به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،هرچند که تهران پس از گذر از مرحله بحران چند روزی را در آرامش به سر برده اما باز هم شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از بالا رفتن میزان آلاینده‌ها و ذرات معلق در هوای خبر داده است. خبر آلودگی هوای تهران در حالی اعلام می شود که از عصر روز جمعه، باران، پایتخت را شسته و پیش بینی می‌شود تا سه روز آینده تهران آسمانی ابری با بارش باران را تجربه کند. ناپایداری جوی، یکی از مهمترین عوامل پاک بودن هوای تهران است و گویا باید تا آخر فصل سرما دست به دعا برداشت تا شاید آسمان دلش به حال ریه‌های مردمی بسوزد که نقش بسزایی در سیاه شدنش دارند.
 
150 نفر می‌میرند تا 600 هزار خودرو دود کنند
می گویند در حالت عادی آلودگی هوا در تهران روزانه جان 150 تا 180 نفر را می‌گیرد و روزهای تشدید آن شمار بیماران تنفسی تا «۶۰ درصد» افزایش می‌یابد. با این حال «تهرانی ها روزانه ۶۰۰هزار خودرو را بین تهران و شهرهای اقماری آن به حرکت در می‌آورند تا خود را از این سر شهر به آن سر شهر برسانند.» این آمار را وحید علی‌قارداشی، مدیرکل دفتر مهندسی راه‌آهن  می‌دهد و  این حجم سفر با خودرو شخصی را مخالف قوانین زیست‌محیطی و مصرف انرژی می داند. این اولین بار نیست که تهران آلودگی هوا را تجربه می‌کند. آلودگی هوا سال‌هاست که به جان تهران افتاده و حتی شرایط بدتر از این را هم از سر گذرانده است.
 
 با نگاهی به آمار منتشر شده توسط شرکت کنترل هوای تهران، سال 90 رکورددار بیشترین روز شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بوده و تهران در این سال 208 روز را با آلودگی دست و پنجه نرم کرده است. همچنین سال 90 در مقایسه با 4 سال بعد رکورد بیشترین روز (3روز) هوای بسیار ناسالم را نیز در کارنامه دارد. براساس همین آمار تهران در سال 92، با 12 روز هوای ناسالم، خطرناک ترین روزها را سپری کرده است. نمودار کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌‌دهد که سال 91 و 92 تنها با 3 روز پاک سال‌های نفس‌گیر تهران بوده‌اند. برخلاف تصور هرچند که سال 94 تا پایان کار خود نزدیک به 70 روز را پیش رو دارد اما با داشتن 16 روز هوای پاک، بهترین سال‌ در مقایسه با 5 سال گذشته بوده است. البته سال 93 نیز 16 روز هوای پاک داشته و اگر سال 94 همین روند آلوده بودن را ادامه دهد شاید فرق چندانی با سال گذشته نداشته باشد.
 
ما برای داشتن آسمانی پاک چه می‌کنیم؟
از میانه های آذرماه تا هفته دوم دیماه، آلودگی هوای شدیدی تهران و شهرهای بزرگ را فرا گرفت و همین سبب شد تا مسئولان برای رفع این مشکل دست به کار شوند و با اجرایی کردن طرح‌هایی مانند تعطیلی مدارس و طرح زوج و فرد از در منازل به کاهش آلودگی هوای تهران کمکی کنند. با این حال این اقدامات افاقه ای نکرد و اگر باد به مدد هوای تهران نمی‌آمد، ریه‌های تهرانی‌ها باز هم باید هوای آلوده را تحمل می‌کرد. هر چند کارشناسان محیط زیست معتقدند که معضل آلودگی هوای پایتخت به این راحتی حل نمی‌شود، اما برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که افزایش حمل و نقل عمومی و افزایش فضای سبز می تواند تا اندازه ای در کم شدن این معضل نقش داشته باشد. با وجود این شاید کارشناسان عامل اصلی آلودگی هوا را از یاد برده‌اند. ما مسبب اصلی آلودگی هوا هستیم. مایی که حتی برای طی کردن کوتاه‌ترین مسیر دست به سوییچ می‌شویم و فکری به حال ریه‌های خودمان هم نمی‌کنیم. مجید ابهری، پژوهشگر، رفتار شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ابتکار فقدان سرمایه‌های اجتماعی را عامل آلودگی هوا می‌داند و می‌گوید: «مردم سرمایه‌های اجتماعی یک جامعه هستند و مشارکت اجتماعی و مدیریت آنها در ابعاد مختلف جامعه مهمترین رکن این سرمایه به حساب می‌آید. اعتماد مردم به دولت و دولت به مردم و مردم به مردم سه لایه اصلی در ترکیب اعتماد اجتماعی است که دومین رکن سرمایه های اجتماعی محسوب می‌شوند. در موضوعاتی مثل آلودگی هوا و پیشگیری از آن «حقوق شهروندی و سرمایه های اجتماعی» دو رکن اصلی به شمار می‌آیند»
 
