در 26 ژوئن سال 1954 در اوبنینسک روسیه نیروگاه انرژی هسته‌ای APS-1 با شبکه تولید الکتریسیته 5 مگاوات به شبکه انرژی متصل شد،‌ نخستین نیروگاه انرژی هسته‌ای جهان که الکتریسیته را برای مقاصد تجاری تولید کرد.

در 27 اوت سال 1956 نخستین نیروگاه انرژی هسته‌ای تجاری در "کالدر هال 1" واقع در انگلیس با تولید الکتریسیته 50 مگاوات به شبکه ملی انرژی متصل شد.

تا اول ژوئن سال 2015 در 31 کشور 438 واحد نیروگاه انرژی هسته‌ای با شبکه الکتریکی نصب شده با ظرفیت حدود 379 گیگاوات در حال فعالیت هستند و 67 نیروگاه با ظرفیت تولید 65 گیگاوات در 16 کشور در حال ساخت است.

تا پایان سال 2011 مجموع تولید الکتریسیته از سال 1951 به مقدار 69760 میلیارد کیلووات بر ساعت بوده است.

ایران، اسلونی، هلند و ارمنستان با داشتن یک نیروگاه تولید انرژی کم‌ترین و ایالات متحده با داشتن 99 راکتور بیش‌ترین تعداد راکتور را دارا هستند.

پس از ایالات متحده فرانسه 58 راکتور، ژاپن 43 راکتور فدراسیون روسیه 34 راکتور چین 27 راکتور، کره جنوبی 24 راکتور و هند 21 راکتور دارند.

بیش‌ترین تعداد راکتور در حال ساخت متعلق به چین است که 24 راکتور در حال ساخت دارد. پس از چین، روسیه با 9 راکتور در حال ساخت و هند با 6 راکتور و ایالات متحده با 5 راکتور در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایالات متحده با تولید 798.6 میلیارد کیلووات بر ساعت تا سال 2014 بالاترین میزان انرژی تولیدی را در اختیار دارد. پس از ایالات متحده فرانسه با 418 میلیارد کیلووات بر ساعت، روسیه، کره جنوبی، چین، کانادا، آلمان، اوکراین، سوئد و بریتانیا به ترتیب در فهرست 10 کشور برتر تولید انرژی قرار دارند.

در این میان ساخت راکتورهای هسته‌ای و تولید انرژی الکتریسیته برای کشورهای گوناگونی بی‌خطر نبوده است و از گذشته تاکنون حوادث و فجایع دلخراشی در جهان در ارتباط با راکتورهای هسته‌ای رخ داده است.

اثرات بلندمدت فجایع هسته‌ای می‌توانند تا هزاران سال باقی بمانند. برآورد شده است چرنوبیل تا دست کم 20 هزار سال آینده قابل سکونت نخواهد بود.

با وجود تهدید این فجایع هسته‌ای، باور کنید یا نه، نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای بسیار با اهمیت هستند و تقریبا 5.7 درصد از انرژی جهان و 13 درصد از الکتریسیته جهان را تولید می‌کنند.

با 438 نیروگاه انرژی هسته‌ای در سراسر جهان وقوع حوادث در هر لحظه وجود دارد. حوادث کوچکی رخ می‌دهد و می‌تواند بر طرف شود اما زمانی که حوادث بزرگی به وجود می‌آید اثرات آن می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد. هر فاجعه هسته‌ای دارای سطحی در مقیاس واقعه هسته‌ای بین‌المللی است.

در زیر 10 فاجعه برتر هسته‌ای با سطح هر فاجعه در زیر می‌آید:

10 – توکاییمورا – ژاپن سال 1999- سطح 4

زمانی که یک گروه از کارگران فاقد صلاحیت تصمیم گرفتند تا در یک مخزن بارش، بیش از حد مجاز اورانیوم با غنای بالا بریزند، فاجعه رخ داد. در نهایت دو کارگر کشته شدند و 56 تن از کارکنان نیروگاه در معرض تشعشات سطح بالا قرار گرفتند. هم‌چنین 21 شهروند نیز در معرض میزان بالای تشعشات رادیو اکتیو قرار گرفتند و ساکنان این منطقه تا حدود هزار فوتی این نیروگاه تخلیه شدند.

9- بوینس آیرس، آرژانتین سال 1983 - سطح 4

خطاهای یک متصدی در خلال ترکیب‌بندی دوباره مخزن سوخت منجر به مرگ وی در دو روز بعد شد. انحراف شکاف در تاسیسات RA-2 رخ داد و منجر شد تا متصدی 2000 راد اشعه گاما و 1700 راد تشعشعات نوترونی جذب کند . 17 نفر خارج از اتاق راکتور مقادیری بین 35 راد تا یک راد را جذب کردند.

8- سن لورن- فرانسه سال 1969 - سطح 4

در هفدهم اکتبر سال 1969، 50 کیلوگرم اورانیوم در یکی از راکتورهای خنک‌کننده گاز شروع به گداخت کرد. این در مقیاس حوادث بین‌المللی هسته‌ای به عنوان سطح 4 طبقه بندی شد و تا به امروز این حادثه جدی‌ترین حادثه در تاریخ فرانسه به شمار می‌رود.

