به گزارش حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران، مراسم افطار استانداران و معاونین وزرا، رئیس دفتر رئیس جمهور ضرورت اطلاع‌رسانی درست و به موقع را به عنوان یکی از وظایف خدمتی مسئولین مورد تأکید قرار داد و گفت: «باید در اطلاع‌رسانی درست پیشگام باشیم و اگر اطلاع‌رسانی نادرستی هم صورت گرفت، باید سریع و به موقع نسبت به آن واکنش نشان داد لذا ضرورت دارد دستگاه‌ها روابط عمومی فعال داشته باشند.»

نهاوندیان افزود: «دولت پاسخگو باید در ارتباطات و رسانه با مردم بهترین نمره را داشته باشد و به فن روابط عمومی باید به عنوان علم و تخصص نگاه شود.» این توجه و بذل عنایت به مقوله اطلاع رسانی و اهمیت روابط عمومی در دستگاهای دولت برای داشتن یک روابط عمومی فعال آسیب شناسی و رفع موانع فعالیت های روابط عمومی ها رابیش ازپیش ضروری می نماید.

هر چند از پیدایش روابط عمومی در ایران حدود نیم قرن می گذرد اما روابط عمومی‌ها هنوز با مسایل مختلفی مواجه هستند به گونه‌ای که با وجود اندیشه‌ها و ایده‌های اصلاح‌گرایانه برای توسعه و کیفیت بخشی به روابط عمومی، هیچ گونه اقدام عملی بنیادی و اساسی در این زمینه صورت نگرفته است به همین دلیل است که امروزه روابط عمومی‌ها بیشتر وقت خود را صرف برطرف ساختن مشکلات خود می کنند، و ورود به این مشکلات، توان و شرایط ایفای وظایف و رسالت راستین و نقش آفرینی مناسب را از آنها گرفته است.

سخنان رئیس دفتر رئیس جمهور فرصتی مغتنم است تا به برخی از مشکلات و موانع پویایی و توسعه روابط عمومی‌ها نگاهی گذارا داشته باشیم . شاید بتوان بصورت اعم مشکلات این حوزه را در تشکیلات ناقص، عدم تخصیص اعتبارات، فقدان آموزش‌های کاربردی و به روز، نحوه عمل، نیروی انسانی غیر متخصص و تاخر معرفتی و وجود نگرش‌های منفی به این حوزه به بویژه از سوی مدیران عالی وارشد سازمان، نداشتن متولی مشخص در دولت، نبود تشکل‌های حرفه‌ای کافی و نظام صنفی کارآمد، فقدان قانون‌مندی مسئولیت‌های استراتژیک و حرفه‌ای ، و فقر زیر ساخت‌های فناورانه خلاصه کرد. به این فهرست باید عدم دست‌یابی تشکیلاتی به معنای نبود پویایی، انعطاف و به روز بودن در طراحی تشکیلاتی و سازمانی را هم افزود.

یکی دیگر از موانع تحقق خواسته و انتظار رئیس دفتر رئیس جمهور از روابط عمومی‌ها که چاره اندیشی در خصوص آن اجتناب ناپذیر است ، وابستگی صرف روابط عمومی‌ها به مدیریت عالی سازمان است. این وابستگی کامل گاه "خطر مدیریت مداری" را در روابط عمومی یک سازمان افزایش می دهد که حداقل آسیب آن این است که محصولات روابط عمومی‌ها در خدمت فرد یا افراد قرار می گیرد نه سازمان.

دربرخی وزارتخانه‌ها و دستگاههای اجرایی و اداری ایران هر چند بر روی کاغذ، روابط عمومی مستقیما زیر مجموعه ی وزیر ویا رییس سازمان قرار می‌گیرد ولی یکی از مظلوم‌ترین ارکانی است که در جماعت اداری محسوب می گردد. وقتی به این چارت‌ها و زیرساختار‌ها در مقام عمل، نگاه می کنیم می‌بینیم که روابط عمومی در سازمان‌ها نوعا فاقد اختیارات و به کارپرداز دم دستی حوزه ریاست یا دفتروزارتی تبدیل شده است و به این ترتیب استقلال ساختاری و جایگاه بنیادین و هویت تخصصی و حرفه‌ای روابط عمومی از میان رفته است.

چالش دیگر روابط عمومی‌های دولت، چالش حرفه‌ای بودن کارکنان و کارشناسان آن است. 

متاسفانه تعداد نیروهای متخصص و کارشناس در روابط عمومی‌ها بسیار اندک است. به طوری که این نیروها چه به لحاظ تعداد و چه به لحاظ کیفیت تخصص، جوابگوی نیاز دستگاه ها نیستند. 

متاسفانه اکثر روابط عمومی ها با کمبود کارشناس متخصص درعلوم ارتباطات مبتنی بر تحصیلات تخصصی مرتبط مواجه هستند.

از دیگر موانع جدی درمسیر پویایی روابط عمومی‌ها باید به نگاه تنگ ‌ظرانه در تخصیص اعتبار این بخش مهم و کلیدی اشاره کرد، به طور کلی به دلیل نگاه غیر علمی و متاخر به علم ارتباطات و روابط عمومی و کارکردهای آن از سوی مدیر عالی و مدیران ارشد در سازمان‌ها این حوزه همواره دچارمشکل در تخصیص اعتبارات برای فعالیت‌های خود است، به نحوی که این بخش از بدنه دولت ،اعتبار مصوب تعریف شده و تخصیص یافته‌ی مشخصی ندارد وعلی رغم حساس بودن سرعت و عنصر زمان دراطلاع رسانی به موقع و واکنش به شبهات و شبه خبرها، از این ناحیه هم روابط عمومی‌ها با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند.

