمان برای سفر به اروپا و تعمیق مناسبات سیاسی- تجاری درک صحیح اروپا از ضرورت ایفای نقش تهران در معادلات جهانی ارزیابی می گردد.
محمدرضاشجاعیان
انتهای پیام/