7- در SL-1 پایگاه انرژی آزمایشگاهی - آیداهو ایالات متحده 1961 - سطح 4

در سوم ژانویه سال 1961، یک راکتور انرژی هسته‌ای آزمایشگاهی ارتش ایالات متحده در معرض انفجار بخار و گداخت هسته‌ای قرار گرفت و باعث کشته شدن سه متصدی آن شود. علت این حادثه به دلیل حذف نامناسب میله کنترل کننده مسوول در جذب نوترون‌ها در قلب راکتور به وجود آمد. این حادثه تنها حادثه هسته‌ای مهلک در ایالات متحده به شمار می‌رود.

این حادثه حدود 80 کوری (واحد سنجش اندازه‌گیری رادیو اکتیویته) ید 131 آزاد کرد.

6- حادثه گویانیا - برزیل در سال 1987 - سطح 5

در سیزدهم سپتامبر 1987 حادثه آلودگی رادیواکتیو در ایالت گواییس برزیل رخ داد. یک منبع رادیو درمانی قدیمی از یک بیمارستان متروکه در این شهر دزدیده شد. متعاقب آن این وسیله توسط افراد زیادی دست به دست شد و باعث مرگ 4 نفر شد. 112 هزار نفر برای آلودگی رادیواکتیو مورد آزمایش قرار گرفتند و 249 نفر دارای سطح بالایی از مواد رادیواکتیو در بدن‌شان بودند.

5- حادثه تری مایل آیلند - ‌پنسیلوانیا ایالات متحده سال 1979 - سطح 5

در 28 مارس دو راکتور هسته‌ای ذوب شد. متعاقبا این حادثه بدترین فاجعه در تاریخ نیروگاه انرژی هسته‌ای تجاری بود. حجم کمی از گازهای رادیواکتیو و یدهای رادیواکتیو به محیط انتشار یافت. خوشبختانه مطالعات بیماری‌های واگیردار حتی یک مورد سرطان در پی این حادثه را نشان نداد.

4- آتش‌سوزی ویند اِسکال - بریتانیا سال 1957 - سطح 5

بدترین فاجعه هسته‌ای در تاریخ بریتانیا در دهم اکتبر 1957 رخ داد و به سطح 5 طبقه‌بندی شد. دو راکتور هسته‌ای به عنوان بخشی از پروژه بمب اتمی بریتانیا با عجله ساخته شد. نخستین راکتور در اکتبر 1950 و دومین آن اندکی بعدتر در ژوئن 1951 فعال شدند. این حادثه زمانی رخ داد که هسته مرکزی راکتور واحد یک آتش گرفت و مقدار قابل توجهی آلودگی رادیواکتیو مناطق اطراف را فرا گرفت.

340 مورد سرطان به این حادثه پیوند داده شد. همه شیرها از حدود 500 کیلومتری حومه این حادثه به مدت یک ماه رقیق و منهدم شد.

3- کیشتیم - روسیه 1957 - سطح 6

فاجعه هسته‌ای کیشتیم،‌ حادثه آلودگی تشعشعات هسته‌ای بود که در 20 سپتامبر 1957 در مایاک یک نیروگاه بازپروری سوخت هسته‌ای در اتحاد جماهیر شوروی رخ داد. این حادثه در شهر اوزیورسک شهری ناشناخته که در اطراف نیروگاه مایاک ساخته شده بود. از آن‌جایی که اوزیورسک - مایاک بر روی نقشه حک نشده بودند، این فاجعه به نام کیشتیم نزدیک شهری به این منطقه نام‌گذاری شد.

2- فوکوشیما - ژاپن 2011 - سطح 7

فاجعه هسته‌ای فوکوشیما دائیچی مجموعه‌ای از معایب تجهیزاتی، گداخت‌های هسته‌ای و رها شدن مواد رادیواکتیو در نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما بود که به دنبال سونامی توکوهو در 11 مارس سال 2011 رخ داد.

1- چرنوبیل - اوکراین سال 1986 - سطح 7

فاجعه هسته‌ای چرنوبیل به طور گسترده‌ای بدترین حادثه نیروگاه انرژی هسته‌ای در تاریخ نامیده می‌شود و در مقیاس حادثه هسته‌ای بین‌المللی از سطح 7 برخوردار است. مبارزه برای کنترل این آلودگی و جلوگیری از فاجعه بیش‌تر سرانجام 500 هزار کارگر و هزینه‌ای بالغ بر 18 میلیارد روبل‌ها را در برگرفت.

اعلام 31 کشته در این حادثه از سوی مقامات شوروی مورد مناقشه قرار گرفته است و تاثیرات بلندمدت از قبیل سرطان و معلولیت‌ها هنوز هم به آن نسبت داده می‌شود.

منابع:

World-nuclear.org

euronuclear.org

Nuclear Energy institute

Processindustryforum.com

منبع:ایسنا