وقتی فرهنگ «به من چه؟» گریبان مردم را می‌گیرد
او به نتایج تحقیقاتی اشاره می‌کند که می‌تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد. او با اشاره به نتایج بررسی‌های رفتاری بیان کرد: «فرهنگسازی و آموزش عمومی برای رعایت حقوق شهروندی و تقویت سرمایه های اجتماعی در جامعه ما یا انجام نمی شود و یا بسیار کند و آهسته است.» ابهری در ادامه گفت: «مردم اعتقاد دارند وقتی هزینه کرده و اتومبیل خریده اند باید از آن استفاده کنند. ضعف فرهنگ مربوطه این تصور غلط را ایجاد کرده که داشتن خودرو دلیلی بر استفاده از آن در تمامی شرایط است. کم رنگ بودن سرمایه‌های اجتماعی و گسترش فرهنگ «به من چه؛ دیگران آن را انجام دهند» باعث شده چشم و هم چشمی اجتماعی اجازه فرهنگ شهروندی را به مردم ندهد.» او با اشاره به ضعف ساختاری در ترویج فرهنگ استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی گفت: «کم بودن و ضعف وسایل نقلیه عمومی به شکلی که در برخی از ساعات ازدحام جمعیت در مترو هنگام ورود و خروج در قطارها مناظر زشت و آزار دهنده‌ای ایجاد می‌کند. هرچند که ایجاد اتوبان‌های مختلف در تهران تا اندازه‌ای توانسته گره ای از مشکل ترافیک تهران بگشاید اما کارخانه های خودرو‌سازی هیچ مسئولیتی در قبال کیفیت خودرو نداشته و در تولید خودرو فقط سود‌آوری و فروش را مدنظر دارند و نه کیفیت فنی آن را.»
 
هوای شهر مظهر حق الناس است
این آسیب شناس اجتماعی مجموعه‌ای از دلایل را عامل آلودگی هوای تهران می‌داند و می‌گوید: «دولت، مردم، نهادهای فرهنگی و مجلس شورای اسلامی باید در تولید خودرو کنترل بیشتری به عمل آورند.» او در ادامه بیان کرد: «تمامی مردم و مسئولان باید افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی، فرهنگ سازی و ایجاد بسترهای فکری جامعه را در دستور کار خود قرار دهند.» ابهری گفت: «هوای تنفسی شهر مظهر حق الناس است. بنابراین در این مورد باید توجه لازم توسط آموزگاران فرهنگی و اجتماعی ایجاد شود.» او نقش مردم را اولویت اول در کاهش آلودگی هوا دانست و گفت: «مردم در یاری رساندن به دولت و استفاده کمتر از خودرو نقش مهمتری نسبت به دولت در کاهش آلودگی‌های زیست محیطی دارند و دولت نیز در درجه دوم به سبب تولید خودروهای استاندارد و ایجاد امکانات رفت و آمد نقش مهمتری را در فرهنگ‌سازی مفهوم مشارکت بازی می‌کند.» مردم و دولت دو روی سکه آلودگی‌ هوای تهران هستند و در دو کفه ترازو به اندازه یکدیگر برای داشتن آسمانی آبی نقش ایفا می‌کنند. در این شهر پر هیاهو اما نفس تا زمانی که به تنگ نیاید کسی فکری به حال آسمان نمی‌کند به غیر خدا.