از دیگر مشکلات اساسی روابط عمومی‌ها، روزمرگی و درگیری با کارهای عادی و جاری تحمیلی از سوی مدیریت عالی و سایر بخشهای سازمان است. به نحوی که برنامه روزانه و هفتگی مدیران عالی سازمان غیر قابل پیش بینی وبسیار لغزان است و به صورت آنی ولحظه ای تغییر می‌یابد، 

امری که موجب می‌گردد روابط عمومی از برنامه‌ریزی‌های کلان و استراتژیک غافل شود و همواره به مثابه آتش نشانی به دنبال اوامر و دستورات آنی و در لحظه مدیریت عالی سازمان در هنگام ایجاد مشکل باشد در این میان نقش مدیریتی دفتر وزارتی در وزارتخانه‌ها و حوزه ریاست در سازمان‌ها در طراحی برنامه بلند مدت برای مدیر ارشد سازمان و یا وزیر در وزارتخانه هاو اطلاع رسانی به موقع آن به واحد روابط عمومی بسیارتعیین کننده است.

مشکل دیگر در فعال سازی روابط عمومی‌ها ، نقصان معرفتی برخی مدیران ارشد سازمان‌ها از نقش موثر روابط عمومی در اقناع و جلب مشارکت مردم است که این امر مستلزم آموزش‌های لازم درتغییر نگرش مدیران ارشد است.

 دلیل اینکه روابط عمومی در کشورما جایگاه واقعی خود را ندارد آن است که مدیران نگرش پیشرویی به نقش مدیریت پاسخگویی و ارتباطات خودو هم چنین نقش کارکردی و فراکنشانه روابط عمومی ندارند و آن را صرفا ستاد شخصی خود و یا واحدی به مثابه حیاط خلوت مدیریتی تلقی می کنند تا یک مجموعه راهبردی ،تحلیل گر ،تصمیم ساز،اندیشه ورز ،مشاور ،تسهیل گر ارتباط وترویج گر گفتگو واهمییت این موضوع تاحدی است که حتی وجود سایه‌ای کمرنگ از آن نگاه و نگرش در هر وزارت و سازمانی می تواند به فروپاشی تمام اصول حرفه ای و تخصصی روابط عمومی آن نهاد منجر شود.

مانع دیگردر فعال سازی روابط عمومی‌ها ،این است که در عصر تحقق دموکراسی در دتنای رسانه و ظهور مردم در نقش تاثیر گذاران و کنشگران و تغییر نقش روابط عمومی از ارسال کننده پیام به تسهیل گر ارتباط ،نگرش برخی مدیران عالی وزارتخانه ها و سازمان ها به روابط عمومی صرفا تبلیغاتی است در حالی که تبلیغات و روابط عمومی دو مقوله کاملا متمایز و متفاوتی هستند و یکسان پنداری آنها انحراف در مدیریت ارتباطی سازمان ،تحریف در افکار عمومی و دورساختن روابط عمومی از رسالت های حرفه ای و تخصصی خود است. 

درحالی که کارشناسان برجسته روابط عمومی بر نگاه حرفه‌ای در هدایت یک روابط عمومی و برقراری تعامل و همکاری با رسانه‌های جمعی تاکید می کنند. متأسفانه درنزد بسیاری از مدیران ارشد سازمان ها جایگاه حساس و بسیار مهم رسانه، خبر نگار وروابط عمومی کمتر مورد توجه قرار می گیرد و بعضا این بی توجهی‌ها تا جایی است که جایگاه رسانه، خبرنگار وروابط عمومی به عنوان یک کلان رسانه برای معرفت پروری، آفرینشگری نگرش‌های تازه و استنباط های نو را نیز در حد یک مزاحم و عنصر سمج تنزل داده است.

به نحویی که همین نگاه نازل به روابط عمومی است که موجب می‌گردد به هنگام اتخاذ تصمیم‌های مهم ، راهبردی وکلان وزارتخانه و یا سازمان، واحد روابط عمومی هیچ حضوری نداشته باشدو بسیاری از پروژه‌های بزرگ و طرح و برنامه های ملی وزارتخانه‌ها وسازمان‌های دولتی بدون پیوست رسانه‌ای برای اطلاع رسانی دقیق تنظیم شود امری که این روزها سیاست اصلی مدیرانی است که تمایل دارند به صورت بسته عمل نمایند و همین میل و نگاه است که درنهایت زمینه ساز عدم توفیق دولت در همراه سازی افکار عمومی وناکامی روابط عمومی ها می شود.

اگر چه رئیس دفتر رئیس جمهوری به خوبی و درستی به ضرورت فعال سازی ،پ ویایی و رشد و اعتلای روابط عمومی‌ها و نقش شگرفشان درحرکت سازمان و مجموعه دولت تاکید نموده است اما باید گفت علاوه بر چاره اندیشی برای موانعی که گفته شد ، فعال سازی سازمان‌ها وشیوه مدیریت و نوع نگاه مدیران آن هم در رشد و اعتلای روابط عمومی بسیار موثر است. آیا مدیران ارشد وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها ،هدف گذاری و تبیین راهبردها، طراحی روش شناسی منطبق بر الزامات آینده نگری و آینده پژوهی و مدیریت تغییرو مدیریت بحران را از روابط عمومی خود انتظاردارند؟ یا این واحد را یک پا دو یاحداکثر واحد کار پرداز ی می‌خواهند و به این دلیل است که متخصصان امر می گویند همه چیز در سازمان باید درست شود تا روابط عمومی درست عمل نماید به نحوی که روابط عمومی متعالی را در گرو سازمان متعالی می دانند.

علیرضا جدایی

رییس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش

انتهای پیام/